اعضای سازمان نظام صنفی رایانه ای: چاره‌جویی برای طرح صیانت معطوف به تصمیم رئیس مجلس است
رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای چاره جویی برای طرح صیانت را معطوف به تصمیم محمدباقر قالیباف دانست و گفت: نوبت تصمیم رئیس مجلس است که بخواهد نظرات مردم و کارشناسان را در مورد طرح صیانت بشنود.
به گزارش سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران، حسین اسلامی رئیس این سازمان در نشست آنلاینی با عنوان «طرح صیانت چه بلایی بر اقتصاد ایران می‌آورد؟» که با حضور جمعی از صاحب‌نظران و کارشناسان موافق و مخالف طرح صیانت برگزار شد، گفت: ما در سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران نگاهمان کسب‌وکاری و صنفی است و سعی کرده‌ایم به طور مداوم از این منظر به طرح صیانت واکنش نشان دهیم. جز اولین مجموعه‌هایی بودیم که در همه سطوح، از بیانیه گرفته تا نامه به رئیس‌جمهور و نمایندگان مجلس تا حضور در مجلس و کمیسیون‌های مختلف، واکنش نشان دادیم و سعی کردیم در هر مرحله، نکاتی را که به نظرمان می‌رسید منتقل کنیم.
رئیس نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران ناامید کردن مردم و آسیب به کسب‌وکارهای آنلاین را نامطلوب‌ترین تأثیر این طرح دانست وگفت: مهم‌ترین تأثیر طرح صیانت بر اقتصاد کشور، تأثیری است که بر کسب‌وکارهای نوپا خواهد داشت؛ کسب‌وکارهایی که اتفاقاً در دوران پلتفرم می‌توانند اقتصاد کشور را توسعه دهند. ما به نفت، کشاورزی و بسیاری از صنایع هزینه‌بر نداریم؛ امیدمان همین جوانان و کسب‌وکارهای نو هستند. اما طرح صیانت به‌طور مستقیم همین افراد را هدف گرفته و امید آینده این افراد را دچار آسیب کرده است.
اسلامی به انتقاد از عملکرد نمایندگان در تدوین این طرح بدون در نظر گرفتن خواست اکثریت مردم پرداخت: متأسفانه وضعیت به گونه‌ای است که هرچه اکثریت مردم با آن موافق هستند در مجلس خلاف آن رفتار میشود. نه‌تنها نظرات ما بلکه نظر خود مرکز پژوهش‌های مجلس نیز مورد نظر دوستان قرار نمی‌گیرد. ما برخی از دغدغه‌هایی را که باعث تدوین طرح صیانت شده است، قبول داریم. ما قبول داریم که در فضای مجازی باید قانون‌گذاری بشود ولی طرح صیانت را که از طرف کمیسیون فرهنگی تهیه شده را اصلاً قبول نداریم و نظرمان این نیست که با یک قانون تمام مشکلات حل میشود. شاید چندین قانون در حوزه‌های مختلف لازم باشد که باید توسط متخصصان پیشنهاد داده شود. ما آماده‌ایم که با هماهنگی وزارت ارتباطات متونی را بنویسیم و ارائه دهیم. بنابراین، ما فقط یک منتقد صرف نبودیم.
وی چاره‌جویی در مقابل این طرح را معطوف به تصمیم رئیس مجلس دانست و گفت: من هرروز امیدم به اینکه مجموعه مجلس درک کاملی از این مسائل داشته باشد، کمتر میشود؛ البته نمایندگانی هم هستند که محکم ایستاده‌اند و نکات و نظراتشان را بیان می‌کنند. اما بدنه نمایندگان با راه حل‌های طرح صیانت ناآشنا هستند و برخی از دغدغه‌های پشت آن را قبول دارند. آنچه در این مقطع باید مورد توجه ما باشد این است که اولاً باید از ناامیدی دوری کنیم و ثانیاً باید شخص آقای قالیباف را فراخوان کنیم. الان نوبت ایشان است که تصمیم بگیرد آیا می‌خواهد این موضوع را با همین شیوه در صحن علنی مطرح کند یا فرایند دیگری را در پیش گیرد. بعد از نامه معاونت قوانین مجلس و تلاش‌های صورت‌گرفته توسط مرکز پژوهش‌های مجلس، حالا نوبت محمدباقر قالیباف است که به‌عنوان یکی از رؤسای سه قوه تصمیم بگیرد که می‌خواهد نظر نهایی مردم و کارشناسان متخصص را بشنود یا نه.
