روی دیگر انحصارگرایی؛ مقصرنمایی نهاد قانونی/ چرا آپارات گیم تعطیل نشد؟
آپارات که از سال 89 پس از فیلترینگ یوتیوب به مرجع اصلی تماشای ویدیو در کشور و بستر اشتراک‌گذاری و شبکه اجتماعی ویدیویی تبدیل شده است، خود فرزند انحصارگرایی و نتیجه از میدان به در کردن یوتیوب بود. حالا اما خود از انحصار صداوسیما زبان به شکایت گشوده است.
محمدجواد شکوری مقدم، مدیرعامل هلدینگ صبا ایده (مالک آپارات) 15 شهریور با انتشار یک ویدیو از تعطیلی سرویس آپارات گیم تا روز جمعه ۱۸ شهریور خبر داد. او در این ویدیو ضمن انتقاد از هجمه‌های صدا و سیما به حوزه گیم استریمینگ و آپارات گیم، از بنیاد ملی بازی های رایانه‌ای یا شورای عالی فضای مجازی به عنوان تنظیم‌گران جایگزین این حوزه نام برد.
مدیرعامل هلدینگ صبا ایده، در این ویدیو ضمن اشاره به برگزاری جلسه هیئت مدیره شرکت و اتخاذ تصمیم تعطیلی سرویس آپارات گیم پس از جلسه مذکور اعلام کرد: با توجه به تجربه ۱۹ ساله ما در اکوسیستم دیجیتال کشور ما این بار از این که بخواهیم انرژیمان را صرف توضیح دادن و جنگ‌های رسانه‌ای متفاوت بکنیم خسته شدهایم و می‌خواهیم نوع مواجهه‌مان را با این چالش تغییر دهیم. این میدان را به خودشان واگذار می‌کنیم. می‌توانند روی تلوبیون، سرویس استریمینگ راه اندازی کنند. علیرغم میل باطنی و در نهایت تاسف و ناراحتی، آپارات گیم از روز جمعه ۱۸ شهریور برای همیشه خاموش میشود.
مسئولیت چنین تصمیماتی مستقیما بر عهده کسانی است که بدون آگاهی و تخصص وارد حوزه‌ای می‌شوند و قبل از شناخت، تصمیم میگیرند و از بخش خصوصی برای مشورت و راهنمایی، بهره نمی‌برند.
حمایت ساترا از پلتفرم‌های بازی دیجیتال
پس از اظهارات مطرح شده از سوی مدیرعامل صبا ایده، سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر (ساترا) در پاسخ به گفته‌های محمدجواد شکوری‌مقدم، اعلام کرد که بر اجرای تکالیف قانونی خود در چهارچوب مقررات و آیین‌نامه‌های محتوایی ابلاغی تاکید دارد. این سازمان همچنین در اطلاعیه‌ای مواردی را اعلام کرد:
۱. سرویس بازی آپارات به دلیل پخش زنده بازی‌های دیجیتال(گیم استریم) و با توجه به تصریح قانون مبنی بر انحصار پخش زنده توسط سازمان صدا و سیما، اصولاً بدون اخذ مجوز از ساترا تشکیل شده است. اما با این‌حال، ساترا به احترام کاربران زیست‌بوم بازی‌های دیجیتال که بدون اطلاع از غیر قانونی بودن این سرویس پخش زنده، عضو آن شده‌اند، هزینه کرده‌اند و در این زمینه فعال هستند، نه تنها برای تعطیلی این سرویس، به آپارات نامه‌ای ابلاغ نکرده است بلکه به‌منظور پایداری آن بارها تذکرات سودمندی برای سالم‌سازی محیط مذکور و رعایت استانداردهای محتوایی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای و نظام اسرا(نظام رده‌بندی سنی بازی‌های رایانه‌ای)، ارائه کرده است.
۲. اینکه یک بخش خصوصی به هر دلیلی بعد از جذب تعدادی از کاربران، بدون توجه به تمایل کاربران و حقوق ایشان، تصمیم بگیرد زمین بازی خود را عوض کند، نشان‌دهنده عدم مسئولیت‌پذیری و پایبند نبودن به اخلاق حرفه‌ای است که این امر، به هیچ‌وجه مورد قبول ساترا به‌عنوان حامی حقوق کاربران نیست.
