معاون تنظیم مقررات شرکت مخابرات : با منطقی شدن تعرفه‌ها، کیفیت خدمات هم افزایش می‌یابد
معاون مدیرعامل مخابرات ایران در امور تنظیم مقررات، گفت: با نگاه غیرکارشناسی به شرکت مخابرات ایران طی سال‌های گذشته اجازه افزایش منطقی تعرفه‌ها را نداشته‌ایم و نگاه سیاسی جایگزین نگاه حرفه ای به مخابرات شده است، حال آنکه با منطقی شدن تعرفه‌ها سود اصلی که همان افزایش کیفیت و ارائه خدمات جدید است، به مردم و مشترکان خواهد رسید.
به گزارش سیتنا، مهندس نادر صابری وند، معاون مدیرعامل مخابرات ایران در امور تنظیم مقررات، فارغ التحصیل رشته کارشناسی مهندسی برق از دانشگاه تبریز و کارشناسی ارشد مدیریت است. وی، تاکنون در سمت‌های رئیس هیات مدیره شرکت املاک مخابرات ایران، رئیس هیات مدیره شرکت خدمات اول ،مدیرکل بازرسی مخابرات ایران، معاون فنی مدیرعامل وعضو هیات مدیره شرکت ملی پست ایران فعالیت کرده است. صابری وند در گفت‌وگو با خبرنگار سیتنا به سوالات پیرامون موضوع تعرفه‌های تلفن ثابت پاسخ داده است که مشروح این گفت‌وگو به شرج ذیل است:
طبق اعلام اخیر سازمان بازرسی کل کشور مبنی بر آنکه شرکت مخابرات ایران شرکتی ورشکسته و انحصاری است، بفرمایید آیا این موضوع صحیح است؟
اخیرا ریاست بازرسی کل کشور این گزارش را ارائه کرده است مبنی بر آنکه اگر به داد شرکت مخابرات نرسند قطعا ورشکستگی را در پی خواهد داشت و مورد بعدی این بود که مخابرات انحصار دارد و باید این انحصار شکسته شود.
در موضوع اول، این حرف تا حدودی می‌تواند درست باشد، به این دلیل که وضع مالی ما به دلایل مختلف (از جمله ثابت ماندن تعرفه ها) کفاف پرداخت حقوق پرسنل را نمی‌دهد و اگر این وضعیت ادامه پیدا بکند به آن سو پیش می‌رویم. گزارش بازرسی کل کشور از لحاظ اینکه به شرکت مخابرات پرداخته بود خوب بود اما تقاضا داریم به عوامل ورشکستگی هم رسیدگی کنند و ما نیز در این راستا همکاری لازم را خواهیم داشت و هر مدارکی که لازم داشته باشند را ارائه خواهیم داد تا ریشه یابی شود. در ۱۲ سال گذشته وضعیت تورمی و افزایش دستمزد مشهود است. اگر شرکتی نتواند تعرفه‌ها را بالا ببرد به جایگاه ما و آستانه ورشکستگی می‌رسد. در همین حال، ۷۰ درصد درآمد شرکت مخابرات صرف حقوق و مزایای پرسنل میشود.
تلفن در ۱۲ سال گذشته ۳۹ درصد افزایش تعرفه داشته اما گروهی همچون مس، ۱۱۹۰۰ درصد افزایش تعرفه داشته است که متاسفانه این افزایش تعرفه برای مخابرات رخ نداده است.
شرکت مخابرات برای نوسازی،توسعه وعملیات وصل اینترنت(رانژه) از مس استفاده می کند. برای پایداری و تداوم برقراری ارتباطات مجبوریم سالانه ۲۰ الی ۳۰ درصد شبکه را نوسازی بکنیم و برای این کار باید از مس استفاده شود و افزایش تعرفه مس متحمل ضرر مضاعف می‌شویم. شیب درصد تغییرات این چند صنعتی که هزینه های شرکت مخابرات ایران را تحت تاثیر قرار می دهند(البته بدون تغییرات دلار که در خرید تجهیزات اثر مستقیم دارد) ، در این نمودار کاملا مشهود است.
