جزئیات سند راهبردی اتحادیه اروپا برای «اینترنت بهتر کودکان»
یک کارشناس فضای مجازی لزوم تنظیمات حریم خصوصی متناسب با سن کودک و توجه به رتبه‌بندی سنی و محتوایی را از جمله راهکارهای سند راهبردی کمیسیون اروپا درباره « اینترنت بهتر برای کودکان» عنوان کرد.
اتحادیه اروپا به تازگی سند استراتژیک خود در خصوص اینترنت بهتر برای کودکان را به روز رسانی کرده است که ملاک عمل تمام کشورهای عضو این اتحادیه در خصوص سازوکارهای کنترل کودکان در فضای مجازی و اقدامات و راهکارهای پیش رو است.
همه پدران و مادران در سراسر دنیا این موضوع را درک کرده اند که کودکان در فضای مجازی نیازمند حمایت هستند و باید چارچوب‌هایی برای مواجهه آنها با محتوای موجود در اینترنت در نظر گرفته شود. از این رو کشورهای مختلف به دنبال تدوین راهبرد مشخصی برای بهره مندی کامل کودکان از اینترنت همزمان با مواجهه ایمن با این فضا هستند.
در ایران نیز سند صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی خردادماه امسال به تصویب شورای عالی فضای مجازی رسید و طبق آن ۹ سیاست کلان برای محافظت از کودکان در برابر آسیب‌های احتمالی فضای مجازی مورد توجه قرار گرفته است.
در این سند به تمامی پلتفرم‌ها و ارائه دهندگان محتوا و خدمات فضای مجازی یک سال فرصت داده شده که نسبت به صیانت از داده‌ها، رده‌بندی و تفکیک محتوا و خدمات ویژه هر رده سنی از خدمات عمومی اقدام کنند. در همین حال همه نیازمندی‌های عمومی و ضروری کودک اعم از موتور جستجو و شبکه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌ها که باید در یک محیط امن در دسترس کودکان قرار گیرد، در این سند مورد تاکید قرار گرفته است.
نحوه بهره‌گیری بهتر کودکان از اینترنت
ابوالفضل محمودی، کارشناس فضای مجازی کودک در گفتگو با خبرنگار مهر به تشریح سند راهبردی کمیسیون اروپا به‌منظور بهره‌گیری بهتر کودکان از اینترنت می‌پردازد و هدف آن را ارائه مهارت‌ها و ابزارهای دیجیتالی به کودکان برای بهره‌مندی کامل و ایمن از اینترنت عنوان می‌کند.
به گفته وی، «استراتژی اینترنت بهتر برای کودک» که توسط کمیسیون اروپا تدوین شده است مجموعه‌ای از اقدامات را پیشنهاد می‌کند که نخستین گام آن تولید محتوای آنلاین خلاقانه و آموزشی برای کودکان و همچنین همرسانی تجربه‌های آنلاین مثبت برای کودکان خردسال است.
محمودی بهره‌گیری از تنظیمات حریم خصوصی متناسب با سن با استفاده از کنترل‌های والدین و همچنین توجه به رتبه‌بندی سنی و طبقه بندی محتوا را در زمره راهکارهای عملی سند راهبردی کمیسیون اروپا در خصوص اینترنت بهتر برای کودکان عنوان کرد و گفت: نرم‌افزارهای پرنتال کنترل (مدیریت والدین) و تبلت کودک امکان‌های خوبی به پدران و مادران برای مدیریت استفاده کودکان از اینترنت و دستگاه‌های هوشمند می‌دهند.
وی افزود: با این ابزارها پدران و مادران می‌توانند همان سیاست‌گذاری تربیتی خود برای فرزندان در فضای واقعی را در فضای مجازی هم پیاده کنند. به این ترتیب که سطح دسترسی کودک به اینترنت، برنامه‌ها و محتواهای مختلف و حتی درگاه‌های ورودی و خروجی را تنظیم و برای استفاده از ابزاری مانند تبلت و یا گوشی، برنامه زمانی تعریف کنند. با این برنامه‌ریزی زمانی موضوع اعتیاد به اینترنت و عوارض جسمی، روحی، فکری و اتلاف وقت و هزینه هم مدیریت میشود.
