صعود شش پله‌ای ایران در مدیریت امنیت سایبری
ایران با صعود شش پله‌ای در مدیریت امنیت سایبری، جایگاه ۵۴ را در میان کشورهای جهان به خود اختصاص داد.
محمدجواد آذری جهرمی – وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت دوازدهم- چندی پیس با بیان اینکه در حوزه امنیت ۱۶ رتبه در سال اخیر ارتقا جایگاه داشتیم، گفته بود: اگر اخباری گهگاه منتشر میشود از مشکلاتی که در حوزه امنیت وجود دارد، به این دلیل است که ما از ۷ خدمت الکترونیکی به ۱۰۲۳ خدمت رسیدیم و طبیعی است وقتی که این خدمات توسعه پیدا می‌کند، مساله امنیت آن هم تبدیل به چالش جدیدی میشود.
در این راستا بیتا کیامهر- مدیر کل نظام ملی مدیریت امنیت اطلاعات (نما) بیان کرد: ایران در حالی که با محدودیت‌های جهانی و مقابله با ویروس همه‌گیر کرونا و تأثیراتی که این پاندمی بر پیکره نیروی انسانی وارد ساخته، مواجه است توانست با ارتقاء شش رتبه در میان کشورهای جهان و یک رتبه در سطح منطقه آسیا و اقیانوسیه، جایگاه ۵۴ در بین ۱۹۴ کشور جهان و رتبه ۱۲ در منطقه آسیا و اقیانوسیه را به خود اختصاص دهد. این اقدام علاوه بر این که بهبود سنجه‌های توسعه مدیریت امنیت اطلاعات را در فضای سایبری به همراه دارد، باعث تعدیل و نیز کاهش نرخ آسیب و خسارت‌های احتمالی در مواجهه با تهدیدات و حملات سایبری میشود.
پاسخ ایران به پرسش‌های ITU
مدیرکل نما در خصوص پیشینه تاریخی و اسناد قانونی در حوزه امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات (افتا) و نقش سازمان فناوری اطلاعات ایران اظهار کرد: بر اساس اقدامات اول، چهارم و پنجم راهبرد ششم سند راهبردی امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات (افتا) در خصوص طرح‌های توسعه همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی حوزه امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات، سازمان فناوری اطلاعات ایران به عنوان نماینده وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وظیفه همکاری و مشارکت با مجامع بین‌المللی در حوزه امنیت سایبری را به عهده دارد تا علاوه بر حفظ منافع کشور، در جریان جدیدترین وقایع، به‌روش‌ها و استانداردها نیز قرار گیرد. این اقدام ضمن پیشبرد اهداف تعاملاتی در عرصه جهانی، باعث کسب دانش لازم جهت تعدیل خسارات ناشی از تهدیدات و حملات سایبری و اتخاذ تدابیر پیشگیرانه و مناسب است.
سازمان فناوری اطلاعات ایران از طریق معرفی نماینده خود به اتحادیه بین‌المللی ارتباطات (ITU) به صورت منظم، اقدام به مشارکت و تکمیل پرسشنامه‌های ارزیابی و سنجش وضعیت امنیت سایبری (GCI: Global Cyber Security Index) می‌کند تا با شناسایی نقاط قوت در ارکان پنج گانه: (Legal Measures)، فنی(Technical Measures)، ظرفیت‌سازی (Organizational Measures)، سازمانی (Capacity Building)و تعاملاتی (Cooperation) جایگاه کشور در میان ۱۹۴ کشور شرکت کننده را تبیین کند و به اثبات رساند.
شاخص‌های بیست‌گانه و نکات کلیدی
کیامهر که نمایندگی ایران در ITU را از سوی سازمان فناوری اطلاعات ایران در این حوزه به عهده دارد، در تشریح جزییات شاخص‌های اصلی و چگونگی وضعیت ارایه مستندات گفت: شاخص‌ها و سنجه‌های ارزیابی امنیت سایبری در راستای برنامه امنیت سایبری جهانی (GCA: Global Cyber Security Agenda) جامعه جهانی ارتباطات، متشکل از ۲۰ شاخص اصلی و بیش از ۸۰ سوال است که کشورها طی دوره‌های زمانی مشخص، ضمن پاسخگویی به سؤالات، ملزم به ارائه مستندات و شواهد فنی نیز هستند. اتحادیه بین‌المللی ارتباطات و ارزیابی GCI به‌صورت مشخص، تنها مرجع و متدولوژی جهانی قابل استناد در ارزیابی و رتبه‌بندی سطوح توسعه مدیریت امنیت سایبری کشورهای جهان به حساب می‌آید.
وی افزود: هر پرسشنامه، از طریق گروه کارشناسان خبره ITU ، به منظور احتساب نمره نهایی کشورها در حوزه امنیت سایبری، وزن‌گذاری میشود و این نظرسنجی از طریق پلتفرم آنلاین، مورد بررسی و ارزیابی قرارگرفته و چندین بار جهت ویرایش، رفع ابهامات و تکمیل مدارک، ارسال و دریافت میشود. پس از مرحله گردآوری و تدوین اطلاعات، ارزیابی نهایی انجام و نتایج به صورت اعلام نمره و رتبه هر کشور در جهان و منطقه صورت می‌گیرد. هم‌چنین نوآوری‌ها و تجارب موفق هر کشور به منظور نشان دادن شیوه‌های عمل سایر کشورها و هدف‌گذاری برای بهبود شاخص‌های سایر کشورها اعلام میشود تا اعضا بتوانند با در نظر گرفتن دیدگاه‌های مختلف ارزیابی شاخص جهانی امنیت سایبری، موارد مناسب در پیرامون حوزه ملی خود را انتخاب و از مزیت هماهنگی شیوه‌ها و پرورش فرهنگ جهانی امنیت سایبری برای پیاده‌سازی موارد مشابه در کشور خود استفاده کنند.