۳. انتظار این است که شرکتی با ادعای دانش‌بنیان بودن بتواند سالم‌سازی محتوای زیست‌بوم بازی‌های دیجیتال را در کنار ایجاد نشاط اجتماعی، حفظ امنیت روانی خانواده‌ها و کودکان و نوجوانان را در اولویت قرار داده و به صورت پایدار برای ساماندهی و سالم‌سازی کسب و کار خود تدبیر کند.
۴. ساترا بر اجرای تکالیف قانونی خود در چهارچوب مقررات و آیین‌نامه‌های محتوایی ابلاغی تاکید دارد و توسعه فضای مجازی سالم، مفید و ایمن (به‌عنوان یکی از مصوبات شورای عالی فضای مجازی) را یکی از ماموریت‌های اصلی خود می‌داند و از این رو با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای و دیگر نهادهای مرتبط از پلتفرم‌های بازی‌های دیجیتال حمایت خواهد کرد.
تاکید مرکز ملی فضای مجازی به حمایت از بسترهای تولید محتوا
اما یک روز پس از اطلاعیه ساترا، روابط عمومی مرکز ملی فضای مجازی، در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که اختلافات حوزه پخش زنده کاربرمحور و سرویس آپارات گیم در کمسیون عالی تنظیم مقررات فضای مجازی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
در این اطلاعیه آمده است: مرکز ملی فضای مجازی در سال تولید دانش بنیان، ضمن تاکید بر التزام به سند راهبردی فضای مجازی و پرهیز از اتخاذ تصمیمات خارج از این راهبرد کلان، از همه می خواهد به حمایت از بسترهای تولید و نشر محتوا و سکوهای داخلی بپردازند.
همچنین با تاکید بر اصل نظارت دقیق بر انتشار محتوا و لزوم پایبندی به قوانین اصرار دارد تا شرکت صبا ایده ارایه دهنده سرویس آپارات گیم برای حفظ حقوق عامه کاربران فضای مجازی تا زمان بررسی موضوعات اختلافی و حصول نتیجه، تصمیم خود برای تعطیلی این سرویس را به تعویق انداخته و به خدمت رسانی به کاربران تداوم بخشد.
روی دیگر انحصارگرایی؛ مقصرنمایی نهاد قانونی
آپارات گیم وابسته به هلدینگ صبا ایده (مالک فیلیمو، آپارات، سینما تیکت، آژانس تبلیغاتی صبا ویژن و…) است که مجموعا سرویس‌های زیر نظر آن از پرترافیک ترین سرویس‌های آنلاین ایرانی به شمار می‌روند. آپارات که از سال 89 و پس از فیلترینگ یوتیوب به مرجع اصلی تماشای ویدیو در کشور و بستر اشتراک‌گذاری و شبکه‌ی اجتماعی ویدیویی تبدیل شده است، خود فرزند انحصارگرایی و نتیجه از میدان به در کردن یوتیوب بود. حالا اما خود از انحصار صداوسیما زبان به شکایت گشوده است.
در فقره اخیر آپارات گیم، با وجود اینکه مرکز ملی فضای مجازی، ساترا و بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای همگی بر اصلاح سازوکارهای موجود فضای استریم گیم، رفع اندک موارد اختلافی و نهایتا حمایت از بسترهای تولید و نشر محتوا و سکوهای داخلی تاکید دارند، اما آپارات‌گیم در اطلاعیه‌ای ضمن اتخاذ موضعی بر حق و مقصر جلوه دادن نهادهای قانونی در مسئله اخطارهای اخیر نهاد قانونی ساترا، به ذکر مواردی همچون «اتهام‌های غیرحرفه‌ای رسانه‌ای ناشی از رویکرد سنتی، ابهام در نهاد رگولاتوری و عدم درک صحیح از پدیده‌های نوظهور»، پرداخته است.
این بیانیه کوتاه آپارات گیم البته به همینجا ختم نمی‌شود و در نهایت اشاره شده که «در صورت اصلاح و به روز رسانی قوانین تنظیم‌گری در حوزه پخش زنده کاربر محور»، این سرویس همچنان قادر به ادامه فعالیت خواهد بود.
