رئیس انجمن داروسازان: نباید سرنوشت تاکسی‌ها برای دارو اتفاق بیافتد
صف‌های خرید دارو در دوره شیوه ویروس کرونا تبدیل به یکی از صحنه‌های معمول این روزها شده است، با این وجود همچنان مخالفت‌هایی برای فروش آنلاین دارو با نسخه وجود دارد و مخالفت با فعالیت‌های استارت‌آپ‌های فعال تهیه آنلاین دارو ادامه دارد از سوی دیگر هنوز سیاست‌گذاران این حوزه راهکاری مشخص برای ارائه این سرویس پیشنهاد نکرده‌اند. استارت‌آپ‌های واسطه‌گر در تهیه آنلاین داروها در شرایطی مجبور‌ند به فعالیت خود پایان بدهند که در پی موج پنجم کرونا، تهیه دارو به یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های مردم تبدیل شده است. با این حال انجمن داروسازان معتقد است دارو کالایی استراتژیک است و نباید آن را مانند سایر کالاها جابه‌جا یا عرضه کرد.
فعالیت استارت‌آپ‌ها واسطه تهیه دارو از طریق نسخه، مجموعه‌هایی مانند اسنپ‌دکتر که از طریق داروخانه‌هایی که با آنها همکاری داشتند، نسخه‌های دارویی مردم را دریافت و دارو را در منزل تحویل می‌دادند، با مخالفت زیاد انجمن داروسازان و سازمان غذا و دارو مواجه شد و ارائه بسیاری از سرویس‌های آنها متوقف شد و داروخانه‌هایی که با این پلتفرم‌ها همکاری داشتند اخطار گرفته و حتی در مواردی بیمه‌نامه‌شان لغو شد و مجبور به قطع همکاری شدند.
گل‌رخ داوران، بنیان‌گذار اسنپ‌دکتر در این رابطه به پیوست گفت: «جرقه اصلی شروع به کار ما شیوع کرونا بود. داروخانه‌ها براساس تحقیقات دومین جای آلوده برای انتقال ویروس کرونا هستند. با این‌حال ما از روز اول پیش‌بینی می‌کردیم که با چالش‌ها و مخالفت‌های جدی مواجه خواهیم شد و برای این شرایط آماده بودیم.»
او ادامه می‌دهد: «از دی ماه فروش دارو با نسخه با همکاری داروخانه‌ها را آغاز کردیم و تلاش شد تا در این شرایط بحرانی بتوانیم پاسخگوی نیاز افراد جامعه باشیم، اما متاسفانه زمانی که از ارائه چنین سرویسی جدی شد، از سمت انجمن‌های داروسازی تحت فشار قرار گرفتیم و شکایت قضایی از ما شد.»
داوران با بیان اینکه این سرویس در شرایط فعلی بسیار کمک‌کننده است، ادامه می‌دهد: «در حال حاضر می‌بینید که چقدر درخواست برای داروهای کرونا زیاد است و مردم برای تهیه داروهای مورد نیازشان که بعضی از آنها نایاب و کمیاب هستند، در بین داروخانه‌های متعدد شهر می‌گردند، با این وجود فشارها از سمت انجمن داروسازی ادامه دارد که نه کمکی به مردم می‌کند، نه به داروخانه‌ها.»
گل‌رخ داوران، بنیان‌گذار اسنپ‌دکتر
داوران یکی از بنیان‌گذار اسنپ دکتر در ادامه با تاکید براینکه ما مطلقا فروش آنلاین دارو انجام نمی‌دهیم و پلتفرم حد واسط هستیم، می‌گوید: «دلیل مخالفت‌ها و نگرانی‌ها برای خود ما هم نامشخص است. ما به انجمن نامه زدیم و اعلام کردیم از آنجایی‌که این مسئله تخصصی است و ماهم دغدغه سلامت مردم را داریم، مایلیم در گفت‌وگو و تعامل باز باشد تا نگرانی‌های شما را بشنویم و راه حلی برای آن پیدا کنیم.»
