ایستنا برای نخستین‌بار منتشر می‌کند: برنامــه زارع‌پور برای وزارت ICT (بخش ۴؛ شبکه ملی اطلاعات و اقتصاد دیجیتال)
3- شبکه ملی اطلاعات و توسعه پایدار زیرساختهای ارتباطی
ICTna.ir – زارع پور در متن برنامه خود برای تصدی سمت وزارت ارتباطات تاکید کرده: شـبکه ملـی اطلاعـات بـه عنـوان زیرسـاخت توسـعه خدمـات الکترونیکـی و هوشـمند سـازی و همچنیـن زیرسـاخت ارتباطـی فضـای مجـازی کشـور، از جملـه مهمتریـن طـرح هـای ملـی در عرصـه فنـاوری اطلاعـات و ارتباطـات بـه شـمار میآیـد کـه تحقـق آن بنابـر ضرورتهـای ملـی همچـون «ارایٔـه خدمـات زیرسـاختی پیشـرفته» و «بهـره منـدی از مزایـای زیسـت بـوم ملـی فضـای مجـازی متناسـب بـا فرهنـگ اسـلامی – ایرانـی» در کنـار «حفاظـت از حریـم خصوصـی کاربـران ایرانـی» و « تحقـق اسـتقلال و کاهـش وابسـتگی کشـور»، در اسـناد بالادسـتی نظـام آمـده اسـت. طبـق آخریـن اعـلام مرکـز ملـی فضـای مجـازی بـه عنـوان متولـی نظـارت بـر ایـن طـرح ملـی، پیشـرفت شـبکه ملـی اطلاعـات از آغـاز تـا کنـون بـر اسـاس اهـداف راهبـردی و عملیاتـی منـدرج در سـند طـرح کلان و معمـاری شـبکه ملـی اطلاعـات حـدود 35 درصـد اسـت کـه بیشـترین مقـدار آن مربـوط بـه توسـعه زیرسـاختهای ارتباطـی شـبکه ملـی اطلاعـات توسـط وزارت ارتباطـات و فنـاوری اطلاعـات، بـا حـدود 70 درصـد پیشـرفت مـی باشـد. لکـن سـایر لایـه شـبکه ملـی اطلاعـات بـر اسـاس سـند «طـرح کلان و معمـاری شـبکه ملـی اطلاعـات« مصـوب شـهریور مـاه 1399 شـورای عالـی فضـای مجـازی (پیوسـت شـماره یـک) در خصـوص مـواردی همچـون خدمـات پایـه کاربـردی، سـکوهای ارایٔـه خدمـات ، پیـام رسـان بومـی و نیـز وظایـف سـایر دسـتگاهها در ایـن سـند مـورد غفلـت واقـع شـده اسـت. بـه طـور مثـال بـرای سـنجش پیشـرفت اثربخـش زنجیـره ارزش شـبکه ملـی اطلاعـات بـا مشـارکت کلیـه ذینفعـان بخـش هـای حاکمیتـی و غیـر دولتـی، شـاخص نسـبت ترافیـک داخلـی بـه خارجـی بـه عنـوان یکـی از شـاخص هـای مهـم ، فاصلـه قابـل توجهـی بـا نسـبت مطلـوب مصوبـات شـورای عالـی فضـای مجـازی یعنـی 70 درصـد دارد.
وی در این بخش از برنامه خود تاکید کرده:نظـر بـه اهمیـت و مطالبـه مقـام معظـم رهبـری، ایـن موضـوع بـه عنـوان یـک حـوزه مسـتقل در برنامـه پیشـنهادی مـورد توجـه قـرار گرفتـه اسـت. یکـی از شـاخص هـای دسـتیابی بـه اهـداف فـوق افزایـش ظرفیـت شـبکه انتقـال داده در کشـور بـه عنـوان زیـر سـاخت اصلـی شـبکه ملـی اطلاعـات اسـت. کـه هـم اکنـون بـا تـلاش هـای صـورت گرفتـه پهنـای بانـد شـبکه انتقـال داخلـی 31 ترابیـت بـر ثانیـه اسـت کـه لازم در افـق 1404 بـه 50 ترابیـت بـر ثانیـه برسـد. همچنیـن موقعیـت اسـتثنایی جغرافیایـی کشـور، امـکان تبدیـل شـدن جمهـوری اسـامی ایـران بـه هـاب منطقـه ای بـرای ترانزیـت داده(دیتـا) را فراهـم کـرده اسـت کـه متاسـفانه در گذشـته بـا غفلـت از ایـن موضـوع، راه بـرای رقبـای منطقـه ای همـوار شـده اسـت. اسـتفاده از ایـن ظرفیـت ضمـن ارزآوری و ایجـاد اشـتغال و تحکیـم تعامـات بیـن المللـی، مـی توانـد منجـر بـه پایـداری بیشـتر زیرسـاختهای ارتباطـی کشـور بـه دلیـل وابسـتگی کشـورهای همسـایه بـه زیرسـاخت شـبکه جمهـوری اسـامی ایـران و تامیـن امنیـت پایـدار ارتباطـی گـردد. هـم اکنـون بـا اقدامـات صـورت گرفتـه ظرفیـت تبـادل از 1.5 ترابیـت بـر ثانیـه در ابتـدای برنامـه ششـم توسـعه بـه 5 ترابیـت بـر ثانیـه رسـیده اسـت. لیکـن دو برابـر کـردن ایـن مقـدار در افـق 4 سـاله امـکان پذیـر اسـت.
