ابررایانه «سیمرغ» زمینه ساز تحول دیجیتالی و ثروت آفرینی است
ابررایانـــه «ســـیمرغ» بـــزودی از ســـوی رئیس جمهـــوری راه‌انـــدازی می‌شـــود. ابررایانه‌ای که به گفته وزیر ارتباطات با ظرفیت پردازشی پتافلاپسی جزو 100 ابررایانه جهان خواهد بود که انحصارش در اختیار چند کشور است و با این ظرفیت امکان پردازش کلان داده‌ها، حوزه هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و… فراهم میشود. اما راه‌اندازی چنین رایانه‌ای با ظرفیت بسیار بالا، چه تحولی را در کشور و در حوزه کلان داده‌ها، هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و حتی در اقتصاد دیجیتالی و جایگاه جهانی کشور ایجاد خواهد کرد. کارشناسان به این سؤال های «ایران» پاسخ می‌دهند.
یک زیرساخت ضروری
محمد خالویی استاد هوش مصنوعی معتقد است، نبود ابررایانه‌ای با قدرت پردازش بسیار بالا در کشور بشدت احساس می‌شد، چرا که امروزه هوش مصنوعی توان تحلیل بالا و خوبی دارد ولی به توان پردازشی و تجهیزاتی که در اختیارش قرار می‌دهیم، وابسته است.
خالویی گفت: طبق آخرین رصدی که در هسته 52 طرح شهید احمدی روشن بنیاد ملی نخبگان در سال گذشته انجام شد، کمبود یا فقدان زیرساخت پردازشی مناسب برای استفاده در تحلیل‌های مبتنی بر هوش مصنوعی در حوزه‌های متنوع پردازش صوت، تصویر، ویدئو، متن، سری زمانی و… در کنار کمبود داده مناسب چالش و دغدغه اصلی شرکت‌های دانش بنیان هوش‌مصنوعی و همچنین آزمایشگاه‌های برتر دانشگاهی کشور بود.
وی افزود: این کمبودها خود باعث می‌شد دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش بنیان نتوانند با دنیا در هوش مصنوعی رقابت کنند و این کار را بسیار دشوار کرده بود ولی با راه‌اندازی چنین ابررایانه بسیار قدرتمند و با ظرفیت پردازشی بسیار بالا هم در بعد دانشگاهی و هم در بعد شرکت‌های دانش بنیان، شاهد شکوفایی دوچندانی خواهیم بود. به‌عبارتی با فراهم کردن مراکز پردازشی توانمند، گام بسیار مؤثری در توسعه و پیشرفت کشور در این زمینه برداشته خواهد شد.
این استاد دانشگاه درباره اینکه این اقدام چه تحولی در حوزه پردازشی کلان داده‌ها و… ایجاد می‌کند، نیز گفت: اگر سامانه مدیریت منابع این مرکز توانمند پردازشی، با زمان‌بندی مناسب و دقیق بهینه عمل کرده و منابع را بدرستی تخصیص دهند و شرایط را برای استفاده مفید پژوهشگران خلاق شرکت‌های دانش بنیان و همچنین دانشگاهیان فراهم کنند و دغدغه این قشر رفع شود به‌طور قطع فکر آنها متمرکز ایده‌ها و شناسایی رویکردهای نوین مبتنی بر هوش مصنوعی خواهد شد و امکان حل مسائل روز کشور مبتنی بر هوش‌مصنوعی نیز دوچندان میشود.
خالویی در زمینه تأثیر این امکانات جدید بر ارتقای جایگاه ما در جهان نیز گفت: اگر مراکز توانمندی مانند ابررایانه سیمرغ، وظیفه تأمین زیرساخت پردازشی را برعهده بگیرند و هسته‌های مدیریتی هوش‌مصنوعی هم چالش‌ها و نیازهای کشور را در قالب برگزاری مسابقه، تدوین صورت مسأله‌های بالقوه دانشگاهی و امثال آن را آماده کنند، مطمئن باشید نه تنها برتری خود را در منطقه حفظ خواهیم کرد، بلکه در رتبه‌بندی جهانی نیز جزو نفرات اول خواهیم بود. به‌گفته این استاد هوش مصنوعی، این رشد و توسعه چرخ اقتصاد کشور را بیش از پیش خواهد چرخاند و با توجه به ماهیتی که محصولات هوش مصنوعی دارد، امکان رفتن به فراتر از مرزها نیز وجود دارد بنابراین این چرخه برد – برد و برای همه مفید خواهد بود.
