موج جدید “تک‌زنگ‌های دردسرساز”/ شماره مشترکان ایرانی در اختیار کلاهبرداران خارجی!
تماس‌های مشکوک خارجی صرفاًٌ برای ترغیب مشترکان به برقراری تماس با آنها و تحمیل هزینه گزاف برقراری ارتباط بین‌المللی است.
موضوع تماس از شمارههای خارجی و ناشناس با مشترکین تلفن همراه در کشور، به خصوص با پیش‌شماره کشورهای کوچک آفریقایی چند سالی میشود که برخی از مشترکین را با مشکل و دردسر روبه‌رو کرده است. به تازگی نیز تعداد این تماسها افزایش یافته و باعث نگرانی مشترکین تلفن همراه در ایران شده است.
این اتفاق و موارد مشابه آن با هماهنگی برخی اپراتورهای خارجی و با هدف کسب درآمد غیرقانونی یا همان کلاهبرداری تلفنی (Wangiri) از مشترکین اپراتورهای سایر کشورها با استفاده از سرویس‌های مخابراتی صورت می‌گیرد.
روش کلاهبرداری تلفنی "Wangiri" به این صورت است که کلاهبردار، یک روبات تماس‌گیرنده را روی یک شماره قرار می‌دهد و پس از یک یا دو بوق، تماس را قطع می‌کند. این روبات‌ها حتی ممکن است چندین بار با یک شماره تماس بگیرند.
ایده این کلاهبرداری هم این است که شخصی که تماس از دست‌رفته را دریافت کرده، با شماره تماس بگیرد. یعنی این اتفاق اصولا از طریق ربات‌های تماس گیرنده خودکار و به صورت نرم‌افزاری با تعداد زیادی از شماره‌هایی که به طور رندوم ذخیره شدند، یک یا دو تماس کوتاه برقرار می‌کنند و فرد مخاطب وقتی این تماس‌های از دست رفته را می‌بیند به احتمال زیاد از سر کنجکاوی با آنها تماس می‌گیرد. تماس با دیگر کشورها، به‌خصوص آفریقا، هزینه نسبتا بالایی دارد. به ازای هر یک دقیقه تماس، 10 هزار تومان از اعتبار فرد کسر میشود و این اعتبارهای از دست رفته، سود کلانی را به این شرکت‌های مخابراتی خارج از کشور می‌رسانند.
اکنون مشترکان تلفن همراه در بسیاری از کشورها درگیر این موضوع هستند. هشدارهایی در خصوص Wangiri از طرف رسانه‌های دنیا به مردم داده شد، ولی تعداد اندکی آن را جدی گرفته و تعداد زیادی از کاربران گرفتار آن شدند.
تماس‌هایی که انجام میشود همگی با شمارههای ویژه‌ای گرفته می‌شوند که برای سرویس‌های خاصی ارائه شده‌اند، بنابراین هزینه پاسخگویی یا تماس کاربران با این شماره‌ها از هر خطی که باشد، بسیار گران‌تر از نرخ معمول حساب میشود. اگر کاربران تلفن همراه به این شماره‌ها پاسخ دهند خوراک اولیه را به آنان داده‌اند.
طبق گزارش‌های دریافتی، تماس‌های دریافتی از هر مکانی موجود هستند، از قاره آمریکا گرفته، تا اروپا و آسیا اما مواردی که اخیرا بیشتر دریافت شده با پیش‌شماره کشورهای کوچک آفریقایی بوده است.
این تماس ها که معمولا از پیش شماره‌هایی مانند +678 ، +960 ، +267 ، +2424 ، +592 و … متعلق به کشورهای وانواتو، مالدیو، ماداگاسکار، بوتسوانا، گینه، گویان و… رخ می دهند، فقط مختص ایران نبوده و در حال حاضر در کشورهای زیادی این پدیده در حال وقوع است. هدف از این تماسها کسب درآمدهای غیرقانونی از مشترکین سایر کشورهاست! کشورهای مقصد از این طریق به اصطلاح تقلب مخابراتی یا Communications Fraud انجام می‌دهند.
محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات سابق، در سال 97 در یک برنامه تلویزیونی از کلاهبرداری گسترده از مشترکان تلفن همراه کشور با تماس‌های تلفنی خارجی خبر داده بود که هزینه زیادی را به قربانیان تحمیل کرده است.
جهرمی همچنین گفته بود که این موضوع پیگیری شده است و از شیوه‌های تحلیل اطلاعات استفاده شده تا سرمنشأهای آن را شناسایی کنند اما موج جدید این تماسها نشان‌دهنده این است که یا پیگیری‌های قبلی ادامه نیافته است و یا به نتیجه درخوری نرسیده است.
آیا تماس‌های خارج از کشور باعث هک شدن میشود؟
تماس‌های مشکوک از کشورهای خارجی صرفاًٌ برای ترغیب مشترکان به برقراری تماس با آنها و تحمیل هزینه گزاف برقراری ارتباط بین‌المللی است و هک و نفوذ به تلفن همراه توسط این تماسها شایعه است و صحت ندارد.
