دیدگاه‌های ابراهیم رئیسی درباره اینترنت و فضای مجازی چیست؟
مرور دیدگاه‌های ابراهیم رئیسی درباره اینترنت و فضای مجازی کمک می‌کند بفهمیم در دوران ریاست جمهوری او می‌توانیم چه توقعاتی از اینترنت کشور داشته باشیم.
رئیسی در طول دوران کاری‌اش در مناصب مختلفی حضور داشته و در نهادهای تصمیم‌گیرنده و سرنوشت‌ساز کشور فعالیت کرده است. آخرین پست او تا قبل از ریاست جمهوری، حضور در قوه قضاییه کشور و ریاست این نهاد بوده است. در گزارش زیر برخی از مهم‌ترین اظهارنظرهای او را درباره اینترنت و فضای مجازی مرور می‌کنیم.
لازم به ذکر است نتیجه نهایی سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری کشور تا لحظه نگارش این گزارش هنوز اعلام نشده اما تا اینجا ابراهیم رئیسی پیشتاز است و می‌توان او را رئیس جمهور بعدی کشور نامید.
دفاع از فضای مجازی، با تأکید بر نقش شبکه ملی اطلاعات
ابراهیم رئیسی همواره کوشیده در صحبت‌های انتخاباتی‌اش نگاهی مثبت به فضای مجازی داشته باشد، اما در عین حال بر لزوم کنترل آن تأکید داشته است.
او یک ماه قبل (26 اردیبهشت) در قالب مصاحبه انتخاباتی‌اش در شبکه خبر، درباره دیدگاهش نسبت به فضای مجازی گفت: فضای مجازی بسیار خوب است و می‌تواند میسر باشد و از این فضا باید استفاده شود. ما شبکه ملی اطلاعات در کشور می‌خواهیم که به عنوان یک ضرورت باید انجام شود. ما اشتغال فضای مجازی می‌خواهیم. بسیاری از کارها در حوزه کودکان و نوجوانان در دنیا میشود و ما دلار می‌دهیم و می‌خریم. این کار باید در داخل کشور انجام شود. فضای مجازی مثل اتوبان می‌ماند؛ هم میشود درست مورد استفاده قرار گیرد و هم می‌تواند در آن ویراژ داده شود و احساس ناامنی کرد.
وی در ادامه به نقش شورای عالی فضای مجازی هم اشاره کرده و تصریح کرد: «شورای عالی فضای مجازی کارآمدی لازم را دارد. اگر داشت، بهره‌وری ما بسیار بیشتر از این بود.» از این صحبت می‌توان نتیجه گرفت که احتمالاً این شورا در دوران ریاست‌جمهوری او پرقدرت‌تر از گذشته فعالیت خواهد کرد و شاید شاهد تصمیم‌گیری‌های بیشتر آن در خصوص فضای مجازی باشیم.
وعده اینترنت رایگان برای قشرهای جامعه
رئیسی 15 خرداد ماه در جریان ضبط یکی از برنامه‌های تبلیغاتی‌اش، به سؤالی در خصوص برنامه دولتش برای عرضه اینترنت رایگان پاسخ داد. وی تصریح کرد: «اینترنت و فضای مجازی مانند برق و تلفن از مهم‌ترین ساخته‌های دست بشر است که زندگی مردم را تحت تأثیر قرار داده است.»
رئیسی افزود: «البته سرعت و گستره فراگیری اینترنت نسبت به دیگر ساخته‌های بشری بیشتر است و امروز می‌بینیم که بسیاری از امور زندگی شهری و روستایی و باسواد و بی‌سواد و زن و مرد و پیر و جوان و کودکان در فضای سایبری انجام میشود.»
وی با اشاره به لزوم رایگان بودن اینترنت برای قشرهایی از جامعه ادامه داد: برخی اقشار در جامعه امکان پرداخت هزینه اینترنت را ندارند و ما برای تأمین نیازها و تسهیل دسترسی آن‌ها به اینترنت و فضای سایبر، یک میزان حداقلی از اینترنت را به صورت رایگان ارائه می‌دهیم.
رئیسی در عین حال گفت که میزان اینترنتی که قرار است به صورت رایگان در اختیار آحاد مردم خصوصاً افراد و اقشار کم‌درآمد و بی‌درآمد قرار بگیرد را در آینده اعلام می‌کند.
