انفجار تکنولوژی برای تغییر تجارت پزشکی
تکنولوژی و بخش بهداشت و درمان، ارتباط پر فراز و نشیبی دارند. روز سوم ژانویه «الیزابت هولمز» موسس استارت‌آپ ترانوس (Theranos) که زمانی تجسمی از نوید ترکیب پویایی سیلیکون‌ولی با بازار سنتی و نه چندان به‌روز بهداشت و سلامت بود، به جرم دروغگویی به سرمایه‌گذاران درباره قابلیت‌های مربوط به تکنولوژی آزمایش خون شرکتش، محکوم شد.
سقوط امپراتوری ترانوس از سال 2015 و با انتشار گزارشی در روزنامه وال‌استریت ژورنال آغاز شد و از همان زمان یک روایت بسیار سالم‌تر شروع به شکل‌گیری کرد. در هفته پیش‌رو قرار است گروهی از کارآفرینان و سرمایه‌گذاران در نشست مجازی سالانه JPMorgan Chase درباره حوزه بهداشت و سلامت شرکت کرده و احتمالا درباره هوش مصنوعی، تشخیص دیجیتال و درمان از راه دور به عنوان موج‌های تازه این صنعت صحبت می‌کنند که می‌تواند سیل سرمایه‌ها را روانه استارت‌آپ‌های این بخش بکند. سیستم‌های قدیمی، پرهزینه و پر از قوانین پیچیده بخش بهداشت و درمان که حاکمیت دلالان بر آن را راحت‌تر کرده، به تدریج با ورود شرکت‌هایی که به‌طور مستقیم و بی‌واسطه بیماران را هدف قرار می‌دهند، کنار می‌روند؛ استارت‌آپ‌هایی که اغلب خدمات‌شان را به صورت آنلاین ارائه می‌دهند و به این ترتیب امکان بهتری برای دسترسی به خدمات درمان در اختیار بیماران قرار می‌دهند. پیشرفت‌های عملی در زمینه‌هایی از قبیل توالی ژنی و هوش مصنوعی، روش‌های جدید درمان را با خود می‌آورند. داروخانه‌های الکترونیکی نسخه‌ها را تامین می‌کنند، ابزارهای پوشیدنی سلامت کاربران‌شان را در لحظه پیگیری می‌کنند، پلتفرمهای درمان از راه دور بیماران را با پزشکان مرتبط می‌کنند و آزمایش‌های خانگی امکان تشخیص بیماری را برای خود بیماران فراهم می‌آورند.
این غنیمت بسیار ارزشمند و گران‌بهاست. بخش بهداشت و درمان 18 درصد از تولید ناخالص داخلی آمریکا را در اختیار دارد که این میزان برابر 6/ 3 بیلیون دلار در سال است. این سهم در دیگر کشورهای ثروتمند، پایین‌تر و در حدود 10 درصد است، اما انتظار می‌رود با افزایش سنی جمعیت، رو به رشد باشد. همه‌گیری بیماری کووید-19 باعث شد مردم احساس راحتی بیشتری با خدمات آنلاین و به خصوص خدمات پزشکی و درمان داشته باشند. همین موضوع باعث شد سرمایه‌گذاران خطرپذیر به این نتیجه برسند که این بخش آمادگی و پتانسیل قابل‌توجهی برای نوآوری دارد. شرکت تحلیل‌گر داده CB Insights تخمین زده است که در سال 2021 سرمایه‌گذاری جهانی در استارت‌آپ‌های حوزه سلامت- دیجیتال تقریبا دو برابر شده و به 57 میلیارد دلار رسیده است. تعداد استارت‌آپ‌های بهداشت و درمان با ارزش یک میلیارد دلار یا بیشتر که هنوز وارد بورس نشده‌اند، حالا به 90 شرکت می‌رسد که این تعداد نسبت به پنج سال گذشته تا چهار برابر افزایش پیدا کرده است. چنین تک‌شاخ‌هایی در حال رقابت با شرکت‌های بزرگ بهداشت و درمان و غول‌های تکنولوژی هستند که در اولویت کمک به مردم برای درمان و پیشگیری بهتر قرار دارند. این تک‌شاخ‌ها در این فرآیند، بیماران را به کاربران تغییر می‌دهند.
