رشد استارتاپ‌های یونیکورن در جهان
استارت‌آپ‌های تک‌شاخ در جهان به سرعت رشد می‌کنند و تعداد آنها در طول هشت سال گذشته به بیش از ۷۵۰ مورد رسیده است که روی هم رفته ارزشی برابر ۴/ ۲ تریلیون دلار دارند. در طول شش ماه اول سال ۲۰۲۱، استارت‌آپ‌های تکنولوژی در سراسر جهان چیزی در حدود ۳۰۰ میلیارد دلار سرمایه جذب کرده‌اند که یک دسته از آنها بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است.
«آیلین لی» سرمایه‌گذار ریسک‌پذیری که شرکت سرمایه‌گذاری کابوی ونچرز (Cowboy Ventures) را تاسیس کرد، همان کسی است که برای اولین بار و در سال 2013 عبارت «تک‌شاخ» را ابداع و مطرح کرد. او این عبارت را برای اشاره به استارت‌آپ‌های خصوصی با ارزش یک میلیارد دلار و بیشتر به کار برد. این عبارت اما حالا کاملا رایج شده و بیشتر و بیشتر به کار برده میشود. به این ترتیب کاربران و مصرف‌کنندگان هم از محصولات و خدمات بهتر و ارزان‌تری بهره می‌برند. با این همه اما سرمایه‌گذاران همچنان ناچارند با احتیاط و دقت بیشتری روی تک‌شاخ‌ها سرمایه‌گذاری کنند. این در حالی است که تعداد استارت‌آپ‌های تک‌شاخ در جهان به سرعت رشد می‌کند و تعداد چنین شرکت‌هایی در جهان و در طول هشت سال گذشته به بیش از 750 رسیده است که روی هم رفته ارزشی برابر 4/ 2 تریلیون دلار دارند. در طول شش ماه اول سال 2021 استارت‌آپ‌های تکنولوژی در سراسر جهان چیزی در حدود 300 میلیارد دلار سرمایه جذب کرده‌اند که این میزان تقریبا برابر کل سرمایهگذاریهای انجام شده در این بخش در سال 2020 بوده است. بر اساس آمار ارائه شده توسط موسسه تحقیقاتی سی‌بی اینسایتز (CB Insights) این حجم سرمایه‌گذاری تنها در فاصله ماه‌های آوریل تا ژوئن به تاسیس 136 استارت‌آپ تک‌شاخ جدید کمک کرده است. این در حالی است که در همین فاصله زمانی در سال گذشته میلادی میزان سرمایه‌گذاری روی استارت‌آپ‌های تکنولوژی کمی بیش از 100 میلیارد دلار بوده که این نشان می‌دهد حالا این رقم سه برابر شده است. این روند حتی به تقویت و غنی شدن اعضای قدیمی‌تر گروه تک‌شاخ‌ها هم کمک می‌کند؛ تا جایی که سی شرکت از این گروه، از ابتدای سال 2020 تا کنون با دریافت سرمایهگذاریهای بیشتر، ارزش بازار 10 میلیارد دلاری یا بیشتر بدست آورده‌اند.
ساختار استارت‌آپ‌های جدید و محبوب تکنولوژی حالا دیگر کمتر شبیه شرکت‌هایی مانند اوبر است که خدمات خودشان را کاملا با مصرف‌کنندگان سازگار می‌کنند. در عوض این استارت‌آپ‌های جدید محصولاتی پیچیده را برای بازارهایی خاص و بی‌رقیب‌تر عرضه کرده یا می‌کنند. چیزی در حدود 25 درصد از سرمایهگذاریهای انجام شده در فصل دوم امسال روی شرکت‌های فعال در بخش فین‌تک بوده و بعد از آن بیشترین سرمایه‌گذاری‌ها روی استارت‌آپ‌های فعال در بخش‌های هوش مصنوعی، سلامت دیجیتال و امنیت سایبری بوده است. حالا استارت‌آپ‌هایی که چنین سرمایه‌گذاری‌هایی را هم دریافت می‌کنند، بیشتر و بیشتر به سمت جهانی شدن پی می‌روند.
هر چند استارت‌آپ‌های آمریکایی و چینی همچنان بیشترین سهم از سرمایهگذاریهای جهانی روی استارت‌آپ‌ها را در اختیار دارند و بزرگ‌ترین بازار این صنعت هستند، اما سهم سرمایه‌گذاری روی استارت‌آپ‌های فعال در بقیه کشورهای جهان هم رشد کرده و از حدود 25 درصد در سال 2016 به 40 درصد در فصل دوم سال جاری میلادی رسیده است. غول تجارت الکترونیک هندی یعنی Flipkart در ماه جولای امسال در یک مرحله 6/ 3 میلیارد دلار سرمایه دریافت کرده و ارزش بازارش به 38 میلیارد دلار رسیده است. از طرفی، استارت‌آپ Grab هم که رقیب سوپراپ‌های چینی در جنوب‌شرق آسیاست، حالا امیدوار است که در سال جاری میلادی و با ارزش بازار 40 میلیارد دلاری بتواند وارد بازار بورس نیویورک شده و سهامش را به عرضه عمومی برساند.