او ادامه می‌دهد: «تلاش ما براین بود که حواسمان به نگرانی‌هایی که در این زمینه وجود دارد، باشد. در همین رابطه مشاوره‌های زیادی گرفتیم. ما با مسئولان فنی داروخانه‌ها کار می‌کنیم و آنها به خطرها و چالش‌های این کار آگاه هستند؛ به طور مثال برخی داروها ممکن است غیرقانونی باشند، امکان سواستفاده از آنها وجود داشته باشد، نیاز به زنجیره سرد یا ثبت کد ملی و دریافت حضوری داشته باشند یا مسئول فنی به هر دلیلی احساس کند که نسخه قابل قبول نیست. در این مواقع ما به کاربر اعلام می‌کنیم که امکان تهیه داروی شما را نداریم.»
داوران تاکید می‌کند: «حرف ما این است که دیدگاه ما صرفا تجاری نیست. در صورتی که این نگرانی‌ها در نظر گرفته نمی‌شد، قطعا سفارش‌های بیشتری داشتیم.»
مدیرعامل اسنپ‌دکتر براین باور است که ناآشنا بودن با مفهوم پلتفرم‌های واسط و کارکرد آن دلیل اصلی این مخالفت‌هاست چرا که نظارت لازم از طریق داروخانه که مجوز وزارت بهداشت را دریافت کرده به راحتی ممکن است و دلیلی ندارد پلتفرم به عنوان واسط بین کاربر و داروخانه پاسخگوی مواردی باشد که از قبل مجوز دارند. داوران معتقد است فرهنگسازی درباره چیستی پلتفرم‌ها شاید در طول زمان بتواند به حل این مشکلات کمکی کند.
رضایت داروخانه‌ها
داروخانه‌ها یکی از سه ضلع این ماجرا هستند؛ آنها می‌گویند کار کردن با پلتفرم‌های آنلاین برای آنها اتفاق مثبتی بوده است اما با این حال برخوردهای سلبی و تنبیهی جدی آنها را از ادامه همکاری با این مجموعه‌ها باز داشته است. این برخوردها تا جایی پیش رفته که تا زمان قطع همکاری با پلتفرم‌های مربوطه، قراردادهای بیمه‌نامه با داروخانه متخلف قطع میشود و داروخانه باید یا هزینه بیمه داروی بیمار را خودش پرداخت کند یا مبلغ دارو را با بیمار به صورت آزاد محاسبه کند که راه اول، انتخاب داروخانه‌ها در زمان اعمال این محدودیت‌ها بوده است.
مهدی آذرمهر، پزشک داروساز، در این باره درگفت‌وگو با پیوست می‌گوید: «داروخانه ما از اولین داروخانه‌هایی بود که با اسنپ‌دکتر همکاری را شروع کرد. هم ما از این همکاری راضی بودیم و فروش‌مان را بالا برده بود و هم مردم رضایت داشتند. از سوی دیگر افرادی به عنوان پیک هم مشغول به کار شده بودند. اما پس از مدتی سازمان غذا و دارو روی این مسئله حساس شد.»
او ادامه می‌دهد: «هرچند که نظر ما این بود که در شرایط فعلی، این روش ایده بهتری است، آنها می‌گفتند دارو نباید از طریق پیک حمل شود و حتما باید به صورت حضوری تحویل شود و در نهایت قدرت آنها چربید و قراردادهای بیمه ما لغو شد و ما مجبور به قطع همکاری شدیم.»
این پزشک داروساز معتقد است دلیل این مخالفت ترس از ایجاد انحصار در بازار دارو توسط پلتفرم‌های آنلاین عنوان میشود.
دارو، پیتزا نیست!
با این همه رئیس انجمن داروسازان نظر دیگری دارد. او معتقد است دارو کالای استراتژیک است و مانند بقیه کسب‌وکارها نظارت بر آن در اختیار اصناف نسیت و برعهده وزارت بهداشت است و ارسال و فروش آن از این طریق تخطی از قانون است.
علی فاطمی در گفت‌وگو با پیوست می‌گوید: «ما برای فروش دارو در کشور قوانینی داریم که به موجب آن داروخانه یک موسسه پزشکی و تابع قوانین وزارت بهداشت است و اصناف و وزارت صمت و اتحادیه‌ها نمی‌توانند برای فروش آن واسطه‌گری کنند.»
