نسخه جدید طرح صیانت از کاربران در راه است
نسخه جدید یا دوم طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی با نام پیش نویس طرح قانون «حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی» تدوین شد.
بررسی طرح صیانت از کاربران در کمیسیون مشترک برای این طرح و براساس قانون اصل ۸۵ (که به مجلس اجازه اجرای طرح را قبل از تبدیل به قانون به صورت آزمایشی می‌دهد) در نزدیک به ۵ ماه گذشته جنجال‌های زیادی به پا کرده است.
تاکنون مخالفت و انتقاد‌های زیادی نسبت به این طرح؛ که به باور کسب‌وکارها و کاربران باعث افزایش فیتلرینگ و محدودیت استفاده اینترنت میشود و در یک کلام از بین بردن آزادی دسترسی به اطلاعات را با خود به همراه می‌آورد، مطرح شده است. از برگزاری کارزار امضاء مخالفت با این طرح تا ارسال نامه به ریاست جمهوری و رئیس مجلس از جمله اصلی‌ترین کارهایی بوده که استارتاپ‌ها و کاربران در مخالفت با این طرح انجام داده‌اند.
با تمام این مخالفت‌ها اما کمیسیون مشترک بررسی طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی از ۱۴ شهریور با انتخاب اعضای این کمیسیون شروع شد. تا به حال هشت جلسه از این کمیسیون که قرار بود پشت درهای بسته و بدون حضور دوربین‌ها و خبرنگاران برگزار شود، به خاطر انتقاد‌های بسیار کاربران و کسب‌وکارها به صورت آنلاین در اینستاگرام مجلس و برخی کانال‌های تلویزیونی پخش شده است. حتی در این کمیسیون نمایندگان بخش خصوصی و برخی دستگاه‌ها مانند نماینده وزارت ارتباطات، نماینده بخش خصوصی، اتاق بازرگانی و مرکز ملی فضای مجازی و.. هم حضور داشته‌اند.
با اینکه این طرح از شهریور ماه تاکنون هر هفته برگزار شده؛ اما حالا اخباری به گوش می‌رسد که مجلس پیش‌نویس طرح جدیدتری از طرح صیانت با نام «حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی» تهیه کرده تا در صورت رای نیاوردن طرح فعلی که در کمیسیون مشترک بررسی میشود، جایگزین آن شود.
محمد کشوری، کارشناس فناوری اطلاعات عکسی از این پیش‌نویس جدید طرح صیانت را در توئیتر خود منتشر کرد و نوشت: «این نسخه جدید از طرح صیانت، دست‌پخت اتاق‌فکرِ کمیسیون ویژه مجلس است که نه‌تنها برای نظرخواهی منتشر نشده؛ بلکه حسب آنچه از یکی اعضا پرسیدم، حتی در اختیار همه اعضای کمیسیون هم قرار نگرفته است! [البته نسخه رسمی هنوز نسخه ۲۶ تیر است] اما هدف حامیان طرح از این پنهان‌کاری‌ها چیست؟»
چه چیزهایی در طرح صیانت تغییر کرده است
کشوری در گفت‌وگو با زومیت اعلام می‌کند که پیش‌نویس طرح جدید صیانت از کاربران در فضای مجازی به صورت رسمی نه منتشر شده و نه در اختیار تمام نمایندگان کمیسیون قرار گرفته است. او تأکید می‌کند که این نسخه با نسخه آخر آن که تیر ماه سال جاری منتشر شد، تفاوت‌های مهمی دارد و در مواردی هم سعی شده برخی کلمات چالشی مثل مسدودسازی حذف و به جای آن‌ها کلماتی استفاده شود که انتقادی به دنبال نداشته باشد.
او در مورد این موضوع به زومیت می‌گوید: برداشت من از تهیه یک پیش‌نویس جدید از طرحی که کمیسیون مشترک در حالی بررسی آن است، این است که طراحان آن سعی کرده‌اند نکاتی از طرح که محل نگرانی و افزایش تعداد منتقدین آن شده را به نحوی با تغییراتی از بین ببرند و جلو انتقادات را بگیرند نه اینکه لزوما مشکلات طرح را حل کرده باشند.
کشوری با ارائه توضیحاتی در مورد تفاوت این دو طرح توضیح می‌دهد: بعضی از کلمات جوری تغییر یافته که معنای گذشته را نداشته باشد. برای مثال موضوع فیلترینگ سرویس‌های پایه کاربردی را از اعمال مجازات‌ها حذف کرده‌اند؛ اما در مقابل از اعمال خط مشی ترافیک که به معنای کاهش پهنای باند است استفاده شده که به اعتقاد من این کار در عمل تفاوتی با فیلترینگ ندارد. چون عملا با کاهش قابل توجه پهنای باند کاربر نمی‌تواند از سرویس استفاده کند.
کشوری توضیح می‌دهد که در پیش‌نویس طرح جدید مجموعه حمایت‌ها از پلتفرم‌ها و سرویس‌های پایه کاربردی بیشتر شده؛ اما این حمایت‌ها هم پایه کارشناسی ندارد و منطقی نیست. او دراین زمینه به زومیت اعلام کرد: «سعی شده که بخش حمایتی از سرویس‌های ایرانی را بیشتر تقویت کنند. برای مثال بودجه صندوق که برای حمایت دولت از پیام‌رسان‌ها و پلتفرم‌های پایه در طرح صیانت پیش‌بینی شده را به نحو قابل توجهی بیشتر کرده‌اند.»