بخش مصرفی صنعت بهداشت و درمان مدت‌هاست که مترادف داروهای مسکن، شربت ضد سرفه، کرم‌های صورت یا چسب‌زخم‌هایی است که توسط تولیدکنندگان بزرگ دارو، فروخته می‌شوند. ارزشمندترین شرکت دارویی آمریکا و جهان یعنی Johnson & Johnson و رقیب بزرگ بریتانیایی‌اش یعنی GlaxoSmithKline، بخش‌های مصرفی و قدیمی خودشان را شناسایی کرده و برای پیشروی در مسیر نوآوری، آنها را جدا کرده‌اند. امید این است که بدون دریافت یارانه متقابل از بازوهای سودآورتر مبتنی بر تجویز دارو، کسب‌وکارهای مصرفی بی‌فایده بازسازی شده و خلاقانه‌تر شوند.
عرصه رقابت غول‌ها
گروه دوم شرکت‌هایی با جاه‌طلبی‌هایی در بخش مصرفی بهداشت و درمان، غول‌های تکنولوژی هستند. بعد از تلاش‌های ناموفق برای ورود تدریجی به تجارت بهداشت و درمان – مانند پلتفرم ثبت اطلاعات سلامت شخصی گوگل که در سال 2011 متوقف شد- غول‌های تکنولوژی در نهایت راه خودشان را پیدا کردند. بر اساس آمار ارائه شده توسط شرکت CB Insights، در سال گذشته شرکت‌های آلفابت، آمازون، اپل، متا و مایکروسافت، روی هم رفته چیزی در حدود 6/ 3 بیلیون دلار در معاملات مربوط به بهداشت و درمان هزینه کرده‌اند. آنها اما به‌طور خاص در دو حوزه دستگاه‌ها و داده‌ها متمرکز هستند.
شرکت مشاوره‌ای Deloitte، پیش‌بینی کرده است که 320 میلیون دستگاه پوشیدنی پزشکی در سال 2022 به سراسر جهان صادر شود. شرکت آمازون در سال 2020 از دستبند هوشمند صد دلاری Halo رونمایی کرد. در سال گذشته میلادی گوگل شرکت معروف Fitbit – که سازنده دستبندهای هوشمند تناسب اندام است- را با قیمت 1/ 2 میلیارد دلار خرید. آخرین ساعت هوشمند اپل در حال حاضر امکان گرفتن نوار قلب را به کاربرانش می‌دهد و سازنده گوشی‌های آی‌فون به دنبال آن است که از حسگرهای تشخیص اکسیژن خون و تب‌سنج برای ردگیری دوره تخمک‌گذاری زنان، کمک بگیرد. جدیدترین ساعت هوشمند شرکت سامسونگ هم مجهز به امکان گرفتن نوار قلب و حسگر تشخیص فشار خون است.
غول‌های تکنولوژی در حال آوردن خدمات بهداشتی و سلامتی خودشان به پلتفرمهای تحلیل داده مبتنی بر کلاد هستند. شرکت مایکروسافت برای رسیدن به این هدف در سال گذشته میلادی 20 میلیارد دلار برای خرید شرکت Nuance هزینه کرد که در زمینه هوش مصنوعی فعالیت می‌کند.
Amazon Web Services بازوی ابری شرکت آمازون هم یک سرویس بهداشت و درمان معرفی کرده است. شرکت اوراکل هم به تازگی خرید Cerner به مبلغ 28 میلیارد دلار را نهایی کرده است که یک گروه ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی مبتنی بر IT است.
