کاربران «واتس اپ» در برزخ انتخاب
«واتس اپ»، این اپلیکیشن محبوب با 2 میلیارد کاربر فعال ماهانه در دنیا، سرانجام پس از چندین ماه کشمکش، سیاست‌های جدید حفظ حریم خصوصی خود را اجرایی کرد و از روز شنبه 15 ماه مه(25 اردیبهشت) به تمام حرف و حدیث‌ها درباره اجرای قانون جدید این شبکه اجتماعی پایان داد. حالا دیگر کاربران این شبکه اجتماعی در برزخ یک انتخاب قرار گرفته اند؛ یا باید سیاست جدید واتس اپ را بپذیرند یا به‌دنبال یک جایگزین به منظور برقراری ارتباطات خود باشند.
سیاست جدید واتس اپ
واتس اپ که در مالکیت فیس بوک قرار دارد در ژانویه 2021(دی ماه) در پیامی از طریق نوتیفیکیشن درون اپلیکیشن به مخاطبان میلیاردی خود در جهان اعلام کرد که برای ادامه استفاده از این اپ باید قوانین و شرایط جدید آن را بپذیرند درغیر این صورت از 8 فوریه(20 بهمن 99) هیچ خدماتی دریافت نخواهند کرد؛ خبری که بشدت کاربران این شبکه اجتماعی را نگران کرد و بسیاری نیز تصمیم گرفتند برای مقابله با این وضعیت، واتس اپ را ترک کنند که البته این موضوع به نفع اپلیکیشن «سیگنال» و تلگرام تمام شد. کوچ گسترده کاربران، واتس اپ را وادار به عقب نشینی کرد تا تغییرات را به ماه مه (اردیبهشت)موکول کند که البته حالا در 25 اردیبهشت، آن را اجرایی کرده است.
واتس اپ اعلام کرده است حساب کاربرانی که شرایط جدید این اپ را نپذیرند بتدریج قفل خواهد شد. درواقع این کاربران فعلاً می‌توانند تماس صوتی یا تصویری را در واتس اپ دریافت کنند و همچنین پیام‌های دریافتی را ببینند یا از طریق نوتیفیکیشنی که برایشان ظاهر میشود پاسخ دهند، اما امکان باز کردن چت‌ها وجود ندارد و سرانجام هم پس از ۱۲۰ روز غیرفعال بودن، حساب واتس اپ آنها خود به خود حذف میشود. اگر هم به این موضوع فکر می‌کنید که حالا شرایط را بپذیرید و پس از مدتی آن را دور بزنید کاملاً آن را از ذهن خود پاک کنید چون فعلاً راهی برای بازگشت وجود ندارد.
اما سیاست جدید واتس اپ دسترسی به چه اطلاعاتی را می‌خواهد که کاربران تا این حد نگران شده اند؟ شماره تلفن همراه کاربر، لیست شماره تلفن مخاطبان کاربر، نام و تصویر پروفایل مخاطبان کاربر، پیغام استاتوس، آخرین زمانی که کاربر آنلاین بوده و اطلاعات تشخیصی (Diagnostic Data)، بخشی از اطلاعاتی است که واتس اپ در قالب سیاست‌های جدید خود از کاربران می‌خواهد. این اطلاعات در اختیار فیس بوک قرار می‌گیرد و فیس بوک نیز می‌تواند آنها را با شرکت‌های زیرمجموعه خود به اشتراک بگذارد.
واتس اپ هدف خود را از این سیاست جدید برقرار کردن ارتباط کاربران با کسب‌وکارها عنوان و تأکید کرده که می‌خواهد بیزینس‌های مختلف را برای «درآمدزایی حاصل از بازاریابی» به کاربران معرفی کند و همچنان حفظ حریم خصوصی کاربران در اولویت این شرکت قرار دهد اما ظاهراً این تأکیدات، نگرانی‌های کاربران را کاهش نداده است. البته باید گفت این سیاست در اروپا و بریتانیا به‌دلیل «قانون حفاظت از داده‌های شخصی» در حال حاضر اجرایی نیست.
واتس اپ و ارسال روزانه 100 میلیارد پیام
واتس اپ که در نوامبر 2009 به طور رسمی برای IOS رونمایی شد و در اوت 2010 هم نسخه اندرویدی آن در اختیار کاربران قرار گرفت حالا درمیان محبوب‌ترین پیام رسان‌های موبایلی جهان قرار دارد و به طور متوسط روزانه بیش از 100میلیارد پیام ازطریق آن ارسال میشود درحالی که این رقم در اکتبر 2011 حدود یک میلیارد پیام بود. همچنین تعداد پیام‌هایی که از طریق واتس اپ ارسال میشود از سال 2018 تاکنون رشد 53.84 درصدی داشته است.
اطلاعات AppFigures data نشان می‌دهد که در ژانویه 2021 واتس اپ 42 میلیون بار دانلود شده و بیشترین مورد هم از گوگل پلی با 30.3 میلیون بار دانلود بوده است درحالی که 11.5 میلیون دانلود از اپ استور انجام شده است. نسخه تجاری واتس اپ نیز با نام WhatsApp Business در ژانویه 2021 حدود 18میلیون بار در گوگل پلی و اپ استور دانلود شد.