اسلامی ضمن تاکید بر لزوم امیدواری برای ادامه این مسیر، نسبت به امکان تکرارپذیری طرح‌هایی همچون طرح صیانت هشدار داد: امیدوارم با سایر دوستان به‌صورت یکپارچه مسیر را ادامه دهیم و شنیده نشدن صداهایمان باعث نشود که در شرایط فعلی سکوت کنیم. نگرانی‌های من بیشتر از طرح صیانت است. این روشی که طرح صیانت پیش رفت امکان تکرارپذیری دارد و طرح‌های دیگری را می‌بینم که در حال مطرح شدن هستند. بنابراین فقط محتوای طرح صیانت آسیب‌زننده نیست، این نوع نگرش به نظرات عامه مردم و بی‌تفاوت بودن به نظرات کارشناسان باید تخطئه شود. اگر ما یک بار محکم و استوار ایستادگی نکنیم، امکان تکرارپذیری آن وجود خواهد داشت. من همچنان امیدوارم که مجلس و به‌خصوص رئیس مجلس واکنش متناسبی در پیش بگیرد.
با یک طرح همه مسائل فضای مجازی حل نمی‌شود
در ادامه این نشست، رضا قربانی، عضو هیئت مدیره نصر تهران نیز به توضیح موضع این سازمان نسبت به طرح صیانت پرداخت: ما در سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران از همان ابتدا به‌صراحت مخالفتمان با طرح صیانت را اعلام کردیم و در کانال‌های مختلف سازمان این موضوع را بیان کردیم. علت مخالفت ما این است که معتقدیم ما نمی‌توانیم با یک طرح همه مسائل فضای مجازی را حل کنیم. طرح صیانت می‌خواهد همه مسائل و مشکلاتی که در این سال‌ها به وجود آمده، اعم از همه بی‌عملی‌ها، همه عدم تنظیم‌گری‌ها، همه عدم مقررات‌گذاری‌ها که همه این موارد را در عدم به رسمیت شناختن این فضا در سال‌های گذشته می‌توان خلاصه کرد، با یک طرح واحد حل کند.
عضو هیئت مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران عدم شناخت و پذیرش فضای مجازی را علت اصلی تدوین چنین طرحی می‌داند: ما در سال‌های قبل این فضا را به رسمیت نشناختیم و قبول نکردیم، اما در طی این سال‌ها اقتصاد و کسب‌وکار در این فضا رشد کرد، مردم هم از آن استفاده کردند و الان وضعیت طوری شده که انگار یک کشور جدیدی به نام فضای مجازی خلق شده که مردم در آن زندگی می‌کنند و گویی عده‌ای تازه از خواب بیدار شده‌اند و یک طرح نوشته‌اند که همه چیز را حل کند. اگر می‌توانستند خلاصه این طرح این بود که کلاً فضای مجازی بسته شود. در حال حاضر هم با پنهان کردن موضوع در لایه‌های مختلف طرحی پیش روی ما قرار گرفته که در طول این چند ماه، اسم و شاکله و مفاد آن عوض شده و تغییرات عجیبی پیدا کرده و وارد فرایندهای عجیب و غریب قانون‌گذاری شده است. این در شرایطی است که در تمام دنیا برای تنظیم‌گری فضای مجازی ساعت‌ها وقت صرف میشود و پژوهش‌های جدی دانشگاهی انجام می‌گیرد تا بدانند چطور این فضا را تنظیم‌گری کنند. هر طرحی هم به این منظور تهیه میشود برای بخشی از این فضا است، یک مدت کوتاهی به‌صورت آزمایشی اجرا میشود، بعد از مدتی اصلاح میشود و تغییر می‌کند؛ در حالی که ما در کشورمان ماه‌هاست با یک طرح درگیر هستیم و می‌ترسیم که اگر تصویب شود چه اتفاقی خواهد افتاد. مجموع این دلایل نشان می‌دهد که چرا ما با طرح صیانت مخالف هستیم.
