مدیر تنظیم‌گری تبلیغات ساترا: بخاطر خلا قانونی وارد حوزه رگولاتوری تبلیغات شدیم
از زمان انتشار پیش نویس آیین نامه تبلیغات ساترا، انتقادات زیادی نسبت به آن مطرح شده و برخی بازیگران اصلی حوزه صوت و تصویر فراگیر نظیر آپارات نسبت به این آیین نامه انتقادات تندی داشتند و باور دارند که صدا و سیما (رقیب آنها) در قالب ساترا وارد حوزه کسب درآمدشان شده است. ساترا اما می‌گوید آنها بخاطر خلا قانونی وارد این حوزه شدند و این درخواست خود مردم بوده به این مساله رسیدگی شود و نماینده صدا و سیما هم نیستند.
از آنسو گفته میشود که سختگیری‌ها در آیین نامه ساترا جزییات بسیاری دارد به حدی که این حد از نظارت در تبلیغات خود صدا و سیمای ملی هم وجود ندارد. ساترا نیز باور دارد که آنها آیین نامه خودشان را نوشتند و کاری به آیین نامه نهادهای دیگر ندارند و بر اساس متد روز دنیا و مشورت با کارشناسان آیین نامه‌ای جدید نوشتند.
آیین نامه فعلی در حال حاضر به عنوان نسخه پیش نویس منتشر شده و ساترا تاکید دارد که در نگارش آن با بازیگران مختلف حوزه صوت و تصویر فراگیر صحبت کرده و همچنان از نظر این بازیگران و دیگر کارشناسان حوزه استقبال می‌کند.
«امیر حاتمی» مدیر تنظیم گری تبلیغات ساترا در گفتگو با دیجیاتو به بررسی بیشتر این موضوع و چرایی ورود ساترا به این حوزه پرداخته است. متن کامل گفتگو به شرح زیر است:
چرا ساترا به سراغ تدوین آیین نامه تبلیغات در رسانه‌های صورت و تصویر فراگیر رفته است؟
امیر حاتمی، مدیر تنظیم گری تبلیغات ساترا: ساترا با توجه به چالش های حوزه تبلیغات و خلا قانونی که در حوزه تبلیغات رسانه های صوت و تصویر به صورت کلی تر در زمینه تبلیغات دیجیتال وجود داشت تصمیم گرفت با تدوین دستورالعملی وارد این حوزه شود و فرایندهای این حوزه را نظام مند کند. ما از ابتدای کار به مطالعه سندهای بین‌المللی پرداختیم و از خبرگان صنعت مشورت گرفتیم و اسناد داخلی را نیز مطالعه کردیم. همچنین با رسانه‌های داخلی نیز مشورت کردیم و به یک پیش نویس رسیدیم و در نهایت می‌خواستیم که این پیش نویس نیز به گفتگو گذاشته شود و از دیدگاه مشورتی دیگران هم کمک بگیریم. از همین رو تمامی بندهای این دستورالعمل را به صورت یک نظرسنجی منتشر کردیم و پیش از اعلام فراخوان عمومی به صورت رسمی برای تمام رسانه‌های صوت و تصویر فرستادیم و از آن ها درباره آیین نامه نظر خواستیم.لینک نظرسنجی برای رسانه‌ها همچنان باز است و انتشار پیش نویس را نیز از این رو انجام دادیم تا نظر کارشناسان را جویا شویم.
خیلی صریح و ساده این که دستورالعمل های موجود تبلیغات بسیار قدیمی شده و به هیچ وجه با واقعیت و الزامات موجود در فضای رسانه تطابق ندارد. به مسائلی مثل حقوق کاربر و جمع آوری داده اشاره‌ای نشده است. لذا با توجه به شکایات متعدد کاربران و افکار عمومی، ساترا تصمیم گرفت حداقل در حوزه مسئولیت خود یک اقدامی انجام دهد.
مشکل چیست که با وجود نظرخواهی و مشورت گرفتن، برخی بازیگران اصلی این آیین نامه مشکلاتی دارند؟
ما فرایند را طی کردیم.صاحبین رسانه متولیان این حوزه هستند و نظراتشان برایمان ارزشمند است از این رو با برخی رسانه‌ها مستقیم صحبت کردیم، با توجه به محدودیت های موجود از نظر کرونا،مشغله و زمان امکان صحبت رودررو با همه ۲۰۰ رسانه میسر نبود و در نهایت در قالب نظر سنجی از رسانه ها ،این نظر سنجی به صورت بند بند پیش رفت و این حق را برای رسانه‌ها قائل شدیم تا نظر خود را درباره هربند این آیین نامه بدهند. این دستورالعمل در مرحله پیش نویس است و شاید با نظرات کارشناسان برخی از بندهای آن تغییر پیدا کند. طبق نظرسنجی ما گرایش بیشتر رسانه‌ها نسبت به پیش نویس در حال حاضر عمدتا مثبت است و نگاه منفی نه که وجود نداشته باشد اما اندک و بیشتر شکلی است. تعدادی از موارد نیز که برای برخی مجموعه‌ها نامفهوم بوده را نیز شفافسازی کردیم.