این کارشناس با بیان اینکه این سند راهبردی اروپا بر سیاست‌های ملی بیشتر کشورهای اتحادیه اروپا سایه افکنده است، تشریح کرد: هر ساله، اقدامات و پویش‌های گوناگونی بر پایه این راهبرد، برای هزاران مدرسه، دانش‌آموز و همچنین والدین و معلمان آنها انجام میشود. در همین راستا نزدیک به یک‌هزار رویداد برای جوانان با همین موضوع در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ برگزار شد و بیش از ۲ هزار منبع جدید با موضوعاتی مانند اخبار جعلی، آزار سایبری، تهدیدهای حریم خصوصی، ارتباط آنلاین به قصد سوءاستفاده جنسی، قرار گرفتن در معرض محتوای مضر و بهداشت سایبری ایجاد شده است.
فضای مجازی کودک در ایران چگونه است
این کارشناس فضای مجازی با اشاره به اینکه گزارش‌های رسمی در ایران نشان می‌دهد که در حوزه محتوای کودک دچار کمبودهای جدی هستیم، گفت: به رغم اینکه در حوزه تولیدات ویدئویی با مضامین آموزشی و سرگرمی در قالب فیلم و کارتون و هم در زمینه بازی‌های دیجیتال و نرم‌افزارهای آموزشی، استعدادهای خوبی در کشور وجود دارد اما بستر لازم برای رشد آنها فراهم نشده است.
محمودی با بیان اینکه افزایش آگاهی و توانمندسازی از جمله آموزش سواد دیجیتال و ایمنی آنلاین در دستور کار و سرفصل دروس تمام مدارس اتحادیه اروپا دیده میشود، افزود: در ایران هم درس تفکر و سواد رسانه‌ای در پایه دهم تدریس میشود اما سواد رسانه‌ای یک مهارت ادراکی است که تنها با آموزش به دست نمی‌آید؛ بلکه نیازمند روش‌های پرورشی است که فراتر از مدرسه باید از خانه آغاز شود.
وی ادامه داد: سال ۲۰۰۴ کمیسیون اروپا با هدف بالا بردن آگاهی عمومی در زمینه چالش‌های اینترنت و نگرانی‌های خانواده‌ها در خصوص آسیب‌های ناشی از حضور فرزندان در فضای مجازی، یک روز در سال را روز اینترنت امن‌تر (SID) نامید. این روز هر سال در دومین روز از دومین هفته از دومین ماه سال میلادی با موضوعات مختلف به اینترنت بهتر برای کودکان می‌پردازد. البته در ایران نیز این روز با نام روز اینترنت پاک شناخته میشود.
محمودی با بیان اینکه آمارها نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۰ از طریق کانال‌هایی که بر مبنای راهبرد اتحادیه اروپا تأمین مالی میشود، ۶۳ هزار کودک، والدین و معلمان مشاوره و راهنمایی دریافت کردند، خاطرنشان کرد: همچنین برآورد شده که در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ حدود ۶۱ میلیون نفر در اتحادیه اروپا از طریق فعالیت‌های مختلف، به ویژه در مورد روز اینترنت امن‌تر اتحادیه اروپا، با هم ارتباط برقرار کردند و در سال ۲۰۲۱ نزدیک به ۲۰۰ کشور و منطقه در سراسر جهان برای این روز برنامه ریزی کرده اند.
این کارشناس فضای مجازی کودک بر ضرورت نظام‌های رده‌بندی سنی محتوا برای کودکان نیز تاکید کرد و گفت: در آمریکا نظام رده‌بندی ESRB ، در اروپا PEGI و در ایران ESRA برای بازی‌های دیجیتال وجود دارند. در زمینه کتاب نیز ما در ایران رده سنی کانون پرورش فکری کودک و نوجوان را داریم. همانطور که مجموعه‌هایی در دنیا کار رده‌بندی سنی فیلم و انیمیشن را انجام می‌دهند در ایران نیز سامانه‌هایی بر پایه شاخص‌های تربیتی و روانشناسی، پویانمایی‌ها را تحلیل و متناسب با سن، جنس و علایق کودکان دسته‌بندی می‌کند.