هزینه هر دقیقه مکالمه در مخابرات ۴۵ ریال است یعنی اگر یک شهروند یک ساعت با تلفن صحبت بکند ،فقط ۲۷۰ تومان پرداخت می کند. به عنوان مثال اگر تعرفه هر دقیقه مکالمه تلفن با تورم برق پیش می‌رفت باید درهر دقیقه به ۲۱۳ ریال می‌رسیدیم ولی هزینه اصلی شرکت را حقوق و دستمزد تشکیل می‌دهد فلذا باید تعرفه مخابرات به ۵۳۶ ریال می‌رسید.
با نگاه غیر کارشناسی که به مخابرات شده اجازه افزایش منطقی تعرفه را نداشته‌ایم و نگاه سیاسی جایگزین نگاه حرفه ای به مخابرات شده است.
سازمان تنظیم مقررات چند وظیفه دارد که یکی از آنها حمایت از مشترکین برای استفاده از خدمات با کیفیت مطلوب است. وظیفه دیگر این سازمان، حمایت از اپراتورهاست و اگر این حمایت نباشد و اپراتورها نتوانند به درستی کار خود را انجام دهند چرخه با مشکل مواجه میشود و دود آن به چشم مشترکین می‌رود.
رگولاتوری می بایست به گونه‌ای برنامه‌ریزی بکند که توسعه در صنعت ارتباطات رخ بدهد. باید درآمد کافی به اپراتورها برسد تا توسعه رقم بخورد. سهامداران هم می‌توانند برای توسعه کمک بکنند، اما تمام این توسعه فقط با سرمایه گذاری سهامداران امکانپذیر نمی باشد. در تمام دنیا وقتی تکنولوژی جدیدی وارد میشود، دولت‌ها از اپراتورها حمایت می‌کنند. در اینجا حتی برای امورات جاری هم حمایت نشده‌ایم چه برسد به بحث توسعه. خواهشی که داریم این است که سازمان بازرسی این مشکلات را بررسی کند و اقدامات قانونی را لحاظ کند. بهبود وضعیت منوط به، به روزرسانی تعرفه‌هاست، در این صورت وضعیت بهبود می‌یابد.
در مورد انحصار، اگر منظور این است که شبکه در دست مخابرات است، بله این درسته . اما به این معنا نیست که دیگران استفاده نکنند. در ITU تعاریفی از انحصار وجود دارد؛ باید یک اپراتور خاص باشد وهیچ اپراتور دیگری وجود نداشته باشد.شاخص های دیگری مثل تبلیغات، تعداد مشترکین،سهم بازار،قدرت تعرفه گذاری را بررسی می‌کنند. با این تعاریف مخابرات به هیچ وجه انحصاری نیست.
در علم اقتصاد برای آنکه نشان دهند صنعتی انحصاری است چند مورد را در نظرمی گیرند؛ تنها یک فروشنده وجود داشته باشد در صورتی که ما هم اپراتور ثابت داریم و هم اپراتور همراه و سازمان تنظیم مقررات به ۱۱ شرکت FCP مجوز اپراتوری تلفن ثابت داده است.یکی دیگر از شاخص ها،استفاده از عوامل تولید از بازار انحصاری باشد که باز هم شامل حال شرکت مخابرات نمی باشد. شاخص بعدی نبود جانشین نزدیک برای کالای انحصاری می باشد، در حالیکه وجود اپراتورهای موبایل این مورد را هم منتفی می‌کند.در حالت انحصار امکان ورود و خروج به صنعت ندارد و حال اینکه ۱۱ شرکت FCP پروانه ارتباطات ثابت گرفته اند. در شرکت مخابرات ۳۰ میلیون مشترک وجود دارد، درحالی که اپراتورهای سیار چهار برابر ما مشترک دارند. اصلی ترین شاخصه یک انحصارگر این است که قدرت تاثیرگذاری در قیمت گذاری داشته باشد و بدنبال سود جویی باشد. در حالی که ما هیچ دخالتی در قیمت گذاری نداریم و ضررده هستیم و ۱۲ سال با این وضعیت بصورت جاهدی کار کرده ایم.