به وب‌سایت‌های ناشناخته خارجی و داخلی اعتماد نکنید!
وقتی در وب‌سایت یا اپلیکیشنی، کاربران شماره خود را به هر منظور وارد می‌کنند و در اختیار سرویس‌دهنده قرار می‌دهند، فرصت‌طلبان به روش‌های قانونی یا غیرقانونی اقدام به دریافت یا دزدیدن پایگاه‌های داده سایت‌ها می‌کنند، که حاوی همه اطلاعات کاربران از جمله شماره تلفن آنان است؛ بلایی که بارها بر سر ایمیل‌های کاربران آمده است.
طی سال‌های گذشته، به دلیل بی‌کفایتی و بی‌مسئولیتی بسیاری از ارائه‌دهندگان سرویس‌ها در حفظ مسائل امنیتی سیستمی، میلیون‌ها نفر در سراسر دنیا، با نشت اطلاعات حساس خود در اینترنت روبه‌رو شدند.
در خصوص مقابله با این موارد، پلیس فتا در فروردین امسال اعلام کرد که توصیه ما به شهروندان این است در صورتی که مکالمات و مخاطب خارج از کشور ندارند به این تماسها اعتنا نکرده و آنها را نادیده بگیرند. شهروندان در صورت دریافت تماس‌های مشکوک و یا اطلاع از هرگونه فعالیت مجرمانه در فضای مجازی یا پیام‌رسان‌های موبایلی مراتب را از طریق نشانی پلیس فتا به آدرس www.Cyberpolice.ir بخش ارتباطات مردمی گزارش دهند.
پلیس فتا همچنین در سایت رسمی خود اعلام کرده است که تنها راه‌حلی که می‌توان در مقابل این کلاهبرداری‌ها اتخاذ کرد، مسدود کردن شمارههای تماس گیرنده و عدم تماس مجدد با آنها است.
با وجود این اقدامات روز به روز تعداد این تماسها با افراد افزایش پیدا می‌کند و نیازمند رسیدگی سریع و ارائه تمهیداتی برای جلوگیری از مشکلات احتمالی این تماسها است.
هر گونه مزاحمت عمدی یا سهوی به وسیله تلفن از طریق هر فرد یا گروه و در هر رده سنی برای مشترکان دیگر، مزاحمت تلفنی محسوب میشود و برای آن اینگونه مجازات تعیین شده است:
ماده 641 قانون مجازات اسلامی:
"هرگاه کسی به وسیله تلفن یا دستگاه‌های مخابراتی دیگر برای اشخاص ایجاد مزاحمت نماید علاوه بر اجرای مقررات شرکت مخابرات، مرتکب به حبس از یک تا شش ماه محکوم خواهد شد."
در ماده واحده قانون تأسیس شرکت مخابرات نیز آمده است: «هرکس وسیله مخابراتی در اختیار خود را وسیلۀ مزاحمت دیگری قرار دهد یا با عمد و سوءنیت ارتباط دیگری را مختل کند؛ بر حسب نوع مزاحمت و تعداد دفعاتی که این عمل را مرتکب شده است، به قطع ارتباط به مدت محدود، جریمه نقدی و نهایتا قطع دائم سرویس ارتباطی محکوم خواهد شد.»
از لحاظ حقوقی و کیفری مزاحمت تلفنی یک کار عمدی و آگاهانه است که به محض کشف آن، ملاک مسئولیت کیفری مزاحم شناخته میشود و مرتکب طبق قانون باید پاسخگوی عمل ناشایست خود باشد. مگر این که مرتکب با ارائه دلائلی به دادگاه ثابت کند که عمل او از روی حسن نیت بوده و با هدف مشروع صورت گرفته است.
برای شکایت از جرم مزاحم تلفنی با توجه به نحوه ایجاد مزاحمت مزاحم و انتخاب شاکی می‌توان به جاهای مختلفی مثل دفتر امور مشترکین، دادسرا، اپراتورهای تلفنی و سایت شرکتی که سیم کارت از آن صادر شده مراجعه کرد که مراجعه به دادسرا یا دفتر امور مشترکین مربوط به خط شاکی در تمام موارد به صورت مشترک وجود دارد.
چند توصیه به مردم
تا جایی که ممکن است با شمارههای خارجی ناشناس که به اصطلاح "تک‌زنگ" می‌زنند تماس گرفته نشود. اگر کاربران چنین تماسی دریافت کردند بهتر است کلا آن را نادیده بگیرند. نه پاسخ بگویند و نه تماس بگیرند.
کاربران این موضوع را فراموش نکنند که تماس با شماره‌هایی با پیش‌شماره 909 و 7070 در داخل کشور چه با تلفن همراه باشد چه تلفن ثابت به جز هزینه مکالمه هزینه دیگری هم دارد که می‌تواند از دقیقه‌ای 5000 تومان شروع شود و تا 9000 تومان هم برسد.