قربانی معتقد است قانون‌گذاری برای فضای مجازی باید به‌صورت جزئی و در خصوص موضوعات کاملاً روشن و مشخص انجام گیرد: پیشنهاد ما در سازمان نصر تهران از روز اول روشن بوده است. ما گفته‌ایم برای موضوعات مشخص مثل احراز هویت و تأیید هویت در فضای مجازی، ایجاد فضای سالم برای کودکان و در مجموع، مسائل روشن و ملموس مقررات‌گذاری کنیم. اما اینکه مثلاً مردم خودمان را از برخی کسب‌وکارهای خارجی مانند اینستاگرام، تلگرام و واتس‌اپ محروم کنیم فقط به این خاطر که با وجود تحریم‌ها ما به صاحبان این پلتفرم‌ها دسترسی نداریم، صحیح نیست. بنابراین، در سه‌گانه دولت، ملت و کسب‌وکارها، قاعدتاً این سه از یکدیگر جدا نیستند. هر یک از ما نقشی داریم اما در نهایت، همه ما سوار بر یک کشتی هستیم. در این کشتی بخش زیادی از مردم به یک موضوع و طرح گنگ و مبهم «نه» می‌گویند و برخی کسب‌وکارها با صراحت کامل مخالفتشان را اعلام می‌کنند. ما درباره ضد انقلاب صحبت نمی‌کنیم، همه ما در این کشور زندگی و کار می‌کنیم و به این طرح «نه» می‌گوئیم و این نظرمان هم از روی لجاجت نیست.
وی با بیان اینکه نواقص موجود در طرح صیانت بر مشکلات موجود در خصوص فضای مجازی خواهد افزود، گفت: ما به این دلیل که این طرح ناقص است و در نهایت منجر به بلبشوی بیشتر در این فضا میشود، با آن مخالف هستیم. این طرح نه‌تنها مسائل را حل نمی‌کند بلکه مسائل و مشکلات تازه‌ای را ایجاد می‌کند. بنابراین، این سه‌گانه دولت، ملت و کسب‌وکارها باید هماهنگ و همگرا باهم جلو بروند. این طرز تفکر که دولت جایی نشسته و برای مردم تعیین تکلیف می‌کند، هرجایی جواب داده باشد در مورد فضای مجازی جواب نخواهد داد و آسیب‌های جدی به دنبال خواهد داشت.
تأثیرات منفی تصویب طرح صیانت بر کسب و کارهای اینترنتی
رضا الفت‌نسب، عضو هیأت مدیره انجمن کسب‌وکارهای مجازی، در این جلسه به مسائل و معضلات مربوط به کسب‌وکارهای خانگی پس از تصویب و اجرایی شدن این طرح پرداخت و گفت: درباره تعداد کسب‌وکارهای اینترنتی فعال در کشور عددهای متفاوتی، از ۹ تا ۱۲ میلیون، مطرح میشود. تعداد قابل توجهی از افراد در شبکه‌های اجتماعی و از طریق کسب‌وکارهای آنلاین ارتزاق می‌کنند. جمع این کسب‌وکارها در بازه زمانی اخیر حداقل ۵۰ درصد بیشتر از گذشته شده است.
وی کسب‌وکارهای اینترنتی خرد را مهم‌ترین گروهی دانست که تحت تأثیرات منفی تصویب طرح صیانت قرار می‌گیرند و افزود: با اجرای طرح صیانت، کسب‌وکارهای آنلاین در چند لایه درگیر می‌شوند. مهم‌ترین بخش همین کسب‌وکارهای خرد و خانگی هستند که پس از کرونا به سمت شبکه‌های اجتماعی سرازیر شدند و در دو سال اخیر بسیاری از مردم رفتار اقتصادی خود را درباره آن‌ها تغییر داده‌اند.
