مدیرعامل مبین‌نت باور دارد که با وجود اقدامات انجام شده برای معرفی 5G-FWA در حوزه اینترنت سازمانی، برای پیاده‌سازی آن در حوزه اینترنت خانگی راه زیادی وجود دارد.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات سابق سال گذشته اعلام کرد که به‌ دلیل عملی نشدن وعده تأمین ۵ میلیون پورت VDSL، اینترنت 5G به‌صورت نقطه‌ای برای کاربران خانگی فعال می‌شود. ۱۸ اسفند ۹۹، مبین‌نت از شبکه 5G برای استفاده‌ی مشترکان سازمانی خود رونمایی کرد. اینترنت 5G همان FWA است که امکان اتصال نقطه‌ای کاربران به اینترنت را به‌صورت بی‌سیم فراهم می‌کند.

در آن زمان مبین‌نت اعلام کرد که ارائه سرویس 5G به دو سازمان فناوری اطلاعات شهرداری تهران و خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) را آغاز کرده است؛ اما به نظر نمی‌رسد ارائه اینترنت 5G به مشتری خانگی به نتیجه‌ای رسیده باشد. در ادامه وضعیت عرضه اینترنت 5G خانگی در کشور و موانع آن را مرور می‌کنیم.

چرا 5G خانگی عرضه نشد؟

حسین طهرانی، مدیرعامل مبین‌نت می‌گوید چند عامل برای عدم عرضه 5G در شرایط فعلی وجود دارد؛ از یکسو قیمت بالای مودم 5G هنوز ارائه‌ی این سرویس به مشتریان خانگی را توجیه‌پذیر نکرده و تعامل مبین‌نت با سه تولیدکننده مودم داخلی هم جهت بومی‌سازی و کاهش هزینه‌های مودم به نتیجه‌ای نرسیده است. طهرانی به خبرنگار زومیت می‌گوید مودم‌های 5G موجود در بازار کشور قیمتی بالای ۵۰۰ دلار دارند و بعید است مشتری فعلی خانگی با داشتن اینترنت 4G یا TD-LTE مجاب شود چنین هزینه هنگفتی متقبل شود.

قیمت بالای تجهیزات 5G خانگی هنوز ارائه‌ی این سرویس را توجیه‌پذیر نکرده است

طهرانی تنها راه توسعه فناوری و ارائه سرویس 5G را آغاز سرمایه‌گذاری اپراتورها با نگاه بلندمدت و امیدوارانه به سیاست‌گذاری دولت در کنار کاهش قیمت تدریجی مودم عنوان می‌کند. طهرانی با اشاره به شباهت اکثر سرویس‌های جدید فناوری‌محور در زمان آغاز به کار و روند توسعه آن‌ها، توضیح می‌دهد: سال ۹۵ که TD-LTE را ارائه کردیم هم، همین شرایط وجود داشت؛ یعنی هزینه خرید تجهیزات نسبت به توان خرید مردم بالا بود. درنتیجه، خودمان هزینه کردیم و تجهیزات را به‌صورت امانی در اختیار کاربر خانگی قرار دادیم تا مردم استفاده از تکنولوژی جدید را تجربه و احساس کنند. بعد از گذشت مدت زمانی، حالا می‌بینیم که مردم از جیب خود هزینه مودم را پرداخت و از سرویس TD-LTE استفاده می‌کنند. این نشان می‌دهد که این تکنولوژی درک شده و قدرت خرید مردم کمی افزایش پیدا کرده؛ همچنین هزینه CPE (تجهیزات مستقر در محل مشتری) به‌ نسبت ابتدای ظهور تکنولوژی منطقی‌تر شده است.

طهرانی با اشاره به اینکه روند رشد و همه‌گیری تکنولوژی به همین شکل است، می‌گوید زمانی‌ که امور مردم با تکنولوژی‌های نسل قبل می‌گذرد، آن‌ها نیاز به پرداخت هزینه هنگفت برای فناوری جدید احساس نمی‌کنند. به‌ گفته او، مفهوم چرخه عمر تکنولوژی (یا نحوه جا افتادن یک محصول یا تکنولوژی جدید در بازار) باعث می‌شود رفته‌رفته اپلیکیشن‌های جدید ضرورت استفاده از تکنولوژی جدید را به‌ وجود آورند و در نهایت همگرایی شکل بگیرد؛ اما او تأکید می‌کند که در ایران هنوز با فراگیر شدن 5G فاصله داریم و دلیل اساسی این امر، تفاوت معنی‌دار جهش نرخ ارز و تطابق نداشتن درآمد خانوار به‌ نسبت این نرخ است.

