به‌نظر می‌رسد دردسرهای فیس‌بوک تمامی ندارد و پس از افشاگری‌های «فرانسیس هوگن»، مدیر سابق بخش محتوای این شبکه اجتماعی، این بار پای این غول دنیای فناوری به موضوع مهاجران هم کشیده شده است. نیویورک تایمز در تازه‌ترین گزارش خود، انگشت اتهام را به سوی فیس‌بوک نشانه رفته و یادآور شده است که قاچاقچیان انسان به انتشار اخبار جعلی می‌پردازند تا با استفاده از استیصال این مهاجران، سودی کلان به جیب بزنند.

 

افزایش فعالیت فیس‌بوکی قاچاقچیان انسان

«مونیکا ریچر» رئیس بخش تحقیق و تحلیل Semantic Visions، یک شرکت اطلاعاتی که فعالیت رسانه‌های اجتماعی مرتبط با بحران را ردیابی می‌کند، گفت: از ماه جولای، [اواسط تیر ماه به این سوی] فعالیت‌های مرتبط با مهاجرت به اتحادیه اروپا ازطریق بلاروس، در فیس‌بوک شدت گرفته و در این میان شاهد افزایش چشمگیر تعداد پست‌ها و صفحات فیس‌بوکی به زبان عربی و کردی هستیم. درواقع می‌توان گفت که فیس‌بوک، بحران انسانی موجود در مرز بلاروس با لهستان را تشدید کرده است. اکنون شاهد افرادی هستیم که تحت تأثیر اخبارغلط و گمراه کننده فیس‌بوک قرارگرفته، راهی این مرز شده‌اند و آن را دروازه ورود به اروپا می‌دانند. این شرکت از ماه جولای ده‌ها گروه فیس‌بوکی را شناسایی کرده است که برای به اشتراک گذاشتن اطلاعات مسیرهای مهاجرت ایجاد شده‌اند و قاچاقچیان از آن برای تبلیغ خدمات خود استفاده می‌کنند. محققان این شرکت همچنین از یافتن گروهی به‌نام «بلاروس آنلاین» خبر داده‌اند که تعداد اعضای آن نیز روبه افزایش است. تعداد اعضای این گروه از سپتامبر تاکنون از 7هزار و 700نفر به 23هزار و 700نفر رسیده که رقم قابل توجهی است. این شرکت تنها فیس‌بوک را مورد رصد قرار نداده و به دیگر شبکه‌های اجتماعی پرطرفدار جهان نیز توجه داشته است. در گزارش این شرکت آمده است که تلگرام هم یک اتاق چت و تعدادی کانال‌ را به بلاروس اختصاص داده و ادمین‌های این کانال‌ها به معرفی مسیر مهاجرت به اروپا پرداخته وهزاران عضو را جذب کرده‌اند. در گزارش این شرکت همچنین آمده است که تعداد اعضای یک گروه خصوصی با عنوان«مهاجرت قدرتمندان از بلاروس به اروپا» از 13هزار و 600عضو در اوایل سپتامبر، در حال حاضر به حدود 30هزار نفر رسیده که نشان می‌دهد مهاجران تاچه حد در معرض خطر هستند و امکان دارد به دام این گروه‌ها بیفتند. طبق این گزارش، شرکت‌های مسافرتی در منطقه نیمه خودمختار کردستان عراق هم با احساس یک فرصت تجاری سودآور، تبلیغاتی را در فیس‌بوک و دیگر پلتفرم‌ها درباره در دسترس بودن ویزا به بلاروس آغاز کرده‌اند.

 

این ویدیوهای فریبنده

محققان شرکت Semantic Visions معتقدند که قاچاقچیان علناً شماره تلفن خود را در بستر فیس‌بوک به اشتراک می‌گذارند و خدمات شان را در این شبکه اجتماعی تبلیغ می‌کنند بدون اینکه این پلتفرم به چنین محتواهایی واکنش نشان دهد. درواقع این محتواهای متنی، ویدیویی و… مهاجران را فریب می‌دهند و آنها را امیدوار می‌کنند که می‌توانند از این مرز به آسانی راهی اروپا شوند و گاه نیز سودجویان مبالغ بالایی از این مهاجران بی‌پناه دریافت می‌کنند، بدون اینکه هیچ خدماتی به آنها ارائه شود.

