جدال در میدان خدمات ابری تشدید میشود
خدمات ابری به یکی از پایه‌های تجارت امروز تبدیل شده و حالا طبق اعلام گارتنر، این خدمات ۱۰ درصد از مجموع مخارج شرکت‌های صنعت تکنولوژی اطلاعات (IT) را در ۲۰۲۱ تشکیل خواهند داد. مشتریان این خدمات به دنبال راهکاری برای کاهش هزینه هستند و حاشیه سود بالای خدمات ابری باعث شده بسیاری را به فکر بازی در این زمین بیاندازد. شرکت‌های کوچک می‌خواهند برای خود آوازه‌ای دست و پا کنند و در صورت موفقیت این شرکت‌ها رقابت سنگینی در انتظار مثلث AWS، مایکروسافت آژور و خدمات ابری گوگل خواهد بود.
امروز چقدر برای ابر هزینه کردید؟ رابرت هادج با چند کلیک این آمار را پیدا می‌کند. او داشبوردی کامپیوتری را در دفترش در برکلی کالیفرنیا باز می‌کند و این داشبورد هزینه‌های ابری شرکتش آلتینیتی (Altinity) را در لحظه نشان می‌دهد. هزینه ابر نیمی از مخارج آلتینیتی را تشکیل می‌دهد.
ویجتی که هادج استفاده می‌کند پنجره‌ای به آینده است. با افزایش هزینه‌ها، هر شرکتی در هر مقیاسی، علاوه بر مزایای استفاده از ابر حالا باید به فکر هزینه‌های آن هم باشد.
طبق برآورد شرکت مشاوره گارتنر، هزینه خدمات ابر عمومی در صنعت تکنولوژی اطلاعات (IT) در ۲۰۲۱ به ۱۰ درصد از مخارج شرکت‌ها خواهد رسید. این در حالی است که چهار سال پیش یعنی در ۲۰۱۷ خدمات ابری تنها چهار درصد از مخارج شرکت‌ها را تشکیل می‌داد. طبق برآورد سارا وانگ و مارتین کاسادو، از صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه اندرسن هوروویتز، بسیاری از استارت‌آپ‌های تکنولوژی ۸۰ درصد از درآمد خود را صرف خدمات ابری می‌کنند. شرایط امروز خدمات ابر شبیه به یک قرن پیش است که الکتریسیته به یکی از اجزای ضروری شرکت‌ها تبدیل شد و حتی بعضی شرکت‌ها پستی به عنوان مدیر ارشد الکتریسته را برای مدیریت این بخش در نظر گرفتند.
شرایط امروز ثروت هنگفتی برای شرکت‌های ابری به همراه داشته است. غول‌های این صنعت از جمله خدمات وب آمازون (AWS)، مایکروسافت آژور، پلتفرم ابری گوگل (GCP) و در چین هم علی‌بابا و تنسنت، به سرعت در حال توسعه کسب‌وکار خود هستند. گارتنر انتظار دارد که فروش خدمات ابری در ۲۰۲۱ تا ۲۶ درصد یعنی حدود ۴۰۰ میلیارد دلار رشد کند؛ اما رقابت تنگاتنگی در این حوزه جریان دارد. شرکت اوراکل، یکی از سازندگان بزرگ نرم‌افزار، ۹ دسامبر درآمدی فراتر از انتظارات را گزارش کرد که عمده این درآمد دور از انتظار به دلیل رشد سریع واحد ابری این شرکت بود. ارزش این شرکت حدود ۱۵ درصد یا بیش از ۴۰ میلیارد دلار رشد کرد. به‌علاوه دسته بزرگی از شرکت‌ها در حال ظهور هستند تا به مدیریت بارهای محاسباتی کسب‌وکارها کمک کنند. یکی از آنها شرکتی به نام اسنوفلیک (Snowflake) است که ۱۰۸ میلیارد دلار ارزش دارد. نمونه دیگر هشی‌کورپ (HashiCorp) است که هشتم دسامبر عرضه عمومی شد و حالا ۱۵ میلیارد دلار ارزش دارد؛ یعنی سه برابر ارزش‌گذاری سال گذشته که شرکتی خصوصی بود.