اگر کاربران منتظر تماس خاصی نیستند، به تماس‌های ازدست‌رفته (Miss Call) اهمیت ندهند.
اگر کاربران به یکی از تماس‌های Wangiri پاسخ دادند و پشت خط انتظار کشیدند، پیشنهاد میشود با اپراتور خود تماس بگیرند و این موضوع را با آنان در میان بگذارند تا شاید مبلغ کسرشده از حساب، یا افزوده‌شده به قبض ماهانه را نادیده بگیرند.
توصیه‌ای به مسئولان مخابرات
برای ارسال پیامک تبلیغاتی و یا دریافت لیست طویلی از شمارههای کاربران تلفن همراه نمی‌توان از طریق مخابرات اقدام کرد. همچنین مراجعه به دفاتر اپراتورهای تلفن همراه هم بی‌فایده است. بلکه فقط اپراتورهای تلفن همراه، ارسال‌های پیامک و دسترسی به شمارههای مشتریان خود را به شرکت‌های زیر مجموعه دولتی یا نیمه دولتی واگذار کرده‌اند. این شرکت‌ها نیز با اشخاص حقیقی (شخص) قرارداد نمی‌بندند. به این معنا که باید با یک شرکت واسطه به سراغ استفاده از خدمات آنان رفت. اما به نظر می‌آید برای جلوگیری از سوءاستفاده‌های کلاهبرداری این موضوع راه‌حل مطمئنی نباشد.
این شرکت‌های زیرمجموعه اپراتورها اکثرا نرم‌افزارهای فوق العاده ساده و با امکانات پایین برای ارسال پیامک‌های تبلیغاتی و بررسی شمارههای کاربران خود دارند. همچنین می‌توان اظهار داشت که از گزینش و نظارت بسیار سطحی نیز برای خدمات‌دهی خود دارا هستند. به نحوی که با ثبت نام ساده‌ای در سرویس‌های ارائه دهنده خدمات پیامکی و با توجه به هدف تبلیغ می‌توان به راحتی به شمارههای انبوهی از کاربران تلفن‌همراه دسترسی داشت و این خود پیش‌زمینه بروز بسیاری از مشکلات برای حریم شخصی کاربران تلفن همراه است.
از آنجایی که اپراتور داخلی به آن اپراتور خارجی طبق توافق بین المللی پول پرداخت می کند که اکنون شرکت زیرساخت ارتباطات مسئول است این مسئله را سریع پیگیری و از این کلاهبرداری ها جلوگیری شود هر چند که تعداد میس‌کال های روزانه در کشور زیاد است اما باید هرچه سریعتر تجزیه تحلیل شود و تلاش شود پول ها به آن اپراتور خارجی اختصاص پیدا نکند و با شکایت بین المللی از اپراتورهای خارجی ، مبالغ کلاهبرداری شده به قربانیان برگردانده شود.
با شرکت‌هایی که صلاحیت استفاده از این شماره‌ها را ندارند و از این سرویس برای کسب درآمد نامشروع استفاده می‌کنند برخورد شود و در صورتی که پولی به ناحق گرفته شده، با مقررات‌گذاری و نظارت رگولاتوری، می‌تواند به مردم بازگردانده شود. همچنین اگر با کسانی که با تبلیغات گمراه‌کننده، مردم را به سمت این شماره‌ها هدایت می‌کنند، برخورد مضاعف قضائی شود، این فضا می‌تواند مدیریت و سامان‌دهی شود.
در نهایت از شرکت مخابرات و اپراتورهای تلفن همراه و همچنین نهادهای ناظر انتظار می‌رود که اجازه دسترسی به شمارههای کاربران تلفن همراه را در کشور به راحتی امکان‌پذیر نکنند زیرا همین مورد منجر به سوءاستفاده شرکت‌های کلاهبرداری در زمینه کلاهبرداری تلفنی (Wangiri) میشود.
در مقابل کاربران نیز باید پیش از آنکه کار به مرحله بروز مشکل برسد، مراقب باشند که ایمیل، شماره تلفن، اطلاعات کاربری، اطلاعات شهروندی، و هر چیز مهم دیگری را به دست افراد و وب‌سایت‌های ناشناخته و بی‌ربط نسپارند.
کاربران در وب‌سایت‌هایی که نمی‌شناسند، هرگز ثبت‌نام نکنند. از نرم‌افزارهای غیر رسمی در کامپیوتر و گوشی خود استفاده نکنند، اطلاعات حساب‌های کاربری خود را هرگز در کامنت‌ها (و حتی پیام‌های خصوصی) برای دیگران فاش نکنند.
همچنین کاربران تلفن همراه می‌توانند شمارههای ناآشنای خارج از کشور را مسدود کنند و این شماره‌ها را با اپراتور خود به اشتراک بگذارتد تا بتوانند روی آنها تحقیق کنند.