در گزارش شرکت Semantic Visions همچنین به توصیفات ویدیویی از افرادی اشاره شده که مدعی هستند با موفقیت ازطریق بلاروس و لهستان به آلمان رسیده‌اند. در یکی از پست‌ها، یک قاچاقچی انسان در قالب ویدیویی به تبلیغ سفرهای روزانه از مینسک به آلمان با 20 کیلومتر پیاده روی می‌پردازد. یک صفحه فیس‌بوک هم با نام کاربری Visa Visa سفرهایی را از بلاروس به آلمان تبلیغ می‌کند و مدعی شده است که این سفر 8 تا 15ساعت طول می‌کشد. در این گزارش همچنین آمده است: باوجود تجربه تلخ بسیاری از مهاجران درنتیجه وعده‌های دروغ فیس‌بوکی، بازهم در هفته گذشته شاهد انتشار اخبار جعلی در رسانه‌های اجتماعی مختلف بویژه فیس‌بوک بودیم که ادعا می‌کردند هنوز امکان ورود به اروپا وجود دارد. این اخبار، موجی از هیجان را در میان افراد ناامیدی که در یک انبار در مرز بلاروس جمع شده بودند ایجاد کرد.

در این اخبارهمچنین عنوان شده بود که مهاجران با پرداخت 7هزار دلار به راهنمایان محلی، می‌توانند یک مسیر آسان برای عبور از مرز بلاروس و لهستان پیدا کنند و ازمیان صفوف انبوه سربازان و مرزبانان لهستانی که می‌شناسند، آنها را عبور دهند. درحالی که این پناهجویان علاوه بر از دست دادن پول خود، در میان گل و لای و برف گرفتار شدند و کسی هم به داد آنها نرسید. این شرکت همچنین با اشاره به گزارش اخیر مقامات اتحادیه اروپا نتیجه‌گیری کرده است: یافته‌های ما نشان می‌دهد که تاچه حد از پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی بویژه فیس‌بوک به‌عنوان بازاری واقعی برای قاچاق به اتحادیه اروپا استفاده شده است.

 

دفاع فیس‌بوک

البته فیس‌بوک که اکنون به‌عنوان «متا» شناخته می‌شود هم در پاسخ به این اتهامات ساکت ننشست و یادآور شد: تمام تلاش‌های خود را به‌کار گرفته تا محتواهایی که قاچاق انسان را تسهیل یا ترویج می‌کند ممنوع شوند. فیس‌بوک همچنین یادآور شده است: تیم‌هایی را برای نظارت و کشف مطالب مرتبط با بحران مرز بلاروس و مهاجرت از این طریق به اروپا اختصاص داده است. این شبکه اجتماعی افزود که درحال همکاری با سازمان‌های مجری قانون و سازمان‌های غیردولتی برای مقابله با سیل اخبار جعلی مربوط به مهاجرت است. فیس‌بوک(متا) همچنین در بیانیه‌ای اعلام کرد که قاچاق افراد از مرزهای بین‌المللی، غیرقانونی است و تبلیغات در پست‌ها، صفحات یا گروه‌هایی که این فعالیت را ارائه می‌دهند و آن را تسهیل یا هماهنگ می‌کنند، مجاز نیست. ما به محض اطلاع از انتشار چنین محتواهایی، آنها را حذف می‌کنیم.

منتقدان اما فیس‌بوک را به کم کاری متهم می‌کنند و معتقدند وقایع بلاروس نشان داده است که حتی پس از اینکه فیس‌بوک در جریان بحران مهاجرت اروپا در سال 2015 سوء‌استفاده مشابهی از خدمات خود را تجربه کرد، این شرکت همچنان در تلاش بوده است تا مطالب ممنوعه را بویژه به زبان‌های غیرانگلیسی، در پلتفرمش حفظ کند و برای ازبین بردن و ممانعت از انتشار آنها تلاش قابل توجهی انجام نداده است.

آنها معتقدند فیس‌بوک مسئولیت خود را جدی نمی‌گیرد و در نتیجه مستقیم آن، مهاجران را در سرما، گل و لای و جنگل‌های بلاروس در وضعیتی ناامید می‌بینیم زیرا اطلاعات نادرستی را که ازطریق فیس‌بوک به آنها ارائه می‌شود باور می‌کنند.