برنامه گوگل برای صعود ابری
هرچند در فضای عمومی، شرکت‌ها و سرویس‌های ارائه‌دهنده خدمات کلاد چندان به دلیل این خدمات‌شان به چشم نمی‌آیند، اما در پشت صحنه صنعت تکنولوژی این شرکت‌ها به سرعت مشغول توسعه در این زمینه هستند. تقریبا امروزه تمام سرویس‌ها و اپلیکیشن‌های شناخته شده جهانی متکی به زیرساخت‌های ابری هستند که یا خود آن را به راه انداخته‌اند یا محصول و سرویس خود را روی بستر بازیگران بزرگ این عرصه قرار داده‌اند. از نتفلیکس و اسنپ چت گرفته تا پیام‌رسان‌های بزرگی مثل واتس‌اپ و تلگرام همگی متکی به سرویس‌های کلاد هستند و طی سال‌های اخیر وابستگی به کلاد بیشتر هم شده است. تازه‌ترین گزارشها از بازار کلاد جهانی حاکی از پیش‌بینی نرخ رشد مرکب سالانه ۳/ ۱۷ درصدی این صنعت در فاصله سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۷ است. دوران پاندمی به توسعه سریع‌تر این صنعت بسیار کمک کرد و شرکت‌هایی چون اسپاتیفای، نتفلیکس و آمازون (که خودش در صدر بازار کلاد قرار دارد) با رشد قابل توجهی مواجه شدند.
وقتی در هفتم دسامبر ۲۰۲۱ سیستم کلاد آمازون دچار اختلال شدید شد مجموعه‌ای از شرکت‌های مختلف که سرویس‌های‌شان روی این سرورها قرار داشت از کار افتادند از جمله دیزنی، نتفلیکس و تیکت‌مستر. تنها شرکتی که از این قطعی وب سرویسز آمازون خوشحال شد گوگل بود. گوگل هرچند ارائه‌دهنده سرویس‌های عمومی متنوعی به صورت کلاد برای کاربران عمومی است، اما سال‌هاست به همراه مایکروسافت در حوزه کلاد دنباله‌رو و رقیب آمازون به شمار می‌روند.
شاخص اعتمادپذیری
صنعت کلاد به سرعت در جهان در حال رشد است و یکی از مهم‌ترین شاخص‌های مورد رقابت در این عرصه اعتمادپذیری (Realiability) است.
توماس کوریان، رئیس بخش کلاد گوگل می‌گوید: زیرساخت‌های حوزه کلاد گوگل اعتمادپذیری بیشتری نسبت به رقبا برای مشتریان ایجاد می‌کند. با این حال راهی برای تخمین صحت چنین ادعایی در حوزه کلاد بسیار سخت است.
به اعتقاد کارشناسان اندازه‌گیری میزان قطعی سرویس‌ها تقریبا غیر‌ممکن است، چراکه اندازه و نوع سرویس‌هایی که این شرکت‌ها ارائه می‌دهند متفاوت است و فاکتورهای پیچیده‌ای ممکن است منجر به قطعی شود.
کوری کویین، اقتصاددان حوزه کلاد در شرکت داکبیل گروپ که با شرکت‌ها در زمینه کاهش هزینه‌های سرویس‌های ابری آمازون (AWS) کار می‌کند، می‌گوید: آمازون و گوگل در زمینه اعتمادپذیری شانه به شانه هم حرکت می‌کنند. به گفته وی مایکروسافت آژور(سرویس کلاد مایکروسافت) به دلیل قطعی‌های بزرگ در سال ۲۰۲۰ پشت سر این دو قراردارد(یک سخنگوی مایکروسافت مدعی است که این شرکت در زمینه اعتمادپذیری در حوزه کلاد در بالاترین سطح این صنعت قرار دارد و به مشتریان بابت قطعی سرویس‌های‌شان خسارت پرداخت می‌کند).
گوگل در ماه فوریه ۲۰۲۲ اعلام کرد که ۵/ ۵ میلیارد درآمد فروش حاصل از سرویس‌های کلاد در فصل چهارم سال قبل داشته است که فراتر از تخمین تحلیلگران بود. بخش کلاد گوگل اکنون دارای ۴۰ هزار کارمند است و مشتریان بزرگی مثل گلدمن ساکس، اچ‌اس‌بی‌سی و توییتر دارد.
در حال حاضر گوگل هم مشکلات و چالش‌های زیادی در این زمینه دارد. وقتی این شرکت برای نخستین‌بار یک سیستم جهانی دیتاسنتر را راه‌اندازی کرد هدفش این بود که سرویس‌های خودش را روی این سرورها مستقر کند. از این رو زیرساخت‌های گوگل برای سرویس‌هایی چون سرچ گوگل، ایمیل و استریم ویدئو در سراسر جهان به خوبی بهینه شده بود.
آمازون و مایکروسافت در صدر
صنعت کلاد طی سال‌های اخیر چنان بزرگ شده که هر بازیگری در این صنعت را با رشد قابل توجه روبه‌رو کرده است. تخمین‌های IDC حاکی است که بازار کلاد تا سال ۲۰۲۵ به بازاری ۴۰۰ میلیارد دلاری می‌رسد.
بر اساس گزارش گارتنر در سال ۲۰۲۰ آمازون ۴۱ درصد بازار کلاد عمومی را در اختیار داشت و بعد از آن مایکروسافت با ۲۰ درصد و گوگل با ۶ درصد قرار داشتند. این اعداد به این معنی نیست که گوگل در این زمینه بد عمل کرده، تحلیلگران پیش‌بینی کرده‌اند که درآمد بخش کلاد گوگل در سال جاری به ۲۶ میلیارد دلار می‌رسد که چهار و نیم برابر درآمد این شرکت در سال ۲۰۱۸ است.