چالشها
- تهیـه و تصویـب دیرهنـگام "طـرح کلان و معمـاری شـبکه ملـی اطلاعـات" در تاریـخ 1399/06/25 توسـط شـورای عالـی فضـای مجـازی پـس از حـدود چهـار سـال از تصویـب "سـند تبیین الزامات شـبکه ملـی اطلاعـات “ و عـدم اجـرای متـوازن آن توسـط کلیـه دسـتگاه هـای مسـیٔول بـر اسـاس اقدامـات کلان و نگاشـت نهـادی شـبکه ملـی اطلاعـات منـدرج در سـند طـرح کلان
- محدودیـت منابـع مالـی بـه میـزان مـورد نیـاز جهـت اجـرای شـبکه ملـی اطلاعـات و عـدم تخصیـص بهینـه درآمدهــای حــوزه فنــاوری اطلاعــات و ارتباطــات بــه پیشــرفت آن
- کاهش روند سرمایه گذار ی جدید اپراتورها به دلایل تحریمها و افزایش قابل توجه نرخ ارز
- تحریمهـای بیـن المللـی و عـدم امـکان دسترسـی بـه فناوری هـا و تجهیـزات جدیـد و همچنیـن تامیـن وجـذب منابـع مالـی
- عـدم تفکیـک اعتبـارات مالـی بـرای دسـتگاه هـای مجـری مطابـق جـدول نگاشـت نهـادی سـند طـرح کلان در قانـون بودجـه بـرای مدیریـت یکپارچـه و متـوازن توسـعه شـبکه ملـی اطلاعـات در قوانیـن و تبصـره هـای سـالانه بودجـه
- عـدم بلـوغ خدمـات راه انـدازی شـده داخلـی نظیـر جویشـگرها و پیـام رسـان هـای داخلـی در زیسـت بـوم شـبکه ملـی اطلاعـات در مقایسـه بـا خدمـات دهنـدگان نظیـر خارجـی و عـدم امـکان رقابـت بـا مزیـت هـای رقابتـی و در نتیجـه عـدم رغبـت کاربـران داخلـی بویـژه کسـب وکارهـا در اسـتفاده از آنهـا
- بـی توجهـی بـه توانمنـدی صنایـع و شـرکت هـای دانـش بنیـان ایرانـی در بومـی سـازی تجهیـزات سـخت افـزاری بـا فنـاوری هـای بـالا و همچنیـن توسـعه بسـترها و بسـته هـای نـرم افـزاری بومـی مـورد نیـاز بـرای اسـتقرار معمـاری شـبکه ملـی اطلاعـات در تمـام لایـه هـا از سـوی اپراتورهـا، دسـتگاه هـای دولتـی و بانـک هـا و افزایش وابسـتگی کشـور بـا ظهـور نسـل هـای جدیـد ارتباطـی و فنـاوری اطلاعـات نظیـر 5G و 6G
- عـدم اطـلاع رسـانی مناسـب در راسـتای اقنـاع افـکار عمومـی در خصـوص اتفاقـات بعـد از اجـرای طـرح شـبکه ملـی اطلاعـات همچـون قطـع دسترسـی بـه شـبکه جهانـی و … و در نتیجـه کاهـش اعتمـاد عمومـی مـردم بـه ایـن طـرح عدم آگاهی و دانش لازم و باور برخی از مسیٔولین و مدیران به توانایی تحقق کامل شبکه ملی اطلاعات
- فقدان گفتمان ملی برای مطالبه شبکه ملی اطلاعات نگاه تصدی گرایانه برای اجرای شبکه ملی اطلاعات
- عدم توجه به توانمندی های داخلی برای راه اندازی خدمات و ابزارهای لایه های مختلف شبکه ملی اطلاعات وجود انحصار در بخش هایی از شبکه زیرساختی شبکه ملی اطلاعات
هدف گذاری در این بخش در افق 1404 بر اساس اسناد بالا دستی:
1- اجـرای صـد درصـدی تکالیـف وزارت ارتباطـات و فنـاوری اطلاعـات در «طـرح کلان و معمـاری شـبکه ملـی اطلاعـات » مصـوب شـهریور مـاه 1399
