ذهن آگاهی، کلید غلبه بر “اعتیاد به اینترنت”
استفاده بیش‌ازحد از اینترنت، نه‌تنها موجبات احساس تنهایی بیشتر را فراهم می‌آورد، بلکه تبعات ناخوشایندی در زندگی روزمره افراد به‌ویژه نوجوانان خواهد داشت. محققان کشور برای غلبه بر این مشکل، راه‌حل ذهن آگاهی را با موفقیت آزمایش کرده و پیشنهاد داده‌اند.
اینترنت به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اختراعات قرن بیستم، نحوه ارتباط مردم با دیگران، انتشار اطلاعات، انجام کسب‌وکار و سرگرمی را تغییر داده است. همچنین وجود گوشی‌های هوشمند همراه که به‌اندازه کافی کوچک هستند و به‌طور مرتب همراه فرد بوده و بسیار کاربرپسند هستند، کارکردهای بشر امروز را متفاوت ساخته است. اما باوجود چنین پیشرفت‌هایی، اگرچه هر لحظه امکان برقراری رابطه با دوستان وجود دارد، جنبه‌های منفی این ابزار جدید نیز خود را آرام‌آرام نشان داده‌اند؛ برای مثال، رفتارهای اعتیادآور با افزایش استفاده از اینترنت بیشتر شده‌اند.
به گفته متخصصان، اعتیاد به اینترنت به معنای عدم توانایی در کنترل استفاده شخص از اینترنت است که درنهایت باعث مشکلات روان‌شناختی، اجتماعی و مشکلاتی در مدرسه، دانشگاه یا کار و زندگی فردی میشود. درواقع، اعتیاد به اینترنت در سطح وسیع، استفاده بیش‌ازحد از اینترنت‌های رایانه، تبلت و گوشی است که زندگی فردی و اجتماعی را مختل می‌کند و در صورت وابستگی شدید به آن، باعث اختلال در انجام کارهای روزانه میشود. فعالیت آنلاین افراد مبتلابه این اختلال شامل انجام افراطی بازی‌های رایانه‌ای، وبلاگ نویسی، استفاده از پورنوگرافی، شبکه‌های اجتماعی یا خرید اینترنتی است.
محققان کشورمان برای کمک به افرادی که دچار این اختلال رسمی و پذیرفته‌شده در جامعه علمی شده‌اند، پژوهشی را انجام داده‌اند که در آن از درمان موسوم به «ذهن آگاهی» استفاده شده است.
در این تحقیق، پژوهشگرانی از دانشگاه سیستان و بلوچستان، تأثیر ذهن آگاهی را بر کاهش احساس تنهایی و اعتیاد به اینترنت دانش‌آموزان بررسی کرده‌اند.
آن‌ها بدین منظور از مشارکت 40 تن از دانش‌آموزان پسر متوسطه اول شهر بیرجند بهره برده و تأثیرات هشت جلسه آموزش درمان ذهن آگاهی مبتنی بر کاهش استرس به شیوه «کابات زین» را روی آن‌ها ارزیابی کرده‌اند.
یافته‌های این تحقیق نشان دادند که استفاده از درمان فوق که مبتنی بر کاهش استرس است، می‌تواند به‌طور معنادار و قابل توجهی باعث کاهش احساس تنهایی و اعتیاد به اینترنت در دانش‌آموزان شود.
دراین‌باره، زهرا نیک‌منش، دانشیار و پژوهشگر گروه روان‌شناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان و همکارانش می‌گویند: «بر اساس نتایج پژوهش ما، از روش درمانی ذهن آگاهی مبتنی بر کاهش استرس می‌توان به‌عنوان درمان مکمل در کنار سایر روش‌های درمانی برای رفع مشکل احساس تنهایی و اعتیاد خیل عظیمی از افراد به‌ویژه دانش‌آموزان بهره گرفت».
به گفته آن‌ها، «درمان مبتنی بر ذهن آگاهی، هر لحظه فرد را در فعالیتی غرق می‌کند و او را ازهیاهوی گذشته و آینده و وقایع روز جدا می‌کند. این ویژگی در ذهن آگاهی، هر لحظه پویایی را در استفاده از زمان نوید می‌دهد و این موضوع، خلاف جهت رفتارهای اعتیادی ازجمله وابستگی و وقت گذاری اعتیادوار در اینترنت است».
براین اساس، نوجوانانی که موفق به افزایش توانمندی کنترل ذهن و افکار منفی و رفتارهای تکانه‌ای و اعتیادی شده‌اند، ازاین‌پس با افزایش عزت‌نفس، در فعالیت‌های دیگری همچون مطالعه، روابط با دوستان و … سرگرم خواهند شد و همین اتفاق، عامل کاهش صرف زمان بیش‌ازحد در اینترنت خواهد بود.
این یافته‌ها را «مجله علمی پژوهان» وابسته به مرکز پژوهش دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی همدان منتشر کرده است.