باز هم قیمت دلار

مدیرعامل مبین‌نت در این مورد توضیح می‌دهد: جهش نرخ ارز باعث فزونی گرفتن هزینه‌های سرمایه‌ای اپراتورها شده؛ این در حالی است که به‌ دلیل کنترل شدید قیمت‌ها توسط دولت، قیمت اینترنت به‌صورت دستوری پایین نگه داشته شده که باعث ایجاد شکاف بزرگی بین درآمد و رشد روزافزون هزینه‌ها شده است. اپراتور در این فضا نمی‌تواند شرایط لازم را برای توسعه و ارتقاء تکنولوژی در بلندمدت تأمین کند؛ چرا که فاصله عمیقی بین تعرفه فروش سرویس و سرمایه‌گذاری لازم برای خرید تجهیزات وجود دارد که نمی‌توانند یکدیگر را جبران کنند. بنابراین مشکلی که در بخش فناوری اطلاعات و به‌خصوص حوزه سیار و FWA وجود دارد، این است که هزینه‌های سرمایه‌گذاری به‌ قدری رشد کرده که فاصله زیادی بین درآمد اپراتور و هزینه‌های دلاری ایجاد شده؛ منظور فقط درآمدی است که مردم با به‌صرفه‌ترین قیمت بتوانند هزینه خرید مودم را پرداخت کنند. درنتیجه، این بزرگ‌ترین معضل در راه‌اندازی و به‌کارگیری 5G در ایران است.

5G خانگی چه زمانی عرضه می‌شود؟

مدیرعامل مبین‌نت در پاسخ به اینکه در صورت سرمایه‌گذاری اپراتورها به‌صورت غیر سودده و تولید مودم‌ داخلی، چقدر طول می‌کشد تا استفاده از 5G در میان مردم جا بیفتد؟ به زومیت می‌گوید: «در واقع مسیر جا افتادن تکنولوژی جدید مانند همین فناوری 4G است.» او اضافه کرد:

ما آماده انجام این سرمایه‌گذاری هستیم. در همین زمینه، به سه شرکت تولیدکننده اعلام کرده‌ایم که تضمین خرید تجهیزات را به شما می‌دهیم، حمایت می‌کنیم، شبکه دراختیارتان می‌گذاریم تا تست‌های لازم را انجام دهید تا اکوسیستم تولید تجهیزات 5G شکل بگیرد؛ هرچند این تولید هم صد درصدی نیست و بیشتر اجزایی که تجهیزات را تشکیل می‌دهند، به قیمت دلار وابسته است. هرچند که مشکل اصلی اپراتورها تنظیم‌گری تعرفه‌ها است.

طهرانی: خدمات اینترنت ثابت هرگز نمی‌تواند قیمتی بالاتر از موبایل داشته باشد؛ ابتدا باید تعرفه‌های موبایل اصلاح شود

مدیرعامل مبین‌نت توضیح می‌دهد که برای شکل‌گیری این چرخه، نمی‌توان بدون اصلاح تعرفه‌ها اقدامی صورت داد و در شرایط کنونی هیچ اپراتوری قادر به پیشرفت نیست. او با اشاره به اینکه هر تکنولوژی دوره عمر و استهلاک مشخصی دارد می‌گوید با مقررات کنونی، سرمایه‌گذاری این حوزه برای اپراتور به‌صرفه نیست؛ مگر آنکه به شرایط خوش‌بین باشیم و تصور کنیم که اصلاحاتی صورت می‌گیرد.

طهرانی می‌گوید در تغییر سیاست‌ها، ابتدا باید فشار روی ثابت‌ نگه‌داشتن تعرفه‌های موبایل برداشته شود؛ چرا که تمام شرکت‌های فعال دیگر در حوزه ارائه خدمات اینترنت، کاملا تحت تأثیر این تعرفه هستند. طهرانی تأکید می‌کند که خدمات اینترنت ثابت هرگز نمی‌تواند قیمتی بالاتر از موبایل داشته باشد؛ حال با وجود فشار دولت بر پایین ماندن تعرفه موبایل، عملا تعرفه تمام سرویس‌های ارتباطی پایین نگاه داشته می‌شود و روال انتقال تکنولوژی نمی‌تواند به‌درستی طی شود. طهرانی در مورد اصلاح سیاست‌های این حوزه می‌گوید:

یا باید رگولیشن حوزه را به‌گونه‌ای اصلاح کنیم که خود اپراتور قادر به تعرفه‌گذاری باشد یا باید مشوق‌هایی از سوی دولت ارائه شود که تعرفه‌ها درنهایت به تعرفه‌های مقرون به‌صرفه نزدیک‌تر شود. این مشوق می‌تواند به‌صورت کاهش پرداخت سهم درآمد اپراتور به دولت یا در قالب معافیت‌هایی باشد که روند انتقال تکنولوژی را ازنظر اقتصادی به‌صرفه کند.