2- دسترسـی صـد درصـد روسـتاهای بـالای بیسـت خانـوار بـه شـبکه ملـی اطلاعـات و افزایـش کیفیـت دسترسـی و تکمیـل پوشـش جـاده ای
3-دسترسی 80 درصد خانوارها به شبکه پر سرعت ثابت با سرعت حداقل 25 مگابیت بر ثانیه
4-دستیابی به سهم 70 درصدی ترافیک داخلی از کل ترافیک
5-افزایش ظرفیت ترانزیت ترافیک بین الملل به میزان حداقل30ترابیت برثانیه و تبادل10ترابیت برثانیه
6. افزایش پهنای باند شبکه ملی اطلاعات از 31 ترابیت بر ثانیه است به 50 ترابیت بر ثانیه
راهبردها
- اقنـاع افـکار عمومـی در خصـوص قابلیتهـا و امکانـات شـبکه ملـی اطلاعـات و ایجـاد وفـاق ملـی در ایـن خصـوص بـا همـراه نمـودن طیـف هـای مختلـف سیاسـی و رسـانه هـا
- اجـرای متـوازن شـبکه ملـی اطلاعـات بـر اسـاس مصوبـات شـورای عالـی فضـای مجـازی و مطابـق جـدول نگاشـت نهـادی شـبکه ملـی اطلاعـات
- اجـرای وظایـف وزارت ارتباطـات و فنـاوری اطلاعـات در سـند «طـرح کلان و معمـاری شـبکه ملـی اطلاعـات» مصـوب 25 شـهریور 1399 شـورای عالـی فضـای مجـازی: 40 تکلیـف از 53 تکلیـف سـند یـاد شـده بـر عهـده وزارت ارتباطـات اسـت.
- همکاری با سایر دستگاهها برای اجرای تکالیف آنها در سند یاد شده
- اصـلاح نظـام بودجـه ریـزی و تخصیـص متمرکـز و مبتنـی بـر عملکـرد منابـع بـه منظـور ارتقـای بهـره وری و کاهـش اتـلاف منابـع در ایـن اَبَرپـروژه
- ترویج اقتصاد اشتراکی در بین اپراتورها برای مدیریت هزینه ها ایجـاد بسـترهای جلـب سـرمایه گـذاری خارجـی جدیـد در لایـه دسترسـی توسـط اپراتورهـا از طریـق پیـش بینـی برنامـه همـکاری بلندمـدت بـا رویکردهـای جدیـد تاثیرناپذیـر از تحریمهـای احتمالـی بـا راهبـری دولـت
- تسـهیل در سـرمایه گـذاری بخـش خصوصـی در جهـت توسـعه لایـه زیرسـاخت هـای شـبکه ملـی اطلاعـات و بهـره گیـری از ظرفیـت بخـش خصوصـی و شـرکتهای دانـش بنیـان بـرای توسـعه لایـه خدمـات شـبکه ملـی اطلاعـات
توسعه دسترسی فراگیر، پر سرعت و با کیفیت به شبکه ملی اطلاعات:
– بـرای کلیـه روسـتاهای بـالای 20 خانـوار کشـور از طریـق اعتبـارات مربـوط بـه «خدمـات عمومـی اجبـاری (Universal Services Obligation)»و بـا همـکاری اپراتورهـا و پیمانـکاران داخلـی و همچنیـن کنتـرل و نظـارت دقیـق جهـت تحقـق اهـداف کمـی و بـا رعایـت شـاخص هـای کیفـی
– توسـعه شـبکه فیبـر نـوری منـازل و نقـاط FTTX بـا توجیـه اقتصـادی و از طریـق شـکل گیـری زیسـت بـوم پهـن بانـد مطابـق معمـاری شـبکه ملـی اطلاعـات بـا همـکاری اپراتورهـا و سـرمایه گـذاری بخـش غیـر دولتـی
– افزایـش ظرفیـت ترانزیـت مـرز بـه مـرز بیـن الملـل بـا هـدف فعـال نمـودن بازارهـای اقتصـادی و کسـب و کار دیجیتـال مـرزی