با وجود این درآمد، عملیات بخش کلاد گوگل هنوز سودده نیست، اما کوریان در طول دوره مدیریتش از میزان ضرر این بخش کاسته است، هرچند همچنان تمرکز او و تیمش بر رشد است و نه سوددهی.
کوریان، مدیر بخش کلاد گوگل که قبلا در شرکت اوراکل کار می‌کرد جایگزین «داین گرینه» شد که قبل از ورود به گوگل هم‌بنیان‌گذار VMware بود. با ورود کوریان به گوگل رشد فروش گوگل قابل توجه بوده است، چراکه مدیر جدید تلاش کرده با ایجاد شراکت‌های استراتژیک رابطه‌های پایداری با مشتریان بزرگ بسازد.
چالش متمرکز بودن دیتاسنترها
یک چالش بزرگ گوگل تمرکزگرایی بیش از حد دیتاسنترهای این شرکت است. گوگل دیتاسنترهایش را به شکلی در سراسر جهان تنظیم کرده که در نزدیک‌ترین نقطه به کاربر باشد و دیتا و به‌روزرسانی نرم‌افزاری برای کاربر به راحتی و سرعت در دسترس باشد.
اما این رویکرد در ماه ژوئن ۲۰۱۹ به یک بحران بزرگ منجر شد؛ به واقعه‌ای که در داخل گوگل به آن «مایا آپوکالیپس» گفته میشود. در آن زمان در دیتاسنترهای ایالت اورگان گوگل برخی مهندسان در حال رفع مشکلات سخت‌افزاری بودند، اما وجود یک باگ در پلتفرم توسعه برنامه‌نویسی «مایا» تمام سیستم‌های دیتاسنتر را با اختلال مواجه کرد.
این اختلال به صورت دومینووار بسیاری از سرورهای گوگل در سراسر آمریکای شمالی و جنوبی را با قطعی روبه‌رو کرد چیزی که باعث از کار افتادن یوتیوب شد و مدت‌ها طول کشید بسیاری از سرویس‌ها به حالت عادی درآید. بعد از ماجرای مایا آپوکالیپس مدیر بخش کلاد گوگل به کارکنانش گفت که باید اعتماد‌سازی دوباره انجام دهند. او بدین منظور تا یک ماه جلوی هر نوع به‌روزرسانی نرم‌افزاری را گرفت و بعد طی سه سال اخیر پروژه افزایش اعتماد کاربران در دستور کار قرار گرفته است.
گوگل همچنین در معماری دیتاسنترهایش هم شیوه آمازون را در پیش گرفته است. سیستم AWS آمازون به صورت منطقه‌ای کاملا مجزا از شبکه جهانی آمازون است که قطع شدن یا اختلال شبکه در یک منطقه به سایر مناطق لطمه‌ای نمی‌زند. بعد از قطعی جهانی گوگل این شرکت معماری شبکه‌اش را مانند مدل آمازون منطقه‌ای کرد و حتی از آمازون هم سخت‌گیرانه‌تر و منطقه‌ای‌تر دیزاین شبکه‌اش را محلی کرد.
گوگل این پروژه را که Drawbridge نام دارد در بهار ۲۰۲۱ راه‌اندازی کرد و حالا به مشتریانش اجازه می‌دهد به‌طور موقت ارتباط دیتای‌شان را بین دیتاسنترهای مناطق مختلف قطع کنند تا بتوانند مشکلات‌شان را مجزا انجام دهند. این موضوع به خصوص برای بانک‌ها و نهادهای قضایی کلیدی و کاربردی است.
یک پروژه ابری دیگر
در کنار Drawbridge گوگل پروژه موت (Moat) را هم اجرا کرد که به مشتریان اجازه می‌دهد نسخه‌های مستقلی از اپلیکیشن‌ها و سرویس‌های‌شان را در مناطق مختلف جغرافیایی در جهان اجرا کنند به این ترتیب در صورت قطع یک سرویس به کاربران این امکان داده میشود که به نزدیک‌ترین نسخه محلی از آن سرویس متصل شوند. بن‌ترینور سلوس، معاون گوگل می‌گوید: اعتمادپذیری به مشتریان در صدر اولویت‌های ما قرار دارد. از این رو مشتریان متنوع از سراسر جهان با نیازهای متفاوت می‌توانند به سرویس‌های گوگل تکیه کنند.
در ۱۶ نوامبر ۲۰۲۱ بار دیگر برخی سرویس‌های گوگل دچار مشکل شد و باعث از کار افتادن سرویس‌های برخی مشتریان مانند اسپاتیفای، اسنپ و هوم‌دیپوت شد. برخی از مشتریان از این اتفاق بسیار ناراحت و عصبانی شدند و حتی گفتند اعتمادشان را به گوگل از دست داده‌اند. برخی هم گفتند به دنبال جایگزینی برای گوگل هستند. با این حال تغییر زیرساخت ابری از یک شرکت به شرکت دیگر کار ساده‌ای نیست ضمن اینکه دیگر شرکت‌ها هم مشکلات قطعی سرویس را دارند.
حتی اگر کوریان موفق شود گوگل را به قابل اعتمادترین سرویس کلاد تبدیل کند هنوز تبدیل آن به یک مزیت رقابتی چالش‌هایی فراتر از حوزه فنی دارد.