بازیگران جدید و فعال
بازیگران نوظهوری هم در این بازار حضور دارند که محصولات و خدماتی با درجات مختلف تنوع و پیچیدگی را ارائه می‌کنند. بعضی از آنها داروخانه‌های آنلاین هستند؛ Truepill یک شرکت آمریکایی با ارزش 6/ 1 میلیارد دلار است که شش سال از زمان تاسیس آن می‌گذرد و حالا 20هزار نسخه در روز را تامین می‌کند و برای تحویل بعضی کالاهای بهداشتی و زیبایی از خدمات تحویل سریع بهره می‌گیرد.
Hims & Hers Health یک داروخانه الکترونیکی بزرگ در آمریکاست که در سال گذشته میلادی وارد بورس شد. Nurx هم شرکت دیگری است که داروها و خدمات مورد نیاز افرادی را تامین می‌کند که در معرض ابتلا به ایدز قرار دارند. PharmEasy هم یک داروخانه آنلاین هندی است که در سال گذشته ارزش بازار آن تا 500 میلیون دلار افزایش پیدا کرد. از طرفی، شرکت‌های فعال در زمینه درمان از راه دور هم که خدمات متنوع بهداشت و درمان را ارائه می‌دهند، با همه‌گیری کووید-19 به سرعت رشد کرده‌اند و با افزایش ظرفیت‌های زیرساختی‌شان، امکان ویزیت بیماران بیشتری را فراهم آورده‌اند. WeDoctor یک شرکت چینی خصوصی است که در واقع خدمات بیمارستان‌های اینترنتی را ارائه می‌دهد و به تازگی ارزش آن به 7 میلیارد دلار رسیده. شرکت آمریکایی Teladoc که سهام آن در بورس عرضه میشود و ارزشی برابر 13 میلیارد دلار دارد، در فصل سوم سال میلادی گذشته درآمدی برابر 520 میلیون دلار داشته که نسبت به همین زمان در سال 2020 رشد سالانه 80 درصدی داشته است.
«تشخیص در خانه» هم بخش پیچیده دیگری است که به سرعت رشد می‌کند. هر چند جنجال‌های مربوط به ترانوس باعث ایجاد بدبینی نسبی در میان مردم شد، اما تکنولوژی‌های بهتر و جدیدتر می‌توانند اعتماد را هم با خودشان بیاورند و به این ترتیب این بخش را به خوبی متحول کنند. ادامه قرنطینه و همه‌گیری هم نیاز به چنین امکانات و تکنولوژی‌هایی را اجتناب‌ناپذیر کرده است. این بخش شامل دستگاه‌هایی برای تحلیل همه‌چیز از میزان قند خون گرفته تا نمونه ادرار و مدفوع است. Levels Health یک استارت‌آپ آمریکایی با عمر دو ساله است که دستگاه‌های تشخیص قند خون مبتنی بر اپلیکیشن را به‌طور مستقیم به کاربرانش می‌فروشد و از طریق همین اپلیکیشن، امکان ارتباط بیماران با پزشکان را فراهم می‌کند. در حال حاضر 145 هزار نفر در فهرست انتظار این استارت‌آپ برای دریافت و خرید این دستگاه‌ها قرار دارند. Digbi Health هم یک شرکت آمریکایی دیگر است که از طریق نمونه مدفوع می‌تواند میکروب‌های روده کاربران را اندازه‌گیری و تحلیل کرده تا تشخیص زود و به موقع بیماری‌های گوارشی را امکان‌پذیر کند. Skin+Me هم یک شرکت بریتانیایی است که از عکس‌های سلفی کاربران استفاده می‌کند تا با ارائه نسخه و تجویز درمان‌های لازم، نیاز آنها به مراجعه به متخصصان پوست را کاهش دهد. Thriva هم یک شرکت بریتانیایی دیگر است که با تحلیل نمونه خون گرفته شده از سر انگشت افراد، امکان تشخیص کلسترول بالا و کم‌خونی را فراهم می‌کند.