حمایت های ارزی مشکلات شرکت های فناور محور را کاهش می دهد
به تازگی احسان چیت ساز معاون توسعه بازار پارک فناوری اطلاعات و ارتباطات از حمایت ارزی از شرکت‌های مستقر در پارک فناوری خبر داد و گفت در قالب این حمایت تا سقف ۵ میلیون یورو برای تأمین منابع ارزی پروژه شرکت‌های مستقر در این پارک پرداخت خواهد شد تا یکی از چالش‌های این شرکت‌ها که تأمین سرمایه است حل شود. کارشناسان فاوا درباره حمایت ارزی از شرکت‌های آی سی تی مستقر در پارک فناوری به «ایران» می‌گویند.
یک اقدام مثبت
کیوان جعفری، بنیانگذار ترابرنت و نارین گیمز یکی از برترین شرکت‌های مستقر در پارک فناوری معتقد است که حمایت ارزی از شرکت‌های فناور محور حوزه آی سی تی اقدام خوب و مثبتی است. جعفری گفت: شرکت‌های آی‌سی‌تی مستقر در پارک فناوری برای ورود به بازارهای بین المللی نیاز به منابع مالی ارزی دارند بخصوص در شرایط کنونی که تأمین ارز بسیار دشوار شده است. اگر پیش از این دلار 4 هزار تومانی را می‌توانستیم تأمین کنیم اما اکنون امکان تأمین ارز 25 هزار تومانی برای این شرکت‌ها امکانپذیر نیست. وی افزود: برای اینکه تجارت ما ثابت شود باید تست‌های اولیه‌ای را انجام دهیم که آیا می‌توانیم محصول و خدمت خود را در بازار بین‌المللی ارائه دهیم و بفروشیم و همین کار به 100 تا 200 هزار دلار نیاز دارد که این میزان منابع ارزی باید تأمین شود به‌همین دلیل تأمین این میزان ارز برای شرکت‌های مستقر در پارک بسیار دشوار است.
این فعال حوزه فناوری معتقد است معمولاً گزینه‌هایی مانند مشارکت با همکاران در این حوزه وجود دارد تا با هم‌افزایی بتوانیم وارد بازارهای بین‌المللی شویم ولی این نیز کار ساده و آسانی نیست چون توان شرکت‌های بخش خصوصی در کشور محدود است و این گزینه هم معمولاً عملیاتی نمی‌شود. به گفته وی تمام حاکمیت‌ها، شرکت‌های حوزه فاوای خود را حمایت می‌کنند. بنابراین اگر حاکمیت برای ورود این شرکت‌ها به بازارهای جهانی آنها را حمایت ارزی کنند می‌تواند نتیجه خوبی به بار آورد. جعفری با بیان اینکه در این طرح جدید به کارگشایی به ریال و گرنت تحقیقاتی و خوشه‌سازی اشاره شده، گفت: ولی مشخص نیست که تأمین مالی از کجا و چگونه خواهد بود آیا از سوی حاکمیت پرداخت خواهد شد یا از طریق بخش خصوصی یا بازار مالی مانند بورس و… چون اگر قرار باشد که به‌صورت جمع‌آوری پول یعنی تأمین مالی جمعی از سوی شرکت‌های ایرانی صورت گیرد، باید گفت که شرکت‌های داخلی که ارز ندارند. اگر قرار است از ایرانی‌های خارج از کشور تأمین شود از چه طریقی قرار است به دست شرکت‌ها برسد.
وی افزود: تأمین مالی جمعی اکنون در دنیا وجود دارد و یکی از روش‌های جذاب تأمین مالی است ولی اجرای این روش نیاز به مجوز دارد و شرکت‌ها نمی‌توانند بدون مجوز تأمین مالی جمعی را اجرایی کنند. چون تأمین مالی جمعی نوعی سرمایه‌پذیری خطرپذیر است در اثر این سرمایه‌گذاری خطرپذیر به سرمایه‌گذار جایزه، سهام و… داده میشود و در ضرر شرکت‌ها شریک نیست. به گفته این فعال، منابع مالی مختلفی در اختیار سازمان‌ها و نهادهای بسیاری قرار دارد که همین موازی کاری باعث میشود منابع مالی تکه تکه شود پس بهتر است منابع مالی که قرار است از سوی نهادها و سازمان‌های مختلف به شرکت‌های فناوری ارائه شود، در یکجا تجمیع شود تا ثمره بهتری بدهد و اتفاق‌های خوبی در این حوزه رخ دهد.
جعفری اعتقاد دارد بهتر است بخشی از درآمد ارزی حاصل از صادرات قبل از ورود به سیستم نظام بانکی و برگشت به کشور و تبدیل به ریال در همان خارج از کشور سرمایه‌گذاری ارزی روی شرکت‌های فناور صورت بگیرد و وقتی درآمد حاصله دو یا سه برابر شد سپس به کشور بازگشت داده شده و به ریال تبدیل شود.
راهگشای مشکلات
کیوان جامه بزرگ، معاون توسعه راهبردی فناپ تأمین مالی ارزی شرکت‌های فناور مستقر در پارک فناوری را اقدام مثبتی دانست. وی معتقد است حمایت‌های ارزی می‌تواند راهگشای بسیاری از مشکلات شرکت‌ها در اجرای پروژه‌های ارزبر باشد.