همه می‌دانند که در قالب مسکن مهر ۱۹ شهر جدید ساخته شد و در هیچ‌یک از آنها حتی یک امکان مخابراتی هم وجود نداشت زیرا که عموما در خارج از شهرهای فعلی ساخته شدند. هیچ یک از اپراتورهای خصوصی در آن شهرها تاسیسات مخابراتی ایجاد نکردند، چون هزینه نصب تجهیزات و نگهداری آنها بسیار بالا بود جز ضرر برای آنها چیزی نداشت. سازمان تنظیم مقررات ما را مجبور به نصب تجهیزات در این شهرها نمود. وبا وجود وضعیت مالی نامناسب، صرفا برای رفاه حال شهروندان عزیزکه عموما از قشر کم درآمد هستند ،اقدام به خدمات رسانی کردیم و در همه شهرها تجهیزات مخابراتی نصب نمودیم. اما وزارت ارتباطات می‌توانست از اعتبارات USO استفاده بکند ودر این مناطق شبکه مخابراتی ایجاد نماید،ولی اینکار را نکرد! پس ملاحظه می‌فرمایید که شرکت مخابرات انصار ندارد، ایثار دارد.
اگر انحصاری بودیم، قیمت گذاری تهاجمی می‌کردیم و داوطلبانه خدمات را با وجود نبود صرفه اقتصادی انجام نمی دادیم. ما مانعی برای اپراتورها ایجاد نکردیم ، قیمت گذاری نکردیم، سودجویی نداشتیم و حتی پایین تر از قیمت تمام شده ارایه خدمات داشتیم. این عبارت انحصار برای مخابرات مصداق ندارد و تنها چیزی که به نام انحصار اعلام می‌کنند این است که شبکه و داکت در اختیار ما قرار دارد و در زمان خصوصی سازی به مخابرات واگذار کرده‌اند و البته همین شبکه، ابزار اصلی ارائه خدمت به مشترکین محترم می باشد. مصوبه ۲۳۰ سازمان تنظیم مقررات به ما تکلیف کرد که این امکانات را در اختیار سایر اپراتورها قرار بدهیم و در سه استان این خدمت را ارائه کردیم و البته بعد از یک مدت بخاطر پر هزینه بودن اعلام کردند که نمی‌خواهند.
ما در کل کشور از نقاط محروم و دور افتاده تا مناطق مرفه خدمت رسانی می‌کنیم. در رابطه با اینترنت هم انحصاری نیستیم زیرا تعداد مشترکین FCPها که در شبکه ثابت خدمت می‌گیرند با تعداد مشترکین مخابرات برابر یا بیشتر است. پس انحصاری وجود ندارد.
FCPها در مناطق مرفه و سودده سرویس دهی می کنند، اما ما در تمام مناطق حضور داریم و همین باعث افزایش آمار ما میشود.
مخابرات با هزینه پایین خدمات را در اختیار سایر اپراتورها قرار می‌دهید. FCP ها هم حاشیه سود پایینی دارند و سازمان تنظیم باید فکری برای اپراتورها داشته باشد و هزینه‌ها را پایین آورد. اگر قیمت پهنای باندی که توسط شرکت زیرساخت به اپراتورها داده میشود گاهش داشته باشد، مشکلات رفع می شوند.
ملاحظه می‌فرمایید که تمام موارد و شاخص های گفته شد برای انحصار شامل حال شرکت مخابرات نمی باشد بلکه با وضعیت شرکت ارتباطات زیرساخت تطبیق دارد. چراکه تهیه پهنای باند و اینترنت و انتقال بین استانی را به تنهایی و بصورت انحصاری انجام می‌دهد. اگر آزاد سازی انجام شود قیمت به شدت پایین می‌آید اما چون در انحصار زیرساخت است قیمت‌ها بسیار بالاست و همین باعث افزایش هزینه‌های اپراتورها میشود و همچنین باعث افزایش ضرر ما شده است. دوست داریم همه اپراتورها از امکانات ما استفاده کنند ولی باید قیمت های واقعی را پرداخت کنند و این نیازمند بازنگری در تعرفه‌ها توسط سازمان تنظیم مقررات می باشد انجام شود.
