وزیر پیشین ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات، در پی اطلاع‌رسانی‌هایی در زمینه‌ی طراحی و ساخت نخستین ماهواره‌ی ایرانی در آینده‌ی نزدیک و به‌منظور آنچه شفافیت افکار عمومی و یادآوری و ارج نهادن به تلاش محققان کشور در سال‌های گذشته عنوان کرده، در یادداشتی، توضیحاتی ارایه کرد.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، سیداحمد معتمدی در این نمابر آورده است: تا حدود سال 1375 هیچ سابقه‌ای از طراحی و ساخت ماهواره در ایران در هیچ یک از نهادها و وزارتخانه‌های کشور در دست نیست؛ در این سال گروهی از محققان سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری مسوول بررسی این موضوع و ارائه‌ی پیشنهاد شدند، در همین ارتباط پیشنهاد طراحی و ساخت ماهواره تحقیقاتی «مصباح» با کاربرد مخابراتی و دریافت و ارسال داده ارائه شد که از همان زمان کارهای پژوهشی آن آغاز شد.

به گفته‌ی معتمدی، به دلیل هزینه‌ی سنگین این پروژه که از عهده سازمان مذکور خارج بود، در ابتدا پیشرفت مناسبی در آن دیده نمی‌شد؛ تا این که در سال 76 با آغاز به کار دولت هفتم تصمیم گرفته شد این طرح به صورت مشترک با وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات (پست و تلگراف و تلفن) اجرا شود. در همین زمینه در ششم تیرماه 1377 قراردادی بین وزرای وقت وزارتخانه‌های مذکور منعقد و سازمان پژوهش‌ها و مرکز تحقیقات مخابرات مشترکا و به طور جدی کار طراحی و ساخت ماهواره «مصباح» را آغاز کردند.

او در ادامه‌ی این یادداشت که در اختیار ایسنا قرار گرفته، آورده است: در تابستان 84 عملیات طراحی و ساخت این ماهواره که حدود 10 میلیارد تومان هزینه دربر داشت، به اتمام رسید و در 12 مرداد 1384 با حضور نمایندگان رسانه‌های گروهی از آن رو نمایی شد. ماهواره ساخته شده برای انجام تست‌های نهایی (که تجهیزات آن در ایران موجود نبود) به ایتالیا منتقل و در دی 84 از این کشور به روسیه حمل شد؛ تا بر اساس قرارداد منعقده با موشک کاسموس به فضا پرتاب شود؛ ولی متاسفانه با تغییر دولت و به دلایلی که برای اینجانب مشخص نمی‌باشد، پرتاب آن هنوز انجام نشده است و متاسفانه چندین سال تلاش محققان داخلی و میلیاردها تومان سرمایه‌گذاری کشور هنوز مورد بهره‌برداری قرار نگرفته است.

طبق اظهارات وزیر پیشین ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات بر خلاف اطلاعاتی که به مسوولان کشور داده شده است، مراحل طراحی و ساخت ماهواره‌ مصباح در داخل انجام شده است و تمامی نقشه‌های نمونه اولیه و نمونه نهایی (که با هیچ ماهواره دیگری در هیچ کجای دنیا شباهت ندارد) و همچنین مستندات علمی و فنی همگی در مرکز تحقیقات مخابرات ایران، سازمان پژوهش‌ها و سازمان فضایی ایران موجود است و مسوولان و تیم تحقیقاتی آماده توضیح و ارائه کلیه مستندات هستند.

به گفته‌ معتمدی: در این پروژه از مشاوره یک شرکت ایتالیایی به منظور تایید طرح و انجام تست‌های لازم استفاده شد که اکثر موارد به تایید آن‌ها رسید، که خود تاییدی بر توان بالای محققان و کارشناسان داخل بود. خوشبختانه این پروژه به تمامی اهداف خود رسید و تکنولوژی ساخت و طراحی ماهواره‌های کوچک متوسط در اختیار محققان و سازمان‌های مذکور است. قابل ذکر است که بدون تست‌های استاندارد هیچ موشکی به پرتاب ماهواره مبادرت نخواهد کرد و این موضوع انگیزه اصلی استفاده از مشاور خارجی بوده است.

در ادامه‌ی یادداشت آمده است: همچنین مانند هر ماهواره طراحی و ساخته شده در دنیا قطعات و بخش‌هایی که سازندگان محدودی دارند، از خارج تهیه شده است.

بنا بر اظهارات معتمدی، در اوایل سال 84 ماهواره دیگری با نام “سینا” متعلق به وزارت دفاع به فضا پرتاب شد؛ هر چند از این ماهواره می‌توان به عنوان اولین ماهواره متعلق به ایران که به فضا پرتاب شده است نام برد، ولی این ماهواره توسط محققان ایرانی و در ایران طراحی نشده، بلکه عمدتا در کشور روسیه و توسط محققان آن‌ها و با مشارکت کارشناسان و محققان داخل طراحی و ساخته و بدون ورود به ایران توسط شرکت‌های روسی پرتاب شد. البته این اقدام نیز تجربه‌ای مثبت در جهت دستیابی به فن‌آوری فضایی بود که در جای خود قابل تقدیر است.

وزیر پیشین ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات یادآور شده است: اما در مورد ماهواره‌ی زهره که بیش از سایر ماهواره‌ها مورد بحث بوده، عمدتا بهره‌برداری و نقاط مداری آن (که به نام ایران ثبت شده است) مد نظر بوده و طراحی و ساخت آن با توجه به تکنولوژی بسیار بالا هیچ گاه مطرح نبوده است. از آنجایی که خرید و پرتاب این ماهواره نیز به دلایل مختلف برای کشور از اهمیت خاصی برخوردار است، قرارداد آن هم پس از بحث‌های مختلف و چند سال تلاش مستمر بالاخره با مبلغی حدود 130 میلیون دلار و با مشخصات فنی بسیار مناسب در اواخر کار دولت هشتم با یک شرکت روسی منعقد شد، ولی این طرح ملی نیز با وجود داشتن قرارداد معتبر و لازم‌الاجرا بودن برای طرفین و نیز تامین کامل هزینه، معلق مانده است؛ در حالی که زمان ساخت و پرتاب آن حدود دو سال بود و کشور در حال حاضر باید از خدمات آن بهره مند می‌شد.

معتمدی در پایان تصریح کرده است: در کنار طرح‌های مهم فوق، اصلاح ساختاری و تاسیس سازمان فضایی ایران را از اقدام‌های استراتژیک و زیربنایی دولت‌های هفتم و هشتم در جهت دست‌یابی به فن‌آوری فضایی باید دانست؛ انتظار می‌رود مسوولان محترم کشور بررسی بیشتری در مورد این موضوع انجام دهند تا خدای نکرده اگر تعمدی در ارائه‌ی اطلاعات غلط به مسوولان و افکار عمومی وجود داشته، با آن برخورد مناسب صورت گیرد و از تکرار آن جلوگیری شود.