جامه بزرگ با بیان اینکه از سابقه این طرح بی‌اطلاع هستم و گمان نمی‌کنم پیش از این به‌صورت رسمی چنین حمایتی از شرکت‌های دانش بنیان شده باشد، گفت: البته بدون توجه به سایر مشکلات مرتبط با خریدهای ارزی، احتمالاً این حمایت می‌تواند عملاً بی‌اثر باشد چون علاوه بر چالش‌های بین‌المللی برای تأمین تجهیزات خارجی که مهم‌ترین آنها تحریم‌های ظالمانه است، مشکلات داخلی نظیر ثبت سفارش، سیاست‌های تعرفه‌ای و دیوانسالاری و فرایندهای بعضاً پیچیده و زمانبر ترخیص در بسیاری از موارد بیش از تأمین مالی و تحریم، مانع اجرای طرح‌ها میشود. شاید تسهیل و شفاف‌سازی موارد فوق در کنار حمایت‌های مالی در قالب یک بسته سیاستی یکپارچه اثربخشی این اقدام را ارتقا دهد.
به‌گفته این کارشناس فاوا، حمایت ارزی بسته به اندازه شرکت‌ها، ابعاد و وجوه کسب و کاری طرح می‌تواند متنوع باشد. برای مثال اخذ تسهیلات مالی توسط شرکت‌های بزرگ و تأمین مالی در قالب مشارکت در طرح برای شرکت‌های کوچک می‌تواند الگوی بهتری به شمار رود.
به اعتقاد جامه بزرگ رویکردهایی نظیر پیش خرید خدمت یا محصول در طرح‌های اختصاصی یا جمع سپاری و تعاونی یا واگذاری طرح‌های پرچم دار یا زیرساختی به یک شرکت پیشرو در طرح‌های مشترک (مثلا مرکز داده، فارم‌های پردازش گرافیکی یا پردازش ابری)، انواع الگوهایی است که توسط سیاست‌گذاران و مجریان می‌تواند مدنظر باشد.
کاهش هزینه‌ها
سهیل تقوی، کارشناس فناوری اطلاعات نیز معتقد است حمایت ارزی از شرکت‌های فناوری حوزه آی سی تی می‌تواند مفید باشد، چرا که این شرکت ها به قطعات و سخت افزارهای مختلفی برای کاربرد در سرورها و… نیاز دارند و باید آنها را وارد کنند. بنابراین، این دسته از حمایت‌ها می‌تواند کمک کننده باشد و هزینه‌های آنها را کاهش دهد. این کارشناس حوزه فاوا مسأله سرمایه‌گذاری را با بحث وام و این دسته از حمایت‌ها متفاوت عنوان کرد و افزود: باید قبول کنیم که تأمین مالی یکی از چالش‌ها و مشکلات مهم شرکت‌های نوپا و فناور است و این مشکل با ارائه وام و از این دسته از حمایت‌ها حل نمی‌شود و حل این مشکلات و چالش‌های تأمین مالی در گرو سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر است. حوزه شرکت‌های فناور محور آی‌سی‌تی نیاز به سرمایه‌گذاری و پول هوشمند دارند و این ایده آل‌ترین سرمایه‌گذاری و تأمین مالی است.
تقوی معت قد است صندوق نوآوری معمولاً از شرکت‌های فناورمحور و نوآور حوزه آی سی تی حمایت می‌کند که البته پیش از این به‌صورت پرداخت وام بود اما اکنون روی سرمایه‌گذاری‌های نیمه خصوصی و خصوصی بیشتر تأکید دارد، چرا که آنها هم می‌دانند که این نوع حمایت می‌تواند به زیست بوم فناوری در کشور و به‌طور خاص فاوا کمک کند. تقوی در ادامه گفت: با وام هیچ ریسکی پذیرفته نمی‌شود و شرکت دریافت کننده وام باید تلاش کند تا سودآور باشد تا بتواند وام دریافتی را با سود بیشتر پرداخت کند و این ریسک هم به دیگر ریسک‌هایی که شرکت فناور دارد اضافه میشود ولی در سرمایه‌گذاری خطرپذیر، سرمایه‌گذار در ازای دریافت سهام یا بخشی از پروژه ریسک را می‌پذیرد پس این نوع سرمایه‌گذاری باید صورت بگیرد.
این کارشناس به چالش نیروی انسانی هم اشاره کرد و افزود: بعد از تأمین مالی، این روزها تأمین نیروی انسانی هم به بزرگ‌ترین معضل شرکت‌های فناورمحور بخصوص حوزه فاوا تبدیل شده، چرا که نیروی انسانی خوبی در دانشگاه‌ها پرورش نمی‌یابند و از سوی دیگر آنهایی هم که در این حوزه خبره هستند یا مهاجرت کرده‌اند و یا اینکه به‌صورت مهاجرت مجازی در حال فعالیت دورکاری برای کشورهای خارجی هستند بنابراین باید به این خلأ هم توجه جدی شود، چون حتی اگر شرکت‌های فناوری از نظر مالی به‌صورت ریالی و یا ارزی تأمین شوند ولی نیروی انسانی متخصص در کشور نباشد، پروژه‌های شرکت‌ها پیش نمی‌رود و خروجی نخواهد داشت.