لطفا روند کارشناسی و مدل تعرفه‌ای شرکت مخابرات را تشریح کنید.
بحث فرایند قیمت گذاری تعرفه‌ها در مخابرات فرایندی خاصی است که از دیرینه بوده است و بر همان مبنا انجام می‌شد. پیش‌تر پالس محور بودیم و بعد ازانجام همکدسازی که تکلیف دولت بود به دقیقه محور تبدیل شد. همکدسازی به نفع مردم بود اما شرکت مخابرات متضرر می‌شد و درآمدش به شدت افت پیدا کرد. شرکت مخابرات ایران سالانه بیش از ۸۰۰ میلیارد تومان به دلیل همکدسازی ضرر می کند. وزارت ارتباطات قول جبران ضرر وارده را داده بود ولی متاسفانه عملیاتی نشد. البته مصوباتی برای جبران بخشی از این ضرر صادر کرد ولی متاسفانه توسط دیوان عدالت اداری لغو گردید. مجموع زیان وارده به مخابرات از این محل بیش از ۸۰۰۰ میلیارد تومان می باشد.
در حال حاضر تعرفه هر دقیقه مکالمه ۴۵ ریال می باشد که طبق فرمول و دستورالعمل ابلاغی شورای رقابت بایستی تغییر کرده و بروزرسانی شود.
بخش دیگری از درآمد تحت عناوین آبونمان و حق اشتراک بود که در سازمان‌های دیگر هم وجود دارد، بخش آبونمان پس از ابطال مصوبات مربوطه از قبوض تلفن حذف شد و از مشترکین اخذ نمی گردد.این مبالغ برای آماده نگهداشتن خطوط برای استفاده ۲۴ ساعته مشترکین می باشد. با محاسباتی که براساس صورتهای مالی سال ۹۹ صورت گرفته هزینه نگهداری و آماده سازی هر خط تلفن مبلغ ۲۲ هزار تومان می باشد. این موضوع به شورای رقابت ارجاع داده شد و از مهرماه ۹۹ بررسی های کارشناسی‌ها آغاز شده بود. وپس از جلسات کارشناسی متعدد بین کارشناسان شورای رقابت و سازمان تنظیم مقررات و شرکت مخابرات ایران، نهایتا در ۱۰ خرداد ۱۴۰۰ منجر به صدور مصوبه شماره ۴۶۶ گردید. طبق این مصوبه فرمول جدیدی اعلام شده است و براساس آن هزینه‌های ثابت نگهداری محاسبه و از مشترکین دریافت خواهد شد. از خرداد ماه باید این عدد ثابت از طرف سازمان تنظیم مقررات محاسبه می‌شدولی تاکنون این عدد تعیین نشده و در این چندماه گذشته ما در حال ضرر هستیم. انتظار داریم تیم جدیدی که در مجموعه وزارتخانه مستقر شده‌اند به این موضوع نگاه خاصی داشته باشند و آنچه که شورای رقابت مصوب کرده است، اجرایی شود. بحث تعرفه صوت تلفن ثابت در دست سازمان تنظیم مقررات می باشد.و بایستی براساس فرمول و شاخص های تعیین شده توسط شورای رقابت محاسبه و برای تصویب به کمیسیون تنظیم مقررات ارسال نماید. اما موضوع مورد تقاضای ما اجرای مصوبه شورای رقابت می باشد که بایستی برای جلوگیری از ضررهای بیشتر،در اسرع وقت عدد ثابت براساس قیمت تمام شده مخابرات مشخص شده و اجرایی گردد.
