«شبکه ملی اطلاعات» باید سپر محافظتی فضای مجازی باشد
معاون راهبری فنی مرکز ملی فضای مجازی گفت: انتظار شورای عالی فضای مجازی از شبکه ملی اطلاعات این است که این شبکه باید به‌عنوان سپر محافظتی محتوا و خدمات فضای مجازی کشور عمل کند و فرقی هم نمی‌کند که تهدیدات و حملات از مبدأ خارجی یا داخلی باشد.
«ابوالفضل روحانی» معاون راهبری فنی مرکز ملی فضای مجازی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا به شرح پیشرفت شبکه ملی اطلاعات پرداخت.
معاون راهبری فنی مرکز ملی فضای مجازی درباره اینکه آیا اختلاف نظرهایی که در خصوص شبکه ملی اطلاعات وجود داشت، با آخرین سند طرح کلان که سال گذشته منتشر شده از بین رفته است، گفت: پیش از تصویب این سند بین مرکز ملی و اعضای شورای عالی فضای مجازی با وزارت ارتباطات اختلاف نظر جدی در خصوص قلمرو شبکه ملی اطلاعات وجود داشت.
سند طرح کلان پس از چهار سال تدوین شد
وی افزود: تیم مدیریت آن وزارتخانه معتقد بود محتوا و خدمات بخشی از شبکه ملی است، ولی مرکز ملی به‌اتفاق سایر اعضای شورا، چنین عقیده‌ای نداشت. در نهایت و پس برگزاری جلسات کارشناسی طولانی این اختلاف نظر برطرف شد و ابعاد و اجزای شبکه ملی اطلاعات پس از ۴ سال از تصویب اولین سند، مورد توافق طرفین قرار گرفت.
روحانی تصریح کرد: با تصویب این سند نقاط توجه و تمرکز بر شبکه ملی اطلاعات کاملاً مشخص و تمام همت کارشناسان این مرکز و وزارت ارتباطات بر پیشرفت اجزا و اهداف متمرکز شده است.
معاون راهبری فنی مرکز ملی فضای مجازی با تأکید بر این که مرکز ملی فضای مجازی وظیفه نظارت بر تحقق اهداف شبکه ملی اطلاعات را بر عهده دارد، گفت: مرکز ملی فضای مجازی بر اساس طرح عملیاتی شبکه ملی اطلاعات می‌تواند وضعیت و میزان پیشرفت شبکه ملی اطلاعات را تشریح و تبیین کند.
روحانی ادمه داد: اهداف شبکه ملی از نظر زمانی در دو بخش قابل تفکیک هستند. بخش اول اهدافی که در سند طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات ذکر شده و باید تا آخر امسال به سرانجام برسند. بر اساس این سه ماده، دسترسی به خدمات و محتوای داخلی تا انتهای این دولت باید از نظر اقتصادی حداقل دو برابر ارزان‌تر و از نظر فنی پنج برابر بهتر شده باشند. علاوه بر این، خدمات پرکاربرد فضای مجازی که به اسم خدمات پایه کاربردی شناخته می‌شوند نیز باید در همین دولت تعیین تکلیف شوند. زمان تحقق سایر اهداف مندرج در این سند تا سال ۱۴۰۴ هست.
وی گفت: درباره اینکه مصادیق خدمات پایه کاربردی چه چیزهایی هستند و در این زمینه چقدر پیشرفت داشته‌ایم، افزود: موتور جستجو، پیام رسان، خدمات ابری، سیستم عامل، گذرگاه‌های ایمن داخلی و مرزی و همچنین خدمات نام و نشان‌گذاری به‌عنوان بخشی از خدمات پایه فضای مجازی تعیین شده‌اند که باید تا امسال تکمیل و عملیاتی می‌شدند.