مسئله فرکانس

«عرضه اینترنت پرسرعت روی بسترهای جدید ارتباطی» وعده‌ای است که طی سال‌های اخیر به‌کرات از سوی مسئولان کشور اعلام شده؛ وعده‌هایی که هربار به زمانی دیرتر یا تکنولوژی جدیدتر موکول می‌شوند و تنها نتیجه‌ی این اتفاق، سوق‌ یافتن بیشتر مردم به اینترنت موبایل است. طی سند بالادستی که در این زمینه وجود دارد و به تصویب شورای عالی فضای مجازی رسیده، ایران باید تا سال ۱۴۰۳ دست‌‌‌کم ۱۰ درصد ارتباطات و اتصالات خود را روی فناوری‌های ارتباطی جدیدی همچون 5G بیاورد.

مدیرعامل مبین‌نت با توجه به همین اولویت‌ها در حاکمیت می‌گوید در نهایت کشور به همین سمت حرکت می‌کند؛ اما اگر سیاست‌گذاری درست صورت بگیرد، این روند سرعت می‌گیرد و در صورت سیاست‌گذاری دیرهنگام، روند توسعه اینترنت پرسرعت کند می‌شود. طهرانی می‌گوید: پیش‌بینی می‌کنیم که امسال در مورد فرکانس تصمیم‌گیری شود و ما هم به‌عنوان اپراتور آمادگی داریم که همین امسال سایت‌های 5G را افزایش دهیم؛ درنتیجه به‌لحاظ تکنولوژی و تأمین آن فاصله زیادی با اجرا نداریم؛ ما در گروه همراه اول سایت‌های روشن 5G داریم و زیرساخت شبکه نیز آماده است. تصور نمی‌کنم که تصمیم‌گیری دولت هم بیشتر از ۶ ماه به‌ طول بیانجامد چون کشور به این موضوع نیاز دارد. پس اگر تمام شرایط مهیا شود، کمتر از یک سال با ارائه 5G به‌صورت تجاری به‌عنوان یک سرویس اینترنت عمومی فاصله داریم. اینکه قیمت نهایی این سرویس چه خواهد بود و چه تعداد از مردم قادر خواهند بود این سرویس را خریداری کنند؛ طبیعی است که این موضوع زمان‌برتر از مسائل فنی و تأمین زیرساخت است.

باند فرکانسی ۳۵۰۰ مگاهرتز که به توسعه شبکه 5G اختصاص دارد، هنوز توسط سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به مزایده گذاشته نشده است. مدیرعامل مبین‌نت می‌گوید با اینکه دولت سعی در انجام اقداماتی در این مورد داشت، درنهایت در دولت قبل تصمیمی برای Golden Band یا فرکانس ۳٫۵ صورت نگرفت و چینش فرکانسی مشخص نشد. او با تأکید بر اهمیت تخصیص این فرکانس برای توسعه 5G می‌گوید: مبین‌نت و ایرانسل در حال حاضر ۶۰ مگ پهنای باند در اختیار دارند که برای شبکه فعلی خود استفاده می‌کنند اما برای توسعه 5G نیاز به ۱۰۰ مگ پهنای باند فرکانسی وجود دارد؛ یعنی حداقل پهنای باندی که اپراتور با استفاده از آن بتواند 5G FWA را توسعه دهد. هنوز مشخص نشده که کدام باند، به چه شکل و تحت چه شرایط و قیمتی در اختیار اپراتورها قرار می‌گیرد. البته در دولت قبل یک پیش‌نویس در این‌ رابطه نوشته شد که با اعتراض برخی شرکت‌ها ازجمله مبین نت رو‌به‌رو شد و درنهایت به نتیجه‌ای نرسید.

با توجه به اینکه اپراتورهای همراه در اولویت تخصیص باند توسط دولت هستند و همراه اول سرمایه‌گذار مبین‌نت است، حسین طهرانی تأکید می‌کند که فضا برای توسعه 5G در مبین‌نت مناسب است. وی اشاره می‌کند که مبین‌نت در رقابت با اپراتورهای دیگر مشکلی ندارد و در عرصه TD-LTE نیز رقابت خوبی با سایر بازیگران دارد.

این شرکت به‌‌جز ایرنا و سازمان فاوا شهرداری تهران، مشتریان سازمانی جدیدی جذب کرده است که بسته به حوزه پوشش‌دهی خود در شبکه 5G، به آن‌ها روی فیبر یا رادیو سرویس می‌دهد.