وی در پاسخ به این سؤال که این پروژه چقدر به افزایش سهم تولید و صادرات محصولات و خدمات دانش‌بنیان در کشور کمک خواهد کرد نیز گفت: اگر دو حیطه تخصیص منابع (در این نوع مراکز پردازشی توانمند) و تعریف مسائل و چالش‌های روز (برای شرکت‌ها و موضوعات پژوهشی دانشگاهی) بخوبی مدیریت شود، هم نیازهای کشور در حوزه‌های مختلف حل خواهد شد و هم اینکه قابلیت ارزآوری و رشد و توسعه اقتصاد دیجیتالی را به همراه خواهد آورد. این استاد دانشگاه معتقد است این امر در توانمند کردن شرکت‌های خلاق و استفاده از علم در عمل را بیشتر جلوه خواهد داد. آینده از آن زیرساخت‌هایی هستند که مبتنی بر هوش مصنوعی است. در آینده مدیریت تخصیص منابع این مراکز پردازشی نیز باید به سمت هوشمند شدن پیش رود تا تخصیص منابع، مبتنی بر خروجی مطلوب و بهینه ارائه شود.
تحول دیجیتالی و نوگرایی
حمید بهنگار کارشناس حوزه اینترنت اشیا نیز معتقد است پیش از این به‌دلیل تحریم‌های اقتصادی شرکت‌های دانش بنیان فعال در حوزه‌های هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و کلان داده‌ها به پلتفرم‌های جهانی با محدودیت دسترسی داشتند و همین موضوع باعث شده بود تا هزینه‌های تمام شده برای آنها بسیار بالا باشد. بهنگار با بیان اینکه ابررایانه‌ای با ظرفیت پردازشی بسیار بالا برای پژوهشگران و شرکت های دانش بنیان داخلی در این حوزه‌های گفته شده بسیار ضروری و کلیدی است، گفت: هر شرکتی که می‌خواست در حوزه‌های اینترنت اشیا و هوش مصنوعی ورود کند باید خود به‌صورت مستقل زیرساخت‌های سخت افزاری را فراهم می‌کرد ولی از آنجایی که این تجهیزات بسیار گرانقیمت بودند، عملاً شرکت‌های کمتری امکان ورود به این بخش‌ها را داشتند. وی افزود: هم اکنون با راه‌اندازی ابررایانه سیمرغ قیمت توزیعی خواهد شد به‌طوری که هر شرکتی بنا به فضایی که نیاز دارد، هزینه خواهد کرد و حتی می‌تواند منابعی را که به آن نیاز ندارد را آزاد کند. باید گفت نه تنها هزینه پروژه‌های هوش مصنوعی و اینترنت اشیا به‌صورت چشمگیری کاهش پیدا می‌کند، بلکه تمایل ورود به این صنعت را برای شرکت‌ها هم افزایش می‌دهد.
به‌گفته بهنگار، این اتفاق خود نیز از منظر اقتصادی و ترویجی برای کشور بسیار سودمند و باارزش است و شاهد افزایش چشمگیر در حوزه تولید محصولات و بهینه‌سازی در تولید و کاهش هزینه‌ها در بخش‌های مختلف مانند حملونقل، معدن، کشاورزی، انرژی‌های تجدید پذیر و… خواهیم بود و آنچه ابررایانه سیمرغ برای کشور به ارمغان خواهد آورد، زمینه‌سازی تحول دیجیتال و نوگرایی و ثروت آفرینی در کشور است.