میانگین میزان پیشرفت شبکه ملی اطلاعات ۳۵ درصد است
معاون راهبری فنی مرکز ملی فضای مجازی در پاسخ به این سؤال که از حدود ۴۰ اقدام کلانی که در سند معماری شبکه ملی اطلاعات به وزارت ارتباطات محول شده است، چه میزان پیشرفت وجود داشته است؟ گفت: این موضوع مکرراً توسط مرکز اعلام شده که کل پیشرفت شبکه ملی اطلاعات بیشتر از ۳۰ تا ۳۵ درصد نیست. این پیشرفت در مجموع اجزای شبکه اتفاق افتاده و ممکن است در یک بخش فعالیت انجام نشده باشد ولی در بخش دیگری تا ۶۰-۷۰ درصد پیشرفت وجود داشته باشد. به‌طور کلی و میانگین در تمامی اجزا، پیشرفت شبکه ملی اطلاعات بیشتر از این مقدار نیست.
روحانی درباره اینکه در اسفندماه سال گذشته از رفع ایرادات شبکه ملی اطلاعات خبر داده شده بود و اینکه باید به تائید مرکز ملی فضای مجازی برسد، خبر داد تأکید کرد: به‌عنوان متولی نظارت بر شبکه ملی اطلاعات، تاکنون چنین مطلبی را به‌صورت مستقیم از طرف وزارت ارتباطات دریافت نکرده‌ایم و این موضوع را فقط از طریق رسانه‌ها شنیدیم.
معاون راهبری فنی مرکز ملی فضای مجازی درباره وضعیت پیشرفت در اقدامات محتوایی و خدمات فضای مجازی، عنوان داشت: همان‌طور که گفتیم مسئله محتوا و خدمات محل اختلاف مرکز ملی و مدیران وزارت ارتباطات بود که آن‌ها اعتقاد داشتند کندی پیشرفت در شبکه ملی اطلاعات به نبود محتوا برمی‌گردد. باید بگویم این حرف کارشناسانه نیست.
وی خاطرنشان کرد: اکنون عمده نیازهای خدماتی کاربران داخلی را خدمات داخلی تأمین می‌کند. عمده مراجعه کاربران ایرانی به فروشگاه‌های آنلاین، گردشگری آنلاین، آموزش آنلاین، سلامت الکترونیک و دیگر خدمات داخلی است. پس در بخش خدمات، هم نمونه‌های داخلی داریم و هم رجوع کاربران به آن‌ها حداکثری است.
وی افزود: در حوزه محتوا نیز این حرف قابل قبول نیست. مراجعه بالای کاربران فضای مجازی به اینستاگرام برای محتوای متنوعی است که توسط کاربران ایرانی تولید میشود. محتوای مصرفی کاربران ایرانی بیشتر فارسی است و توسط کاربران و مجموعه‌های داخلی تولید و بارگذاری میشود. حجم این محتوا هم از میزان مراجعه کاربران به اینستاگرام و ترافیکی که این شبکه اجتماعی از کشور ایران ارسال یا دریافت می‌کند کاملا مشخص است.
در حوزه سامانه‌های کاربردی برای مردم دچار کمبود هستیم
معاون راهبری فنی مرکز ملی فضای مجازی گفت: پس نه تنها در بخش خدمات، بلکه در تولید محتوا نیز ما کمبودی نداریم. چیزی که در کشور دچار کمبود شده، سامانه‌هایی است که بتوانند به نیاز مردم پاسخ دهند. همین فقدان خدمت قابل رقابت، موجب شده که بخش قابل توجهی از فعالیت‌های اقتصادی مردم به سکوهای خارجی مهاجرت کنند.
وی درباره اینکه آیا توان ایجاد نمونه‌های قوی و قابل رقابت وجود دارد یا نه گفت: این توان قطعاً وجود دارد. توان داخلی متخصصان و مهندسان داخلی در این چند سال به‌صورت شگفت‌انگیزی ارتقا پیدا کرده است. باید به این موضوع توجه داشته باشیم که دانش ایجاد پیام‌رسان باقابلیت مدیریت کاربر بالا، یک دانش عمومی و منتشر شده نیست. با این حال ما شاهد پیشرفت‌های علمی و فنی در ابعاد مختلف مدیریت پیام‌رسان‌های اجتماعی هستیم.