تعدادی از بندهای این آیین نامه باعث میشود که تبلیغات به سمت شبکه‌های اجتماعی برود و تبلیغات زیادی دیگر در پلتفرم‌های داخلی نتواند به نمایش در بیاید. این موضوع ممکن نیست بی‌عدالتی به وجود بیاورد؟
این موضوع به هیچ وجه صحیح نیست. تبلیغات غیر رسمی و یا کالاهایی که امکان قانونی برای تبلیغ رسمی ندارند همیشه بوده و خواهد بود.سهم اندکی از صنعت تبلیغات را دارند. قابل حذف هم نیستند. تبلیغات در کانال های رسمی و قانونی هم سهم خود را دارد که در این پیش نویس برای هر دو این ها طراحی شده است.از طرفی نمی شود از ترس مهاجرت برندها به کانال های غیر رسمی حقوق ابتدایی کاربر را نادیده بگیریم.
اعتقاد داریم که این سند می‌تواند تبلیغات در این پلتفرمها را تقویت کند چرا که ما هم کاربران را در نظر گرفتیم هم پلتفرم را و کاری کردیم یک تعادل بین این دو قشر ایجاد شود. مثلا شکایاتی از سوی کاربران وجود داشت که چرا VODها با وجود گرفتن حق اشتراک تبلیغات پخش می‌کنند و ما در دستورالعمل تبلیغات تجاری این موضوع را کلا نفی نکردیم و به سیاست تعدیلی روی آوردیم و اعلام کردیم که دو تبلیغ می‌تواند در اول یا آخر محتوای VODها پخش شود و باید بعد از پنج ثانیه این تبلیغ امکان «رد کردن» داشته باشد. ما باور داریم این چارچوب اگر رعایت شود اثر بخشی تبلیغات بیشتر میشود.
در هر حال برخی تبلیغات نظیر تبلیغات اقامت در کشورهای خارجی و لاکچری و… را این پلتفرمها از دست می‌دهند.
ببینید اگر موضوعی قانونی است و تقویت‌کننده جامعه ما باشد هیچ منعی برایش گذاشته نشده اگر قانونی نباشد مثل موضوع قمار یا فروش اسلحه، تبلیغ آن ممنوع است. هر کالا یا خدمتی که از استانداردهای فنی، کیفی برخوردار بوده و مجوزهای رسمی را داشته باشد هیچ مانعی برای تبلیغ ندارد. اصل به قانونی بودن فعل است. اگر هم غیر قانونی است پلتفرمها نباید فعالیت غیر قانونی انجام دهند.
اما برخی موارد به هر حال به صلاح کشور نیست و ساترا صرفا حسب قوانین و سیاست های کلی موجود در کشور اقدام می کند . ممنوعیت‌هایی که در سند وجود دارد به ضرر کسب و کارها نیست و باعث نمی‌شود که یک کسب و کار محدود یا کوچک شود و مصلحت جامعه را در نظر گرفتیم.
آیا این حجم از نظارت‌ها در تبلیغات صدا و سیما صورت می‌گیرد یا خیر؟
ساترا نهاد ناظر صوت و تصویر فراگیر است و در این دستورالعمل درباره تبلیغات روی پلتفرم‌های صوت و تصویر فراگیر صحبت می‌کنیم. متد و روش تبلیغات در هر بستری متفاوت است. اینکه در یک سازمان یا نهادی این ارکان رعایت میشود یا خیر متولیان دیگری دارد و ارتباطی به موضوع فعلی ندارد و نباید بگوییم که اگردر فلان نهاد این موضوعات وجود ندارد پس ما هم نباید رعایت کنیم. ما رگولاتور تبلیغات در صدا و سیما نیستیم.
در مورد درج عبارت «تبلیغ» در آگهی‌های بازرگانی اینفلوئنسرها توضیح می‌دهید. ضرورت آن چه بود و چطور نظارت میشود؟
این یک استاندارد جهانی است. وقتی اینفلوئنسری برندی را تبلیغ می‌کند باید برای کاربر مشخص شود که این حرف‌ها تبلیغ است یا خیر. دراروپا و برخی کشورها و حتی کسب و کارها به شدت روی این موضوع حساس و سخت گیر هستند و برای کاربری که شاید سواد رسانه‌ای کمتر داشته باشد باید این موضوع را با نماد یا المانی مشخص کرد. این مساله از حقوق بدیهی کاربر است و اصولا باید جز مقررات و اصول اخلاقی پلتفرمها باشد. کاربر باید بداند محصول یا برند در یک سناریو طراحی شده از سوی اینفلوئنسر معرفی و توصیه می شود.در غیر این صورت طبق قوانین قبلی کشور هم می تواند مصداق فریب و اغوای کاربر باشد. پیشنهاد می کنم مقررات تبلیغات و حتی دستورالعمل های این حوزه را مطالعه نمایید تا متوجه استانداردها و حساسیت ها و تبعات این موضوع بشوید.