عضو هیأت مدیره اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی از دست رفتن بخش قابل توجهی از نیروهای انسانی را یکی دیگر از نتایج منفی و خطرناک تصویب طرح‌هایی مانند صیانت می‌داند: به طور کلی، در کشور ما نیروی انسانی متخصص به‌ویژه در حوزه‌های فنی خیلی کم است. با چنین طرح‌هایی شرایط کاری برای آدم‌هایی که مانده‌اند هم سخت‌تر میشود. مهاجرت هم تبعات و نتایج منفی بسیاری برای کسب‌وکارهای آنلاین دارد. فقر منابع انسانی کار را بسیار سخت می‌کند. قطعاً در سال ۱۴۰۱ این مساله نمود بیشتری خواهد داشت.
وی با رد ادعای عدم اعمال محدودیت بر اینترنت، عنوان کرد: کاری به صحبت طراحان ندارم که می‌گویند از محدودیت خبری نیست، چراکه ما بارها اثبات کرده‌ایم این طرح برای کسب‌وکارها ایجاد محدودیت می‌کند. این پلتفرم‌ها و اپ‌ها نسخه جایگزین ندارند و حتی اگر مردم بخواهند به اختیار خودشان به یک فضای جایگزین بروند هم چنین امکانی را ندارند.
تأثیر اقتصادی طرح صیانت همسنگ اثرات تحریم‌های بین‌المللی است
حامد بیدی، طراح و مدیرعامل یک استارت آپ نیز در این جلسه در راستای تبیین عواقب منفی این طرح، آن را خنثی‌کننده توافقات احتمالی بین‌المللی دانست و گفت: یکی از مسائلی که در بسیاری از کشورهای دنیا بدیهی محسوب میشود امکان مراوده و تجارت بین‌المللی و استفاده از بازارهای منطقه‌ای و خارجی است که ما به لطف تحریم‌ها این امکان را نداشته‌ایم. همه ما می‌دانیم که تحریم‌ها چه ضربه سنگینی به ما زده و تا چه اندازه باعث افت اقتصاد ما شده است. بنابراین، مشکلات اقتصادی کشور ما پیش از مطرح شدن طرح صیانت رخ داده است. با این حال، حتی اگر با انجام مذاکرات، کل تحریم‌های خارجی رفع و مراودات مالی ما با جهان از سر گرفته شود، طرح صیانت مانع از آن میشود.
بیدی تصویب طرح صیانت را نوعی خودتحریمی دیجیتال دانست و گفت: با این طرح، خودمان پلتفرم‌هایی را که بخش عمده‌ای از اقتصاد جهان روی آن شکل می‌گیرد، از شهروند ایرانی می‌گیریم و یک خودتحریمی دیجیتال اعمال می‌کنیم. من اثرات اقتصادی تصویب طرح صیانت برای شهروندان را همسنگ با اثر تحریم‌های بین‌المللی می‌دانم. با طرح صیانت اکوسیستم اقتصاد دیجیتال را محدود می‌کنیم. این محدودیت عملاً سهم ما در اقتصاد پلتفرمی را صفر کرده و از این دهکده جهانی، بازار و اقتصاد بین‌المللی محروم می‌شویم.
وی در ادامه از موافقان و طراحان طرح صیانت نیز انتقاد کرد: با وجود تمام اظهار نظرها، نقدهای کارشناسی و حقوقی، نتایج مرکز پژوهش‌های مجلس و… که در رسانه‌ها و سایر فضاها مطرح شد، به نظر می‌رسد موافقان طرح صیانت در چند ماهی که از مرداد و شهریور امسال گذشته خواب بوده‌اند و در جریان هیچیک از این اتفاقات و بحث‌ها نبوده‌اند.
بیدی، ادعای موافقان این طرح مبنی بر عدم اعمال کنترل بر فضای مجازی را رد کرد و گفت: واقعیت این است که این طرح به صورت واضح و روشن به دنبال کنترل فضای مجازی است، هرچند با نام‌هایی مثل خط مشی ترافیک اینترنت آن را در قالب ایهام بیان می‌کند اما به دنبال اعمال این کنترل به بدترین شکل ممکن است. من توصیه می‌کنم طراحان و موافقان این طرح افکار عمومی را جدی بگیرند. تاریخ به ما نشان داده که چه اتفاقات بدی رخ می‌دهد وقتی مردم احساس کنند به آن‌ها توهین و بی‌اعتنایی میشود.