این کارشناس در این مورد اعلام کرد: در پیش‌نویش جدید طرح بجای ۲۰ درصد از محل حق السهم اپراتورهای همراه که باید به صندوق حمایت از پیام‌رسان‌ها و پلتفرم‌های خدمات پایه کاربردی واریز شود ۵۰ درصد اختصاص خواهد یافت. جدا ازاینکه این امر چه مشکلات و فشاری را به دولت تحمیل می‌کند، چون این پول می‌تواند جای دیگری برای توسعه زیرساختها حتی زیرساختهای ارتباطی صرف شود ولی حالا باید صرف خدماتی شود و معلوم نیست مشکل اصلی آن‌ها کمبود بودجه به این مقدار هنگفت باشد. این عدد بزرگی است که به ۶ یا ۷ هزار میلیارد تومان می‌رسد.
به گفته او اینکه پیام‌رسان‌ها و پلتفرم‌های پایه کاربردی توان جذب این بودجه را دارند یا اصلا چقدر مشکلشان بودجه است از جمله انتقادی است که می‌توان به این بند‌های پیش‌نویس جدید طرح صیانت وارد کرد.
هدف ارائه دو طرح چیست؟
پیش‌نویس طرح جدید صیانت از کاربران در فضای مجازی در حالی تهیه شده که این طرح نزدیک به یک ماه است که در کمیسیون مشترک همین طرح در حال بررسی است. حالا سوالی که به وجود می‌آید این است که هدف از تهیه پیش‌نویس جدید برای طرح صیانت چیست؟
کشوری، مدیر گروه علمی تحلیلی طیف، انتقاد‌های زیاد از طرف جامعه و کسب‌وکارها در طی ۲ تا ۳ ماه گذشته را عاملی می‌دانند که گروهی که نویسنده طرح فعلی هستند را به این فکر بی‌اندازد که یک پیش‌نویس جدید با مشکلات کمتر تدوین کند. البته او تأکید می‌کند یکی از دلایل دیگر تهیه این پیش‌نویس این است که نمایندگان خواسته‌اند صدای اعتراض‌ها را بشنوند و تغییراتی را در طرح اعمال کنند که برخی از انها درست است و برخی برای بقای طرح اعمال شده است:
ارائه پیش‌نویس طرح صیانت از کاربران مانند جانوری می‌ماند که می‌خواهد برای بقا خودش را با محیط سازگار کند، ولی لزوما این تغییر، تغییر بهینه نیست بلکه در راستای بقا بهینه است. پیش‌نویس طرح صیانت از کاربران هم همینطور است. ممکن است نمایندگان به این نتیجه رسیدن که بعضی کلمات و مواد را حذف کنند یا صحبتی از فیلترینگ نکنند؛ اما احتمال فیلترینگ هر لحظه وجود دارد. از طرفی اعمال خط مش ترافیک یا همان محدودیت اینترنت به خاطر مصرفی بیش از آنچه در طرح اعمال شده که کندی اینترنت کاربر را به دنبال دارد، خود نوع جدیدی از فیلترینگ است و موارد دیگر که باید در جای خود مورد به مورد بررسی شوند.
رای به کلیات طرح صیانت در ابهام
روز گذشته ۲۵ آبان، هشتمین جلسه بررسی از طرح صیانت از کاربران در کمیسیون مشترک برگزار شد. در این جلسه مرکز ملی فضای مجازی حضور داشت و به ارائه گزارشی از وضعیت پیام‌رسان‌های داخلی پرداخت، که مورد انتقاد بالای برخی از نمایندگان مجلس قرار گرفت. امیرخوراکیان، مشاور مرکز ملی فضای مجازی، در این جلسه تعداد کاربران پیام‌رسان‌های داخلی (با احتساب تکراری بودن تعدادی از کاربران در پیام‌رسان‌های مختلف) را در حدود ۲۰ میلیون کاربر اعلام کرد و تخمین زد که از این میزان فقط ۲۵ درصد کاربران فعال هستند. بحث‌ها و جدل‌های نمایندگان حاضر در کمیسیون مشترک مجلس روز گذشته آنقدر بالا بود که حتی براساس وعده رئیس کمیسیون، کلیات طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی به مرحله رای‌گیری نرسید.
رضا الفت‌نسب، عضو هیات رئیسه اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی یکی از علت‌های تهیه پیش‌نویس طرح جدید صیانت از کاربران را مخالفان و موافقان در مجلس می‌دانند که با یکدیگر به توافق نمی‌رسند. الفت‌نسب در این زمینه به زومیت می‌گوید:
به نظر می‌رسد با توجه به جوی که در مجلس حاکم است کلیات این طرح رای نیاورد و براساس آیین‌نامه داخلی کمیسیون مشترک بررسی طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی، این کمیسیون بعد از رد شدن این طرح باید ۱۰ روز بعد یک طرح دیگر را ارائه و روی آن مجددا کار شود.
به باور او با توجه به سابقه ای که از طراحان طرح دیده است، احساس می‌کند حتی سناریوی طرح دوم هم آماده شده و توصیه او به ذینفعان بخش خصوصی این است که در این زمینه فعال شوند و یک طرح حمایتی برای پیشنهاد آماده کنند و به کمیسیون ارائه دهند و گرنه گروه قبلی تفکراتش را به کرسی می نشاند.