برخی رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر معتقد هستند که ساترا به عنوان رقیب این پلتفرمها وارد عمل شده و درآمد آنها را می‌خواهد خدشه دار کند چرا که معتقد هستند ساترا در واقع همان صدا و سیما است که رقیب اصلی این شرکت‌ها حساب میشود. این انتقاد را قبول دارید؟
قطعا این طور نیست. من پیشنهاد می کنم کارشناسان ماهیت بندهای دستور العمل را بررسی نمایند. با اطمینان می گویم سند با استاندارد خوبی طراحی شده است.
این موضوع برای بهبود و اصلاح فضای تبلیغاتی کشور است و اصلا نباید به آن برچسب سیاسی زد. ما معتقدیم این فرایند کاملا علمی پیش رفته و تاثیری جز اصلاح و تقویت فضای تبلیغات ندارد .
در این زمینه یعنی موضوع تبلیغات، وزارت ارشاد وجود دارد که باید این قوانین را تدوین کند و حالا که ساترا وارد کار شده به نظر می‌آید یک موازی کاری صورت گرفته است.
طبق قوانین متعدد در سال های اخیر که آخرین مصوبه آن در اسفند ۱۳۹۹ در مجلس شورای اسلامی مورد تأیید نمایندگان قرار گرفت، تنظیم گری صنعت صوت وتصویر فراگیر در حوزه وظایف ساتراست، طبیعتا تنظیم گری تبلیغات در صوت و تصویر که زیر مجموعه و جزء لاینفک آن است نیز به عهده ساترا قرار دارد.
مساله جمع آوری کردن اطلاعات از سوی کاربران برای تبلیغات در آیین نامه آنها چه جایگاهی دارد؟
ما این مساله را به دو حوزه تقسیم بندی می‌کنیم، یکی حوزه کودک و یکی حوزه عمومی. مااستفاده از داده های کودکان را برای تبلیغات ممنوع کردیم و تاکید کردیم که اطلاعات کودکان نیز نباید جمع آوری شود مگر اینکه والدین درباره آن اجازه دهند. باید بگویم در دنیا قوانین سختگیرانه بسیاری در این باره وجود دارد چرا که کودکان اساسا «مشتری» نیستند.
حوزه دیگر نیز حوزه عمومی است و باید از کاربران اجازه گرفت تا اطلاعات آنها را فقط در حد ضرورت جمع آوری و پس از گمنام سازی تحلیل رفتارشان کرد. کاربران باید در جریان باشند که از این دیتاها برای تحلیل رفتارش استفاده میشود تا تبلیغات هدفمند ببیند و این موضوع یک کار اخلاقی است و کاربر از این مساله استقبال می نماید تا محتوای مورد علاقه‌اش را ببیند. این قانون محدودیتی ایجاد نکرده و داده کاوی را نظام مند کرده است.
این نسخه فعلی یک نسخه پیش نویس است. هنوز چقدر امکان ویرایش آن وجود دارد؟
دستورالعمل تبلیغات در حال حاضر پیش نویس است و همچنان راه برای گسترش و توسعه آن وجود دارد و با بررسی نظرات ذی‌نفعان مربوطه است که می‌تواند به عنوان سند نهایی ارائه شود.
چه زمانی برای نهایی شدن آن اعلام شده است؟
قرار است این قوانین در نهایت در کمیسیون تنظیم مقررات بررسی شود و در نهایت تصمیم گیری میشود که چه سندی با چه پشتوانه و چه فرایند اجرایی در دستور کار قرار بگیرد. او تاکید دارد هنوز زمان مشخصی برای بررسی این دستورالعمل در کمیسیون تنظیم مقررات وجود ندارد و همچنان زمان برای ثبت نظرات کارشناسان و خبرگان وجود دارد.
در انتها از همه فعالین صنعت تبلیغات، رسانه ها، پژوهشگران و صاحبین کسب و کار برای اعلام نظر و کمک به تکمیل این سند دعوت می کنم به سایت ساترا مراجعه نمایند. حداکثر یک هفته زمان برای دریافت نظرات وجود دارد و پس از آن جمع بندی و فرآیند بررسی و تصویب اغاز خواهد شد