بازارهای ویژه واتس اپ
هندوستان بزرگ‌ترین بازار واتس اپ از نظر تعداد کاربر فعال ماهانه محسوب میشود. تعداد این کاربران در سال 2014 از مرز 50 میلیون نفر گذشت و در اکتبر همان سال به 70میلیون نفر رسید و به این ترتیب کاربران در هندوستان معادل 10درصد کل کاربران واتس اپ شدند. در فوریه 2017 این رقم به 200 میلیون نفر رسید و اکنون این کشور با 390.1 میلیون نفر، بیشترین تعداد کاربران واتس اپ در جهان را به خود اختصاص داده است.
پس از هندوستان هم برزیل با 108.4میلیون کاربر به‌عنوان دومین کشور پرکاربر واتس اپ شناخته میشود و امریکا با 75.1 میلیون کاربر در جایگاه سوم قرار دارد. اندونزی با 68.8 میلیون کاربر، روسیه با 64.7 میلیون و مکزیک هم با 62.3 میلیون کاربر در رده‌های چهارم تا ششم جای گرفته‌اند. رده‌های بعدی نیز در اختیار آلمان با 48.3 میلیون کاربر، ایتالیا با 35.5 میلیون کاربر، اسپانیا با 33 میلیون نفر و بریتانیا با 30.1 میلیون کاربر قرار دارد.
دردسرهای واتس اپ
واتس اپ تاکنون به‌دلیل انتشار اخبار جعلی هدف انتقادهای گسترده‌ای قرار داشته که از آن جمله می‌توان به انتشار اخبار جعلی در انتخابات ریاست جمهوری سال 2018 برزیل و نیز وقوع چندین قتل در هندوستان در پی انتشار اخبار جعلی اشاره کرد. همچنین با وجود تأکید فراوان بر امنیت و رمزگذاری این شبکه اجتماعی، تاکنون چندین بار حریم خصوصی کاربران نقض شده که از نمونه‌های آن می‌توان به هک تلفن همراه جف بزوس در ژانویه 2020 اشاره کرد. وی یک پیام رمزگذاری شده از اکانت رسمی محمد بن سلمان ولیعهد عربستان دریافت کرد که درواقع یک فایل آلوده بود. جف بزوس در روزنامه واشنگتن پست اخبار قتل جمال خاشقجی را با جزئیات و وسواس منتشر می‌کرد و بسیاری این حمله سایبری را در نتیجه این موضوع دانستند. هک سرویس ملی سلامت بریتانیا(NHS) از طریق حمله سایبری به حساب کاربری واتس اپ 29 هزار نفر از کارکنان این بخش، استفاده از نسخه غیررسمی این اپلیکیشن، حمله هکری گروه اسرائیلیNSO به بیش از 100 فعال حقوق بشر، روزنامه نگار، وکیل و دانشگاهیان در سال 2019 نیز بخشی دیگر از دردسرهای واتس اپ تاکنون بوده است.
اما ماجرا به اینجا ختم نشد و رمزگذاری پیشرفته این اپلیکیشن پیام رسان محیطی امن برای گروه‌های تروریستی ازجمله داعش ایجاد کرد و افراد داعش برای ترتیب دادن حملات تروریستی در پاریس، استکهلم و… از این شبکه اجتماعی استفاده کردند.
فیلتر واتس اپ
واتس اپ با محدودیت‌هایی نیز در جهان همراه بوده است که یکی از نمونه‌های آن فیلتر واتس اپ در چین از سال 2009 تاکنون است. ترکیه نیز در سال 2016 به‌دنبال ترور سفیر روسیه در این کشور برای مدتی واتس اپ را مسدود کرد. کاربران برزیل هم تاکنون به طور موقت شاهد مسدود شدن واتس اپ بوده‌اند و امارات متحده عربی نیز در اوایل سال 2013 به منظور حمایت از اپراتورهای داخلی خود، تماس تصویری این اپلیکیشن را فیلتر کرد.در اوگاندا نیز استفاده از واتس اپ و فیس بوک در کنار سایر شبکه‌های اجتماعی ممنوع است و طبق قانون این کشور استفاده از واتس اپ منوط به پرداخت مالیات است و کاربران برای دسترسی به این سرویس پیام رسان باید روزانه 200 شیلینگ اوگاندا بپردازند.در کشورمان ایران نیز در سال 2014 تلاش‌هایی برای فیلتر واتس اپ صورت گرفت و دلیل آن نیز صهیونیستی- امریکایی بودن مارک زاکربرگ بنیانگذار فیس بوک و مالک واتس اپ عنوان شد که البته با مقاومت حسن روحانی رئیس‌جمهوری و دستور مستقیم وی به وزارت ارتباطات، این ممنوعیت اعمال نشد.
به هرحال آنچه مسلم است اینکه واتس اپ با تعداد زیادی از سرویس‌های پیام رسان ازجمله iMessage با 1.3 میلیارد کاربر فعال روزانه، وی چت با 1.2 میلیارد کاربر فعال روزانه، تلگرام با 500 میلیون کاربر، وایبر با 260 میلیون کاربر فعال، لاین با 217 میلیون کاربر فعال و… رقیب است و حال باید منتظر ماند و دید کاربران واتس اپ در این اپ باقی می‌مانند یا به یکی از این رقبا کوچ می‌کنند.