قبل از آنکه بحث افزایش تعرفه مطرح باشد، ارائه سرویس‌های جدید مخابراتی مطرح شده بود، آیا مخابرات به این سمت و سو حرکت کرده است؟
بحث خدمات جدید نیازمند تعرفه جدید می باشد و هیچ خدمتی را بدون آنکه تعرفه از سازمان تنظیم مقرراخذ شود، نمی‌توانیم ارائه بدهیم. ما در بسیاری از آیتم‌ها دچار مشکل هستیم. برق ما براساس مصوبه سال ۱۳۹۵ محاسبه میشود و قابل قبول نیست! چراکه ما تولید برق نمی‌کنیم و بایستی تعرفه برق براساس تعرفه مصوب وزارت نیرو اعمال گردد. در مورد اجاره فضاهای عملیاتی هم مشکلاتی داشتیم که سازمان اخیرا در حال حل آن می باشد، اما تا کنون تعرفه‌های جدید به ما ابلاغ نشده است. سرویس‌های جدیدی را در مخابرات پیش بینی کرده ایم و پس از اخذ مجوز از سازمان تنظیم مقررات اجرایی خواهیم کرد.
اصولا در دنیا شرکت‌های تلفن ثابت منبع درآمد اصلی‌شان از کجاست؟ چه بخشی از این درآمد به بخش صوت و اینترنت مربوط میشود و به جز این بخش‌ها از بخش دیگری درآمدزایی میشود؟
شرکت‌های تلکام منابع درآمدی مشخصی دارند و عمدتا براساس دیتا و صوت و خدمات ارزش افزوده می باشد.البته استفاده از خدمات صوت رو به گاهش می باشد و متقابلا استفاده از دیتا در حال افزایش می باشد.. در برخی کشورها صوت به صورت بسته‌های خاص همراه با دیتا و سایر خدمات ارزش افزوده ارایه می گردد. ولی هنوز این شیوه در ایران رایج نشده است. تلکام ها هم خرده فروشی دارند که به مشترکین نهایی محصولات خودشان را می فروشند و هم بصورت عمده فروشی خدمات خود را به سایر اپراتورها و بعضا سازمانها بصورت یکجا با شرایط ویژه ارائه می‌دهند.متاسفانه در هر دو بخش مخابرات بخاطر غیر واقعی بودن تعرفه ها متحمل صرر و زیان می گردد.
البته مثل سایر اپراتورها مخابرات هم از محل سرویس فروش پهنای باند درآمد کسب می نماید،ولی بدلایل مختلف از جمله تحمل هزینه های سنگین شبکه ،نسبت به بقیه از سود کمتری برخوردار هستیم. بخش اینترنت نیاز به بازنگری از سوی وزارتخانه دارد و باید تمام مراحل آن مورد ارزیابی کارشناسی مجدد قرار بگیرد تا عمده هزینه ها را که قبل از رسیدن پهنای باند به دست اپراتورها می باشد را کاهش بدهند. در این صورت سرویس اند پهن می‌تواند سودده باشد و مردم با کیفیت مطلوبی خدمات را دریافت نمایند.
سرویس‌های فعلی همچون اینترنت شاهد سطح بالایی از نارضایتی مشترکان است، در این حوزه چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
در این حوزه معاونت شبکه مخابرات با تمام مشکلات مالی و محدودیت های ارزی و تحریم های ظالمانه سرمایه گذاری خوبی را در بخش تجهیزات انجام داده اند ولی به هیچ وجه کافی نیست و نیاز به کمک وزارت ارتباطات و فنآوری اطلاعات از طریق منطقی کردن تعرفه ها داریم. در سرویس اینترنت نه تنها کیفیت پایین نیست بلکه از خیلی از اپراتورهای دیگر بهتر هم است، مخصوصا که از فیبرنوری استفاده کرده ایم و اینترنت با کیفیت و سرعت مطلوب را تحویل می‌دهیم .عمده مشکل موجود در بخش های فرسوده شبکه می باشد نیاز به نوسازی دارد و قطعا با اصلاح تعرفه این امر مهم نیز محقق خواهد شد.