این سیل سرمایه‌های سرازیر شده به سمت استارت‌آپ‌ها با دو عامل توجیه‌پذیر است. عامل اول مربوط به سرمایه‌های معلق و عاطل سرمایه‌گذارانی است که معمولا همان سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر و در واقع حامیان استارت‌آپ‌های تازه‌کار هستند؛ سرمایه‌هایی که حالا تحت تاثیر شرایط همه‌گیری و موج دیجیتالیزه شدن، به سمت استارت‌آپ‌ها و به خصوص استارت‌آپ‌های تکنولوژی سرازیر شده‌اند.
جالب آنجاست که میزان خروج‌ها از طریق عرضه عمومی سهام و خریدها در یک سال گذشته بیش از دو برابر شده و به سه هزار عدد رسیده است. فرآیندهای برگشت به سمت سرمایهگذاریهای ریسک‌پذیر جدید از ابتدای سال تا حالا و تنها در آمریکا برابر 74 میلیارد دلار بوده است و انتظار می‌رود که رکورد 81 میلیارد دلاری این میزان در نیمه سال 2020 را بشکند. سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر نمی‌توانند با سرعت ظهور این استارت‌آپ‌های جدید همراه شوند. در سه ماهه منتهی به ماه ژوئن شرکت سرمایه‌گذاری بزرگ تایگر گلوبال (Tiger Global) به‌طور متوسط در هر روز کاری 3/ 1 معامله انجام داده است.
دلیل دوم رشد ارزش بازار استارت‌آپ‌ها، رقابتی‌تر شدن فضای حاکم بر سرمایه‌گذاران است. بازیگران تازه‌وارد به دنیای سرمایه‌گذاری روی استارت‌آپ‌های تکنولوژی – مانند صندوق‌های بازنشستگی، صندوق‌های ذخیره ارزی و بنگاه‌های تجاری خانوادگی، به سرعت در حال پیشروی در بازارهای خصوصی هستند که معمولا حاکمیت آنها در اختیار شرکت‌های سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر است. در فصل گذشته، سرمایه‌گذاران غیرسنتی در آمریکا در حدود 1800 معامله سرمایه‌گذاری شرکت کرده‌اند که ارزش آنها روی هم رفته برابر 57 میلیارد دلار بوده است.
بسیاری از این معاملات به دنبال موفقیت تازه‌کارانی متعلق به دنیای خارج از دنیای شرکت‌های سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر، انجام شده است. آمار منتشر شده از سوی موسسه آماری و تحقیقاتی پیچ‌بوک (PitchBook) نشان می‌دهد که بازگشت سرمایه سالانه این سرمایه‌گذاران از محل سرمایهگذاریهای انجام شده روی استارت‌آپ‌هایی که وارد بورس شده یا خریداری شده‌اند، به‌طور متوسط در یک دهه گذشته 30 درصد بوده است؛ رقمی که تقریبا دو برابر میزان بازگشت سرمایه برای سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر قدیمی و باتجربه این بازار است.
این جریانی است که در طول دو سال گذشته در میان استارت‌آپ‌های زیادی رواج داشته است. استارت‌آپ‌هایی مانند اوبر و لیفت – که رقیب یکدیگر هستند- و یا حتی استارت‌آپ‌های کوچک‌تری – مانند WeWork که در زمینه اجاره فضای کار فعالیت می‌کند- توانستند به کمک سرمایهگذاریهای بیشتر به ارزش بازار بیشتری هم رسیده و ورود پررنگ و تاثیرگذاری در بازار بورس را تجربه کنند، اما در ادامه ضرری نسبی را تجربه کرده‌اند.
بر اساس بررسی‌های انجام شده توسط اکونومیست، استارت‌آپ‌هایی که در سال 2021 سهام خود را به عرضه عمومی رسانده‌اند، در مجموع و تا حالا ضرر 25 میلیارد دلاری را به ثبت رسانده‌اند. ریسک‌ها و خطرات دیگری هم در فضای سرمایه‌گذاری وجود دارد که بعضی از آنها ناشی از دنیای سیاست هستند.
از آنجایی که بسیاری از قدرت‌های جهانی به دنبال قانونمندتر کردن صنعت تکنولوژی و نظارت بر غول‌های تکنولوژی هستند، بسیاری از سرمایه‌گذاران نگران ضررهای احتمالی با بزرگ‌تر شدن این استارت‌آپ‌ها به خصوص در آمریکا هستند.
شاید به همین دلیل است که استارت‌آپ‌های چینی در سال‌های اخیر محبوبیت بیشتری در میان سرمایه‌گذاران پیدا کرده‌اند. در واقع می‌توان گفت حالا دیگر سرمایه‌گذاران با دقت و احتیاط بیشتری انتخاب می‌کنند تا علاوه بر کاهش احتمال مواجهه با مقررات و قوانین دست و پاگیر، بتوانند اطمینان بیشتری از بازگشت سرمایه خودشان هم داشته باشند.