هیبت این اقیانوس ابری و امواج خروشانش در بزرگ‌ترین کنفرانس محاسبات ابری جهان به نام «Re:invent» که هرساله از سوی AWS در لاس وگاس برگزار میشود به وضوح نمایان بود. بخش‌هایی مثل «بهینه‌سازی هزینه» و «هزینه AWS» از جمله مشهورترین بخش‌های این کنفرانس بودند. در این کنفرانس غرفه‌هایی بود که استارت‌آپ‌هایی مثل کلاودفیکس (CloudFix)، کلاود‌وایری (Cloudwiry) و زستی (Zesty) پیشنهادهای خود را برای کمک به مدیریت ابر مشتریان ارائه می‌کردند.
زمانی که کسب‌وکارها بار خود را به مقصد ابرها بستند انگیزه اصلی نه هزینه بلکه «مقیاس‌پذیری» بود: دسترسی به منابع گسترده محاسباتی با چند کلیک ساده. اما قبض و هزینه ابرها به حدی پیچیده و سنگین شده که گاهی با هزینه‌های سنگین بخش درمان برابری می‌کند. قبضی که AWS به مشتری کوچکی مثل گروه داک‌بیل (Duckbill Group)، یک شرکت مشاوره هزینه، ارائه می‌کند گاهی از ۳۰ صفحه هم فراتر می‌رود و هزینه تمامی خدمات این شرکت از پهن‌باند در هند (۰.۰۱ دلار در ازای هر درخواست برای وب‌سایت) گرفته تا سرور مجازی در اورگن (۸۳.۵۹ دلار برای «ابر محاسبات الاستیک آمازون» که یک نرم‌افزار متن‌باز را اجرا می‌کند) را شامل میشود.
کوری کوئین، هم‌بنیان‌گذار گروه داک‌بیل، می‌گوید این وضعیت کاملاً طبیعی است. ارائه‌دهندگان بزرگ ابر از جمله AWS، آژور و GCP (خدمات ابری گوگل) در واقع گنجینه‌ای از ده‌ها خدمات مختلف هستند. AWS بیش از ۲۰۰ خدمت را از یک فضای ذخیره ساده و خرد کردن اعداد گرفته تا پایگاه‌های داده تخصصی و پیشنهادهای هوش مصنوعی عرضه می‌کند. هر کدام از این خدمات با توجه به ابعاد مختلفی از جمله تعداد سرورها، زمان استفاده‌شده یا بایت‌های جابه‌جاشده محاسبه می‌شوند. تخفیف و پیشنهادهای ویژه در مرحله بعدی جا می‌گیرند.
خانم وانگ و آقای کاسادو می‌گویند شرکت‌ها برای ساخت ابرهای خصوصی خود و کاهش هزینه‌هایی که دارند باید به فکر ابرهای خصوصی باشند. تا امروز تعداد کمی از شرکت‌ها در این مسیر پا گذاشته‌اند، مسیری که هم پرهزینه است و هم لذت استفاده از مزایایی مثل منابع محاسباتی نامحدود در ابر عمومی را از شرکت‌ها می‌گیرد. در عوض، شرکت‌های ابری سعی دارند «فعالیت‌های مالی ابر» را حرفه‌ای‌تر کنند؛ برای مثال مدیرانی که مسئولیت استفاده از ابر را بر عهده دارند ضربه آن را حس می‌کنند. در حال حاضر سنجش تاثیر این فرایند کار دشواری است. به گفته لیدیا لئونگ از گارتنر، با رشد استفاده از ابر، باید آن را خودکارسازی کرد. برخی از این وظایف احتمالاً به حاضران غرفه‌های شلوغ مراسم لاس‌وگاس برون‌سپاری میشود. برخی از این استارت‌آپ‌ها و شرکت‌ها ابزاری را برای مشاوره ارائه می‌کنند و ابزارهای نرم‌افزاری را برای ارزیابی استفاده از ابر و پیشنهاد در مورد کاهش هزینه در اختیار کاربران می‌گذارند.
کلاودفیکس، که در مراسم Re:Invent از خدمت خود رونمایی کرد، پیکربندی شرکت‌ها را از طریق نرم‌افزار بررسی و عملکرد ابری مشتریان را بهینه‌سازی می‌کند.