وی ابراز امیدواری کرد که ابررایانه سیمرغ فقط در اختیار شرکت‌های ایرانی قرار نگیرد و زمینه ساز توسعه صادرات شود و بتواند برای کشور ارزآوری نیز به‌همراه داشته باشد. این کارشناس حوزه اینترنت اشیا معتقد است ابررایانه سیمرغ باعث میشود کیفیت خدمات افزایش یافته و قیمت تمام شده کاهش یابد و در نتیجه باعث افزایش شاخص رقابت‌پذیری ما در صنایع مذکور و افزایش تولید ناخالص ملی شود.
افزایش ارزش افزوده
علیرضا هاشمی گلپایگانی دیگر استاد کامپیوتر دانشگاه نیز معتقد است که افزایش ظرفیت رایانش‌ها در کشور بشدت نیاز بوده و یکی از الزامات برای حوزه تحقیق و پژوهش است.
گلپایگانی با بیان اینکه راه‌اندازی ابررایانه با ظرفیت پردازش بسیار بالا یکی از زیرساخت‌های بسیار استراتژیک در حوزه‌های انرژی، نظامی، سلامت، مهندسی و… است، گفت: ما در کشور ابررایانه داریم ولی راه‌اندازی ابررایانه با نسخه به روز شده و ظرفیت بسیار بالاتر جزو نیازهای ضروری کشور بود، چرا که نه تنها امکان پردازش با ظرفیت بالا را فراهم می‌آورد، بلکه استفاده از تکنیک‌های علمی مبتنی بر هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و کلان داده‌ها را نیز فراهم می‌کند و تحولی در این حوزه‌ها ایجاد خواهد کرد.
وی افزود: امروزه بحث استفاده از اینترنت اشیا در دنیا مطرح است و وجود چنین ابررایانه‌هایی باعث میشود تا این بخش در کشور از دانش و تئوری به سمت عملیاتی کردن و اجرایی شدن پیش رود. می‌توان با کمک آن پردازش‌های حجیم را روی دادگان بالای حاصل از اینترنت اشیا انجام داد. اینترنت اشیا در حوزه‌های مختلفی چون انرژی، سلامت، حملونقل و ترافیک، محیط زیست و… کاربرد دارد و داده‌هایی که در این حوزه‌ها تولید میشود بسیار زیاد هستند و نیاز به پردازش دارند.
این استاد دانشگاه نیز معتقد است، وقتی بستر و زیرساخت‌های بیشتری برای بخش آکادمیک و علمی کشور فراهم شود، محصولات مرتبط با آن زیرساخت‌ها نیز در قالب تکنیک‌ها و سامانه‌ها نیز گسترش خواهد یافت و امکان تولید محصولات دانش بنیان بسیاری را فراهم خواهد کرد که پیش از این به‌دلیل نبود امکانات زیرساختی و محدودیت در پردازش‌ها میسر نبود و امکان عملیاتی شدن نداشت.
به‌گفته هاشمی گلپایگانی، ارزش افزوده حاصل از پردازش‌های داده‌های رایانه‌ای حجیم بسیار بالاست و نقش شرکت‌های دانش بنیان در اینجا تبدیل علم تولید شده در دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی به محصول و تجاری‌سازی آنهاست. وی در ادامه گفت: وجود ابررایانه‌ها با ظرفیت بسیار بالا کمک می‌کند که از تکنیک‌های بیشتری بهره‌برداری کرده و عملیاتی شوند و امکان ایجاد محصولات جدید و بکارگیری آنها را در عرصه‌های اجتماعی، اقتصادی و… موجب میشود؛ حتی جنبه‌های آزمایشی را هم که پیش از این به‌خاطر محدودیت‌های پردازشی که به آنها فکر نمی‌شد، می‌توان عملیاتی کرد؛ از این‌رو می‌بینیم جایگاه ما را هم به لحاظ علوم و دانش و بکارگیری و تبدیل به عرصه خدمات ارتقا خواهد داد.