در بحث اینترنت عمده مشکل موجود در بخش پشتیبانی می باشد و این هم بطور کامل با نیروی انسانی در ارتباط می باشد. متاسفانه به علت مشکلات مالی ناشی از ثابت ماندن تعرفه ها در طی یک دهه گذشته ما نتوانستیم در خور تلاش و زحمات همکاران جبران خدمت بکنیم و امیدواریم که با حل مشکل تعرفه ها بتوانیم بخشی از زحمات این عزیزان را جبران بکنیم. در بخش پشتیبانی کارهای خوبی انجام شده و نسبت به چند ماه گذشته شاخص‌ها تغییر کرده و بهتر شده است و امیدواریم که بهتر هم بشود و با توجه به برنامه‌ای که اعلام کرده بودند، تا آخر پاییز به حالت مطلوبی می‌رسانند. در این بخش علاوه بر ارتقای آموزش همکاران، از سیستم ها و نرم افزارهای متعددی کمک گرفته ایم و در حال حاضر وضعیت پشتیبانی بهبود پیدا کرده است ولی بایستی تلاش بیشتری را برای بهبود پشتیبانی انجام بدهیم.
بعضی معتقدند اگر مدل تعرفه جدید اعمال شود، این مدل ممکن است باعث ریزش مشترکان شود. آیا پیش بینی کردید که این اتفاق می‌افتد یا نه و اینکه در طولانی مدت می‌تواند مشکل شما را حل کند؟
ریزش مشتری به این شکلی که اعلام کرده اند، رخ نمی‌دهد. زیرا هنوز هزینه‌ای که بابت مکالمه پرداخت میشود بسیار ارزان می باشد. یک ساعت مکالمه برابر است با ۲۷۰ تومان و هیچ، فلذا اگر اعدادی که اعلام شده تصویب شود، آنقدری نیست که ریزش داشه باشیم. مثلا اگر متوسط هزینه نگهداشت و آماده سازی هر خط تلفن ۱۶ هزار تومان باشد (در کلانشهرها ۲۴ هزارتومان و در مناطق محروم ۷هزارتومان) هزینه بسیار کمی در سبد خانوار خواهد بود. در صورت تصویب متوسط ۱۶ هزار تومان، مشترکین تا این میزان استفاده از تلفن هزینه ای پرداخت نخواهند کرد و صرفا برای مکالمات مازاد پرداختی خواهند داشت. البته ممکن است برخی از خطوط تلفن کارکردی نداشته باشند و درخواست کنسلی بکنند، در اینصورت مخابرات این خطوط را به افراد متقاضی دیگری که نیاز دارند واگذار خواهد کرد که خود این موضوع می‌تواند در متعادل کردن توسعه در مناطق نیازمند واقعی بسیار موثر باشد.
در پایان اگر نکته‌ای است بفرمایید.
خواهشی که از مسوولین حوزه صنعت ارتباطات و مسوولین دولتی که تصمیم گیری‌هایشان به مخابرات مربوط میشود این است که به داد شرکت مخابرات برسند. ما سالانه ۱۲۰۰۰ میلیارد تومان حق‌السهم، مالیات و غیره به دولت پرداخت می کنیم. اگر با این وضعیت پیش برویم و مشکلات رفع نشود در بحث نیروی انسانی و حقوق و دستمزد به مشکل برخورد خواهیم کرد. امکان بازسازی تجهیزات را هم نخواهیم داشت. هزینه ای برای خرید تجهیزات نداریم و اگر مشکلی پیش آید و تجهیزی از مدار خارج شود، امکان جایگزینی نداریم و مردم دچار مشکل می‌شوند. تحریم‌ها به اندازه کافی به ما فشار می‌آورد و توقعی که داریم این است که تحریم‌های داخلی دیگر به تحریم‌های خارجی اضافه نشوند. اگر مطابق روند تعرفه‌ای سایر بخش ها برای مخابرات هم تعرفه گذاری بشود می‌توانیم مشکلاتمان را حل بکنیم. اگر ما تعرفه غیرمنطقی و غیر واقعی داشته باشیم، مشترک نهایی هم متضرر میشود و نمی‌توانند از تکنولوژی‌های جدید بهره مند شود. با منطقی شدن تعرفه ها سود اصلی که همان کیفیت و خدمات جدید می باشد به مردم خواهد رسید