– افزایش ظرفیت، بهبود کیفیت و پایداری درگاههای مستقل ارتباطات بین الملل تدویـن برنامـه اقـدام مشـترک در توسـعه زیرسـاخت هـا و شـبکه هـای ارتباطـی کشـورهای منطقـه و اجـرای پروژه هــای راهبــردی مشــترک بــا قــدرت هــای همســو
– فراهـم سـازی زیرسـاختها، خدمـات میزبانـی نقـاط لبـه، توسـعه و ارتقـای مراکزتبـادل داده داخلـی (IXP)،
– تدویـن سـاختار مدیریـت ترافیـک و ارایٔـه خدمـات ابـری در سـطح کشـورهای همسـایه در راسـتای ایجـاد منافـع مشـترک و ارزآوری بـرای کشـور
– توجـه ویـژه در سـطح ملـی لایـه خدمـات و بـه حـوزه محتـوا و حمایـت از ایجـاد زنجیـره تولیـد، توزیـع، و پـردازش محتـوا بـه عنـوان مقـ ّوم اصلـی شـبکه ملـی اطلاعـات و تاکیـد بـر محوریـت ارایٔـه دهنـدگان خدمـات و تولیدکننـدگان محتـوا در چرخـه انتفـاع اقتصـادی
21
4- اقتصاد دیجیتال
به گزارش ایستنا زارع پور معتقد است:امـروزه فنـاوری ارتباطـات و اطلاعـات سـهم قابـل توجهـی در تولیـد ناخالـص ملـی (GDP)کشـورهای پیشـرفته و حتـی برخـی کشـورهای در حـال توسـعه را بـه خـود اختصـاص داده اسـت و در برخـی از کشـورها سـهم اقتصـاد دیجیتـال از اقتصـاد ملـی تـا 30 درصـد هـم بـرآورد شـده اسـت.
درآمـد برخـی شـرکتهای بـزرگ بیـن المللـی فنـاوری اطلاعـات بـه تنهایـی از کل درآمـد ارزی فـروش نفـت کشـور مـا بیشـتر اسـت.
به گزارش ایستنا زارع پور در این بخش از برنامه خود نوشته:متاسـفانه در کشـور مـا، برآوردهـای مبتنـی بـر واقعیـت، حاکـی از سـهم بیـن سـه تـا شـش درصـدی ( طبـق گزارشـات مختلـف) ایـن حـوزه در تولیـد ناخالـص ملـی دارد در حالیکـه هـدف گـذاری صـورت گرفتـه در اسـناد بالادسـتی مصـوب سـهم 10 درصـدی در افـق 1404 اسـت. لـذا برنامـه ریـزی دقیـق و الـزام همـه دسـتگاه هـا بـه همـکاری در ایـن خصـوص الزامـی اسـت تـا ضمـن رونـق کسـب و کارهـا در ایـن فضـا و ایجـاد اشـتغال پایـدار باعـث افزایـش سـهم اقتصـاد دیجیتـال در تولیـد ناخالـص ملـی نیـز گـردد.
چالشها
- نبود سند ملی و نقشه راه مصوب توسعه اقتصاد دیجیتال و نگاشت نهادی آن
- نبود زیرساخت های لازم برای سرمایه گذاری در این حوزه
- عـدم جهـت دهـی پژوهشهـای کاربـردی دانشـگاهها و مراکـز تحقیقاتـی متناسـب بـا نیـاز صنایـع و بخشهـای مهـم کشـور و کاهـش سـهم بـازار داخلـی از توسـعه اقتصـاد دیجیتـال کشـور و افزایـش وابسـتگی بـه بازارهـای خارجـی
- عـدم توجـه بـه توانمنـدی هـای داخلـی و جـذب نخبـگان حـوزه فنـاوری اطلاعـات و ارتباطـات در پـروژه هـای ملـی و مهاجـرت ایشـان
- عـدم التـزام واقعـی اپراتورهـا، بانـک هـا و شـرکت هـا نسـبت بـه اجـرای قانـون اسـتفاده حداکثـری از تـوان داخلـی و دور زدن ایـن قانـون توسـط آنهـا و ناهماهنگـی نسـبی بیـن وزارت صمـت و وزارت ارتباطـات و سـندیکاهای تولیـدی ارتباطـات و فنـاوری اطلاعـات بخـش خصوصـی.