مدیرکل نما در خصوص اهداف شاخص‌ها و نکات مهم در این فرآیند، خاطرنشان کرد: این شاخص‌ها در راستای شناسایی سطح امنیت سایبری کشورها با هدف بهبود رتبه‌بندی، ایجاد انگیزه و ارتقای سطح کلی تعهد به امنیت سایبری در سراسر جهان طراحی و تدوین شده و در حکم مرجعی معتبر و مورد اعتماد، میزان تعهد کشورها به تامین امنیت سایبری در سطح جهانی را اندازه‌گیری می‌کند. با توجه به اینکه امنیت سایبری دارای کاربردهای گسترده‌ای است و صنایع و بخش‌های عملیاتی و ستادی بسیاری را پوشش می‌دهد، تکمیل مناسب پرسشنامه نیازمند اهتمام، اطلاعات و دانش مکفی از وضعیت اقدامات انجام‌شده در حوزه امنیت سایبری توسط سایر دستگاه‌ها و سازمان‌هاست و درج هر کلمه، لینک یا عدد در پرسشنامه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
ایران در سکوی دوازدهم آسیا و اقیانوسیه
پیچیده‌تر شدن ساختار حملات، رشد نرخ تهدیدات و فعالیت همیشگی مهاجمین سایبری برای ایجاد اختلال و فعالیت‌های خرابکارانه از جمله مسایلی بود که کیامهر به آن اشاره کرد. وی در پاسخ به چگونگی کسب صعود شش پله‌ای ایران در مدیریت امنیت سایبری توضیحاتی را ارایه کرد: ایران نیز مانند سایر مشارکت‌کنندگان، اقدام به انجام تحقیقات میدانی و بررسی‌های کارشناسانه در خصوص احصاء و اعلام وضعیت توسعه مدیریت امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات کرد و ضمن شناسایی نقاط قوت و توانمندی‌های سایبری کشور و ارائه مستندات فنی و مدیریتی، توانست جایگاه خود را در ارزیابی شاخص‌های جهانی امنیت سایبری شش رتبه ارتقا دهد. این صعود باعث شد تا کشور، ارتقای شش پله‌ای در بین کل کشورهای جهان و یک رتبه ارتقا در سطح منطقه آسیا و اقیانوسیه را تجربه کند و با اخذ جایگاه ۵۴ در بین ۱۹۴ کشور جهان و رتبه ۱۲ در منطقه آسیا و اقیانوسیه، سنجه‌های توسعه مدیریت امنیت اطلاعات را در فضای سایبری بهبود بخشد.
بر اساس گزارش سازمان فناوری اطلاعات ایران، نتایج حاصله توسط سایر کشورهای جهان نشان می‌دهد در منطقه آسیا و اقیانوسیه، کشورهای کره جنوبی و سنگاپور (هر دو رتبه اول)، مالزی، ژاپن، هند، استرالیا، اندونزی، ویتنام، چین، تایلند، نیوزلند و بنگلادش به ترتیب رتبه‌های اول تا یازدهم را کسب کرده‌اند. اما رتبه ایران طی سال های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ در سطح جهان ۶۰ و نمرات به ترتیب ۰.۴۹۴ و ۰.۶۴۱ را در کارنامه خود ثبت کرده بود. مطابق گزارش اعلام‌شده توسط ITU در سال ۲۰۲۱ اقدامات امنیت سایبری ایران با شاخص‌های ارزیابی۸۱.۰۶ درصد انطباق داشته است که نشانه جهت‌دهی صحیح و تدوین راهبردهای عملیاتی در این حوزه است.
ارتقای رتبه در گرو همکاری دستگاه‌ها
مدیرکل نما به این پرسش که راهکار عملیاتی جهت بهبود رتبه ایران و چگونگی کسب پیشرفت‌های بیشتر در این حوزه چیست، پاسخ داد و گفت: بهبود این جایگاه، نیازمند همکاری همه‌جانبه سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی و عزم قاطع ملی در رعایت ملاحظات و الزامات امنیت سایبری و توجه به دستورالعمل‌ها و استانداردهای فنی و مدیریتی حوزه امنیت سایبری در سطح کل کشور است.
با این رویکرد، پیشنهاد میشود کلیه وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی کشور عناوین مربوط به موفقیت‌ها، پیشرفت‌ها، نوآوری‌ها، خلاقیت‌ها و تمامی اقداماتی که نماد توسعه مدیریت امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات را در بردارد، با ذکر لینک رسمی سازمانی، حاوی رونمایی یا مشخصات موضوع مطروحه به صورت مستمر به معاونت امنیت سازمان فناوری اطلاعات ایران گزارش دهند تا با تدوین و تجمیع اطلاعات حاصله، بتوان رتبه و جایگاه کشور را در دوره ارزیابی بعدی بهبود و ارتقاء بیشتری بخشید.