با تغییر اسم طرح اصل موضوع تغییر نمی‌کند!
در بخش دیگری از این نشست، عادل طالبی، دبیر انجمن صنفی کارفرمایی کسب‌وکارهای اینترنتی در پاسخ به ادعای برخی از موافقان طرح صیانت مبنی بر عدم اعمال فیلترینگ و محدودیت، گفت: آن‌ها که می‌گویند این قانون هیچ ربطی به فیلترینگ ندارد رسماً دروغ می‌گویند. بند به بند این طرح توسط کارشناسان و نهادها و اتحادیه‌های مختلف بررسی و نشان داده شده است، با تغییر اسم این طرح هم اصل موضوع تغییری نمی‌کند. این قانون بسیار مبهم و قابل تفسیر نوشته شده تا هرطور که قانون‌گذاران مایل باشند آن را تفسیر کنند و هر کاری که بخواهند با این بستر اطلاعاتی و اقتصادی انجام دهند.
این کارشناس نتایج و آثار طرح صیانت بر نیروی انسانی را چنین تشریح کرد: این طرح تأثیرات متعددی مثل تغییر در ابعاد نیروی انسانی و فرار نخبگان دارد. من به این شکل از رفتن نخبگان مهاجرت نمی‌گویم. مهاجرت این است که برای به دست آوردن امکانات بهتر از جایی به جای دیگر بروید اما وضعیتی که ما با آن روبه‌رو هستیم، فرار نخبگان است، چراکه آن‌ها در حال فرار از مصیبت‌ها هستند. کسانی هم که نمی‌توانند یا نمی‌خواهند مهاجرت کنند در یک ناامیدی کامل به سر می‌برند.
وی افزود: برخی می‌گویند ما جایگزین‌های ایرانی برای پلتفرم‌ها می‌سازیم. اما پاسخ من این است که متخصصانی که قرار بود اینستاگرام، گوگل و فیسبوک ایرانی را بسازند، سال‌ها است که از این کشور رفته‌اند و متخصصانی را که فردا ممکن است بتوانند چنین کاری را انجام دهند، با این طرح‌ها از دست خواهی داد.
طالبی کسب‌وکارهای اینترنتی متوسط و کوچک را اصلی‌ترین قربانی‌ها تصویب و اجرای این طرح دانست و گفت: کسب‌وکارهای بزرگ اصلاً از این طرح ضربه نمی‌خورند؛ همان‌طور که در آن ۱۱ روز آبان ۹۸ ضربه‌ای نخوردند و اتفاقاً افزایش ترافیک هم داشتند چون در ذهن مردم هستند و رسانه‌های رسمی در اختیارشان است و پول هم دارند. اما کسب‌کارهای کوچک و متوسط که از طریق اینترنت ارتباط‌هایی را با مشتریان خود شکل داده‌اند، صدمه می‌بینند. این کسب‌وکارها وقت و انرژی و هزینه زیادی صرف کرده‌اند و بستن این پلتفرم این زحمات را از بین می‌برد و درست مثل این است که زمین مردم را غصب کنیم.
وی به از دست رفتن فرصت آموزش و یادگیری نیز اشاره کرد و آن را از مهم‌ترین آفت‌های این طرح برشمرد و افزود: موافقان این طرح این دغدغه را دارند که محتوای نامناسب در اینترنت وجود دارد که دغدغه بی‌جایی هم نیست. اما این نوع از محتوا بخش ناچیزی از این فضاست و ۹۹ درصد از محتوای موجود در اینترنت این چنین نیست. اما با اجرای این طرح دسترسی محتوایی ما به‌طور کامل قطع میشود. این جریان محتوایی است که آموزش و یادگیری را می‌سازد که با محدود شدن از دست می‌رود و کسب‌وکارهای وابسته به این آموزش‌ها از بین می‌روند.