ادامه فعالیت سرویس آپارات گیم
پس از انتشار اطلاعیه از سوی مرکز ملی فضای مجازی، روابط عمومی آپارات نیز در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که «در پی اطلاعیه اخیر مرکز ملی فضای مجازی و اصرار این مرکز در خصوص به تعویق انداختن تصمیم تعطیلی سرویس آپارات گیم تا زمان حصول نتیجه و رسیدگی به اختلاف تنظیم‌گری در حوزه پخش زنده کاربر محور، این سرویس همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
آپارات گیم به دلیل اتهام‌های غیرحرفه‌ای رسانه‌ای ناشی از رویکرد سنتی، ابهام در نهاد رگولاتوری و درک ناصحیح از پدیده‌های نوظهور، تصمیم به تعطیلی این سرویس گرفته بود اما در صورت اصلاح و به روز رسانی قوانین تنظیم‌گری در حوزه پخش زنده کاربر محور، همچنان قادر به ادامه فعالیت خواهد بود».
البته لازم به ذکر است که با توجه به حق قانونی ساترا مبنی بر انحصار پخش زنده توسط سازمان صدا و سیما و اجرای تکالیف قانونی سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر، این سازمان همچنان مجری اجرای قانون نشر محتوای زنده از سوی مرجع قانونی شناخته میشود.
اما در چهارچوب مقررات و آیین‌نامه‌های محتوایی ابلاغی توسعه فضای مجازی سالم، مفید و ایمن (به‌عنوان یکی از مصوبات شورای عالی فضای مجازی)، ساترا در اطلاعیه خود اعلام کرده که علیرغم عدم مجوز قانونی سرویس آپارات گیم، حمایت از حوزه استریم بازی‌های رایانه‌ای و پلتفرم‌های بازی‌های دیجیتال را با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای و دیگر نهادهای مرتبط، یکی از ماموریت‌های اصلی خود می‌داند.
اگر نگاهی به شرح وظایف تعیین شده برای ساترا در سایت این سازمان بیاندازیم، اشاره شده که ساترا به دنبال آن است که با تحقق مأموریت خود موجب ارتقای سلامت و کیفیت خدمات رسانه‌اى صوت و تصویر فراگیر در فضاى مجازى، تقویت و ارتقای جایگاه صنعت رسانه‌اى صوتى-تصویرى جمهورى اسلامى ایران در رقابت‌هاى سنگین جهانى، حفاظت از مرزهاى رسانه‌اى کشور و کاهش آسیب‌پذیرى جامعه در مقابل هجمه‌هاى فرهنگى بیگانگان، جلوگیرى از انحصار و تضمین رقابت سالم و در نهایت زمینه‌سازى تحقق الگوى رسانه‌اى در تمدن نوین اسلامى شود.
همانگونه مکررا از سوی پیمان جبلی رئیس رسانه ملی و سعید مقیسه رئیس سازمان ساترا عنوان شده، رویکرد ساترا بر حمایت کامل از فعالان رسانه‌های صوت و تصویر به‌عنوان خط مقدم نبرد و دفاع از «حاکمیت رسانه‌ای» کشور در مقابل غول‌های بین‌المللی بنا شده است لذا رویکرد تنظیم‌گری تسهیل‌گرانه و مشارکتی به عنوان شعار این سازمان و مبتنی بر مشارکت حداکثری خود رسانه‌ها شکل گرفته است.
به نظر می‌رسد ظرف روزهای آتی و با توجه به مداخله مرکز ملی فضای مجازی در مسئله تعطیلی سرویس آپارات گیم، برای حفظ حقوق کاربران این سرویس و تاکید بر التزام به سند راهبردی فضای مجازی و پرهیز از اتخاذ تصمیمات خارج از این راهبرد کلان، این مرکز راه حل‌هایی برای رفع موانع و مشکلات موجود و همچنین جلوگیری از تعطیلی سرویس آپارات گیم با نزدیک به ۲.۴ میلیون مخاطب تعاملی آن اتخاذ خواهد کرد.