- نبـود سـند اولویـت هـا و ظرفیـت هـای صادراتـی دانـش بنیـان در بخـش هـای مختلـف و عـدم حضـور فعـال در بازارهـای منطقـه و بیـن المللـی و درنتیجـه پاییـن بـودن سـهم صـادرات محصـولات دانـش بنیـان بـا وجـود ظرفیـت بـالای موجـود در کشـور بـه خصـوص در بخـش تولیـد سـامانه هـای نـرم افـزاری و خدمـات فنـی و مهندسـی
- ضعـف کیفـی زیرسـاختهای ارتباطـی بـرای ورود بـه عصـر تحـول دیجیتـال در سـه شـاخص اصلـی تاخیـر بسـیار پاییـن، اتصـالات انبـوه و پهنـای بانـد هـای بسـیار بـالا
- نـگاه سـنتی بـه تنظیـم گـری و صـدور مجـوز فعالیـت بـرای کسـب و کارهـای حـوزه فنـاوری اطلاعـات نظیـر الـزام بـه دریافـت مجوزهـای متعـدد از مراجـع مختلـف
- فقدان بسته های قانونی حمایتی ویژه برای کسب و کارهای حوزه فناوری ارتباطات و اطلاعات فقـدان زیرسـاختهای فنـی و حقوقـی لازم بـرای حضـور قدرتمنـد محصـولات و خدمـات فنـاوری اطلاعـات ایرانـی در عرصـه بیـن الملـل
هـدف گـذاری در ایـن بخـش در افـق 1404 دسـتیابی بـه سـهم 10 درصدی «اقتصـاد دیجیتـال» در تولیـد ناخالـص ملی اسـت .
22
راهبردها
- تهیـه سـند ملـی توسـعه و نقشـه راه و نگاشـت نهـادی اقتصـاد دیجیتـال و همـراه بـا پیوسـت فنـاوری و پیوسـت جـذب سـرمایه گـذاری بیـن المللـی
- ارتقـاء امنیـت سـرمایه گـذاری بـا فعالیـت هایـی همچـون پیگیـری تصویـب قوانیـن و مقـررات شـفاف، رقابتـی و حمایتـی؛ تسـهیل صـدور مجـوز فعالیـت و ….
- تـلاش بـرای کاهـش نـرخ مهاجـرت و بـه مـوازات آن بازگشـت نخبـگان ایرانـی حـوزه فنـاوری اطلاعـات و ارتباطـات شـاغل در کشـورها و شـرکتهای خارجـی
- تسـهیل کسـب و کارهـای دیجیتـال از طریـق توسـعه زیرسـاختهای ارتباطـی پرسـرعت، امـن، و بـا کیفیـت و ارایٔـه تسـهیلات مناسـب بـه شـرکتهای دانـش بنیـان حـوزه فنـاوری اطلاعـات
- تهیــه بســته هــای حمایتــی بــرای رونــق کســب و کارهــای نوپــا (اســتارتاپ هــای) حــوزه فنــاوری اطلاعــات و ارتباطــات و توســعه زیســت بــوم اقتصــاد دیجیتــال (شــتابدهنده هــا، پــارک هــای فنــاوری و …)
- توسـعه تـوان رایانشـی کشـور بـا اسـتفاده حداکثـری از ظرفیـت شـرکتهای دانـش بنیـان و سـرمایه گـذاری بخـش خصوصـی
- تسهیل در ورود قانونی شرکتهای فناوری اطلاعات و ارتباطات به بورس و جذب سرمایه برای توسعه از این طریق بستر سازی برای حمایت از توسعه خدمات و محتوای داخلی با کیفیت و فاخر
- تسـهیل فعالیـت شـرکت هـا و هلدینـگ هـای داخلـی در کشـورهای همسـایه و همسـو بـه منظـور راه انـدازی سـرویس هـا و سـکو(پلتفرم) هـای ایرانـی متناسـب بـا نیازمنـدی آن کشـورها تعامـل وزارت فـاوا بـا بانـک مرکـزی و سـازمان بـورس و اوراق بهـادار بـرای تنوع بخشـی بـه روشهـای تامیـن مالـی صنعـت فـاوا، و همچنیـن تسـهیل سـرمایهگذاری داخلـی و خارجـی، بـا توجـه بـه مقتضیـات و فرصتهـای ایـن صنعـت
- افزایــش انگیــزه و امیدافزایــی نیــروی انســانی متخصــص صنعــت فــاوا بــا پیگیــری حمایتهــای هوشــمندانه در مسـایٔلی نظیـر مالیـات بـر حقـوق، بیمـه، نظـام وظیفـه و …
- افزایـش انعطاف پذیـری بـازار کار بـا حمایـت از مدلهـای نویـن اشـتغال نظیـر آزادکاری و دورکاری و توسـعه زیرسـاختهای قانونـی و فنـی مـورد نیـاز.