او با تاکید براینکه تنها ضابطه معتبر بر در این رابطه براساس قانون وزارت بهداشت است، توضیح می‌دهد: «آیین‌نامه و ضوابط وزارت بهداشت هم در این رابطه کاملا روشن است اما این پلتفرم‌ها نسخه را از بیمار می‌گیرند و داروهای نسخه‌ای را درب منزل آنها تحویل می‌دهند یا داروهای بدون نسخه را می‌فروشند که این‌کار برخلاف آیین‌نامه و ضوابط است و ما با آن مخالفت جدی داریم.»
فاطمی در ادامه با اشاره به اینکه دارو برای کشور یک کالای استراتژیک است، می‌گوید: «هدف پلتفرم‌های آنلاین در دست گرفتن بازار دارو در کشور است. بزرگترین فروشگاه‌های اینترنتی در ایران، نصف فروش بازار داروی کشور را ندارند و به همین دلیل آنها علاقه دارند به این بخش وارد شوند و هدف‌شان صد درصد اقتصادی و تجاری است.»
علی فاطمی، رئیس انجمن داروسازان
رئیس انجمن داروسازان با تاکید براینکه اتفاقی که برای تاکسی‌ها افتاد نباید برای دارو هم بیفتد، ادامه می‌دهد: «زمانی در هر مرحله‌ای یک تاکسی تلفنی بود؛ کمی بعد این پلتفرم‌ها وارد شدند و در اوایل سرویس‌هایی که ارائه می‌کردند، سرویس‌های جذابی بود. ماشین‌ها تمیز بودند، کولر روشن بود، برخوردها و قیمت‌ها خیلی خوب بود اما رفته رفته رقبا حذف شدند و این‌ها به یکه‌تاز بازار تاکسی تبدیل شدند.»
او بر این باور است که از جهاتی ممکن است به مردم سرویس‌های بهتری بدهند اما حالا قیمت‌های آنها هم افزایش داشته و بازار انحصاری شده و نیز الزامی به رعایت موارد پیشین وجود ندارد.
فاطمی دلیل دیگر مخالفت خود را با این مجموعه‌ها حذف دکتر داروساز و نقش او می‌داند و معتقد است مشورت با مسئول فنی داروخانه صحت ندارد. او توضیح می‌دهد: «دارو کالای معمولی نیست و فرآورده سلامت است و باید مصرف آن توسط مسئول فنی به بیمار آموزش داده شود اما در فرایند کار پلتفرم‌های آنلاین عرضه دارو با دارو به مثابه کالایی عادی مانند پیتزا برخورد میشود. بدون اینکه دکتر داروساز احتیاط‌ها، هشدارها و طریقه مصرف آن را به بیمار توضیح داده باشد.»
او در پاسخ به این سوال که آنلاین شدن این فرایند می‌تواند با کاهش مراجعه به داروخانه‌ها به شکسته شدن چرخه انتقال کرونا منجر شود، می‌گوید: «اگر روزی این آیین‌نامه ضابطه‌ای بخواهد فروش دارو را به صورت اینترنتی مجاز بداند، نیازمند زیرساخت‌هایی است و اگر قرار است کاری انجام شود باید توسط خود داروخانه و با رعایت معیارها و ضوابط مورد نظر دانشگاه، انجمن داروسازان و نظام پزشکی باشد.»
او در پایان در خصوص تعامل با این مجموعه‌ها برای بیان دغدغه‌ها و نگرانی‌ها هر دو طرف می‌گوید: «یکی از این پلتفرم‌های آنلاین با انجمن نامه‌نگاری‌هایی داشت تا جلسه بگذارد، اما هم‌زمان مدیران این پلتفرم‌ها در صفحات توییتر خود نوشتند که احتمالا انجمن داروسازان قصد دارد مانند شهرداری از ما کمیسیون بگیرد که حرف بسیار توهین آمیزی است. مشخص است مدیران این مجموعه همه چیز را از زاویه بازار می‌بینند و به همین دلیل انجمن تصمیم گرفت که هیچ وقت ملاقاتی به آنها ندهد.»