معاون راهبری فنی مرکز ملی فضای مجازی اظهار داشت: آن چیزی که در این چند سال ارائه دهندگان خدمات داخلی را آزار می‌داد، فقدان زیرساخت پردازشی و ذخیره‌سازی قدرتمند در کشور بود. این بخش از شبکه ملی اطلاعات که به‌عنوان زیرساخت اطلاعاتی شناخته میشود تا پیش از تصویب سند طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات مورد توجه نبود، اما بعد از تصویب این سند اقدام قابل تقدیری در این خصوص انجام شد و پیشرفت خوبی هم داشته است و پیام‌رسان‌های منتخب برای بهره‌گیری از این خدمات به وزارت ارتباطات معرفی شده‌اند.
او درباره وضعیت پیام‌رسان‌ها و رشدی که داشته‌اند تصریح کرد: وضعیت پیام‌رسان‌ها در ۲ سال گذشته بسیار تغییر کرده و پیشرفت‌های چشم‌گیری داشته‌اند. این رشد و دانشی که در خلال آن به دست آمده، نوید حرکت به سمت نمونه‌های پرقدرت و قابل رقابت را می‌دهد.
روحانی گفت: نتیجه نهایی به توان متخصصان داخلی یا وجود زیرساخت اطلاعاتی قدرتمند وابسته نیست. عوامل فرهنگی و اجتماعی بسیاری در این رشد دخیل هستند که باید ایجاد، اصلاح یا مرتفع شوند. به‌عنوان مثال، حضور کاربران در شبکه‌های اجتماعی تابعی از قابلیت تعامل و گفتگو با مسئولان است. فاکتورهای مهم دیگری مثل تنوع محتوایی پیام‌رسان‌ها و سرعت تولید محتوا در آن‌ها، دسترسی به خدمات پرکاربرد و روزمره مثل خدمات دولت الکترونیک نیز در جلب نظر کاربران ایرانی مؤثر است و باید برای آن‌ها نیز چاره اندیشی کرد.
شبکه ملی اطلاعات سپر محافظتی فضای مجازی کشور است
معاون راهبری فنی مرکز ملی فضای مجازی در پاسخ به اینکه امنیت فضای مجازی کشور منوط به تحقق کامل شبکه ملی اطلاعات است یا اینکه شبکه صرفاً بخشی از پازل امنیت فضای مجازی کشور است، تصریح کرد: آن انتظاری که شورای عالی فضای مجازی از شبکه ملی اطلاعات دارد و در سند تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات نیز تأکید و تصویب کرده، این است که شبکه ملی اطلاعات باید به‌عنوان سپر محافظتی محتوا و خدمات فضای مجازی کشور عمل کند و فرقی هم نمی‌کند که تهدیدات و حملات از مبدأ خارجی باشد یا داخلی.
روحانی گفت: اکنون تمامی خدمات فضای مجازی توجه ویژه به تأمین امنیت خود دارند، با این حال همچنان حملات متعدد داخلی و خارجی، خسارات زیادی را متوجه کسب و کارهای آنلاین می‌کند. ما معتقدیم رکن اصلی تأمین امنیت فضای مجازی توسط شبکه ملی اطلاعات تأمین میشود و تا آن نقطه مسیر طولانی در پیش داریم.
شبکه ملی اطلاعات به معنای جدایی از اینترنت نیست؛ اینترنت صرفا یک خدمت بر بستر شبکه ملی اطلاعات است. شبکه ملی اطلاعات از ۱۵ سال گذشته تا الان راه پر فراز و نشیبی را برای توسعه طی کرده است اما از سال گذشته و با تأکید رهبر معظم انقلاب و رئیس‌جمهوری، توسعه آن شتاب گرفت.
اگر شبکه ملی اطلاعات را به عنوان زیرساخت ارتباطی و اطلاعاتی فضای مجازی در نظر بگیریم، خدمات کاربردی مانند دولت الکترونیک، سلامت الکترونیک، تجارت الکترونیک و نیز محتوای فضای مجازی مانند صوت و تصویر روی شبکه ملی قرار می‌گیرند.
«حمید فتاحی» رئیس شرکت ارتباطات زیرساخت در آذر پارسال اعلام کرد: وزارت ارتباطات در حوزه زیرساخت‌های مربوط به شبکه ملی اطلاعات بین ۷۰ تا۸۰ درصد پیشرفت داشته است.