رئیسی در صحبت‌های خود در این برنامه اشاره‌ای هم به اشتغال‌زایی مجازی و کسب درآمد از طریق اینترنت داشت. او با اشاره به فعالیت زنان و مردان در تولید محتوا در فضای مجازی گفت: «امروز می‌بینیم یک معلم بسته آموزشی ایجاد می‌کند یا یک خانم خانه‌دار آموزش آشپزی می‌دهد، اما درآمد آن به جیب دیگران می‌رود.»
صفحه رسمی اینستاگرام ابراهیم رئیسی تا این لحظه (29 خرداد 1400) 2.1 میلیون نفر دنبال‌کننده دارد. او اخیراً به توییتر و مجدداً تلگرام هم بازگشته است.
اینترنت بهترین فضا برای نظارت بر کار دولت
دیدگاه‌های ابراهیم رئیسی درباره اینترنت و فضای مجازی و نظارت بر آن هم قابل توجه است. رئیسی در جلسه‌ای با جمعی از نوجوانان رأی اولی دهه هشتادی، به سؤالات این نسل در خصوص فضای مجازی هم پاسخ داد و فضای مجازی را بهترین ابزار برای نظارت بر کار دولت‌ها دانست.
رئیسی گفت: «فضای مجازی فضایی است که خیلی زود زندگی انسان‌ها را تحت‌تأثیر قرار داد. این فضا را نباید به منزله تهدید مورد استفاده قرار داد، بلکه فرصتی است که ارتباطات را تسهیل و دسترسی‌ها را آسان کرده است. در نتیجه این را باید فضایی دانست که در آن ملت بر کار دولت‌ها نظارت می‌کنند؛ یعنی طریقی برای بهترین نوع نظارت. دولت‌ها باید بتوانند کل گردش کارشان را در این فضا تعریف کنند و ملت هم ارزیابی نظارت و تذکر داشته باشند. این امر مهمی است.»
رئیسی پیش از این در دومین مناظره انتخاباتی‌اش هم به بحث نظارت اشاره کرده و گفته بود: ما معتقدیم فضای مجازی بهترین بستر برای نظارت بر قوه قضائیه است. ما این را در دادگستری اجرا کردیم و مردم نسبت به عملکرد کارکنان و قضات نظر می‌دهند. در این زمینه ۳۵ سامانه فعال شدند.
فیلترینگ بستن جاده است
از دیگر دیدگاه‌های ابراهیم رئیسی درباره اینترنت و فضای مجازی، بحث فیلترینگ است. ابراهیم رئیسی در همین نشست با نوجوانان، به سؤال آن‌ها درباره فیلترینگ و به ویژه فیلتر بودن فضای توییتر پاسخ داد. او گفت:
اینترنت به مثابه جاده است؛ درِ جاده را که نمی‌بندند. بسیاری در این جاده در رفت‌وآمدند؛ یکی می‌خواهد به خانه برسد، دیگری دنبال فروش است. وقتی کسب‌وکار مردم در یک فضا تعریف میشود، نمی‌شود جاده را بست. این بحث انحرافی است و بعضی‌ها آن را سیاسی دیده‌اند. هرچند طبیعتاً باید مراقب جاده بود، مقررات آن را رعایت کرد تا راهزنان نیایند اموال مردم را بدزدند. باید مواظب باشیم رهزنان وارد فضای خصوصی نشوند و اطلاعات افراد را هک نکنند.
او تأکید کرد: «الان گسترش زیرساخت‌های فضای مجازی مهم است، زیرا نیاز مردم این است. من در دوران فعالیتم هیچ فیلتری را اعمال نکردم و مخالف فیلترینگ بودم.»
با این حال علی‌رغم تأکید رئیس دستگاه قضا بر مخالفتش با فیلترینگ، فیلتر پیام‌رسان تلگرام که در تاریخ 10 اردیبهشت 97 به دستور قضایی صورت گرفته بود، همچنان به قوت خود باقی است. همچنین شبکه اجتماعی نوظهور کلاب هاوس هم مدتی بعد از پیدایش و به رغم عضویت چهره‌های شاخص سیاسی در آن، باز با فیلتر مواجه شد.
دیدگاه‌های ابراهیم رئیسی درباره اینترنت و فضای مجازی می‌تواند بر آینده فعالیت این فضا در ایران و رشد یا عدم رشد آن تأثیر مستقیم داشته باشد.