شرکت‌های بزرگ ابری هم به وضعیت مشتریان و شکل‌گیری شرکت‌های نوپای بهینه‌سازی خدمات ابر بی‌توجه نیستند. شرکت AWS درست پیش از مراسم لاس‌وگاس اعلام کرد که هزینه انتقال داده به اینترنت خود را کاهش می‌دهد و در نتیجه‌ی این کاهش قیمت هزینه میلیون‌ها مشتری سبک‌تر میشود. این شرکت همچنین با ارائه یک ابزار «محاسبه‌گر ساده ماهانه» به محاسبه و کاهش هزینه کمک می‌کند. در مایکروسافت هزینه‌های ابری معمولاً در «قراردادهای تجاری» قید می‌شوند و گزینه‌های متعددی با اشتراک‌های گوناگون در اختیار کاربران قرار دارد و شرکت‌های بزرگ عموماً از این خدمات استفاده می‌کنند. خدمات ابری گوگل که کوچک‌ترین ضلع این مثلث ابری را تشکیل می‌دهد به گفته آمیت زاوری، یکی از مدیران ارشد این شرکت، به شدت به «مولتی کلاود» یا چندابری باور دارد؛ به عبارت دیگر این شرکت قصد دارد بهترین و ارزان‌ترین خدمات را در اختیار مشتری بگذارد و در نتیجه گوگل را به گزینه مناسبی برای مشتری تبدیل کند.
پرهزینه اما با احتمال تخفیف
هنوز ارائه‌دهندگان بزرگ تاثیری بر سهولت زندگی مشتریان نگذاشته‌اند. هدف اصلی محاسبه ابری این است که مشتریان تنها هزینه آی‌تی مصرفی را بپردازند و خدمات مختلف طبق نیاز آنها ترکیب شود. پیچیدگی در AWS یک برتری رقابتی محسوب میشود. مجموعه خدمات این شرکت عمدتاً از سوی تیم‌های مستقل ساخته و پرداخت میشود و سرعت نوآوری بالاتر و البته نحوه قیمت‌گذار ی‌هم به سرعت تغییر می‌کند. مت گارمان، که مسئول فروش و بازاریابی AWS است، می‌گوید: «تصمیم بر این شد که توسعه‌دهندگان ما هر آنچه می‌خواهند بسازند و قوه خلاقیت خود را آزاد کنند.»
این سه ارائه‌دهنده بزرگ به ساخت راهکار انتقال داده ارزان و ساده به ابرهایشان عادت دارند اما خارج کردن و استفاده دوباره از آنها پرهزینه است. منتقدان AWS، و با شدت کمتری آژور و خدمات ابری گوگل، را به ارائه نسخه‌های دیجیتالی «هتل کالیفرنیا» متهم کرده‌اند، هر وقت بخواهید می‌توانید وارد شوید اما شاید خروجی در کار نباشد. محدود کردن مشتریان آنها را به استفاده از خدمات دیگری وا می‌دارد. آقای گارمان می‌گوید قیمت بالای خارج کردن داده از یک ابر به دلیل هزینه‌های بالای این کار است. مشتریان بنا بر تعریف این عمل، با داده‌هایی بیشتر از آنچه وارد کرده‌اند از ابر خارج می‌شوند.
حقیقت هرچه باشد، حاشیه سود عظیمی که ارائه‌دهندگان ابری برای خود تدارک دیده‌اند دارد رقیب پیدا می‌کند. در AWS این حاشیه سود به گفته شرکت برنستین، یکی از شرکت‌های واسطه، بیش از ۶۰ درصد است. در ماه سپتامبر شرکت کلاودفلر، که به شرکت‌ها در ارائه محتوای آنلاین و مبارزه با حملات دیجیتالی آنلاین کمک می‌کند، یک خدمت جدید ذخیره داده راه‌اندازی کرد که هزینه‌ای بابت جریان خروجی دیجیتالی دریافت نمی‌کند. متیو پرینس، رئیس کلاودفلر، می‌گوید این کار «قفل استفاده از پتانسیل واقعی ابر را می‌شکند». در نتیجه شرکت‌ها می‌توانند خدمات ارائه‌دهندگان مختلف را ترکیب کنند. پرینس می‌گوید: «هر ارائه‌دهنده نقاط قوت و ضعف مختلفی دارد.» سرمایه‌گذاران به نقاط قوت کلاودفلر ایمان دارند. ارزش بازار این شرکت معادل ۴۵ میلیارد دلار یعنی نزدیک به هشت برابر عرضه اولیه سهام آن در سپتامبر ۲۰۱۹ است.