آیا مهاجرت عظیم و یکباره به پیام رسان‌های داخلی ممکن است؟
در هفته‌های اخیر، مساله دامنه تاثیر محدودیت های اینترنتی بر کسب و کارهای آنلاین و اقتصاد منهای اینترنت، واکنش های رسانه ای مختلفی را از سوی کارشناسان و مسئولین در پی داشته است.
منابع صنفی آمارهای مختلفی در مورد تعداد کسب و کارهای فعال در شبکه های اجتماعی(سوشیال مدیا)ارائه کرده اند.
فرشاد وکیل زاده عضو منتقد هیئت مدیره اتحادیه کسب و کارهای مجازی، پیش از این در نامه ای رسمی به وزارت صمت مدعی شده بود، برخی پروانه‌های صادره از سوی هیئت مدیره پیشین این اتحادیه در جهت تاثیرگذاری بر روی انتخابات درون اتحادیه صادر شده است و برخی از آنها حتی سایت نیز ندارند.
وکیل زاده که اکنون چند هفته ای است با استعفای رئیس قبلی، ریاست اتحادیه مذکور را بر عهده دارد، حاضر به پاسخگویی به خبرنگار خبرگزاری سیناپرس در مورد گفته های قبلی خود و تعداد واقعی کسب و کارهای مجازی نشد.
اما افشین کلاهی، رئیس کمیسیون کسب و کارهای نوین و دانش بنیان اتاق ایران در پاسخ به سوالی مشابه به خبرنگار سیناپرس گفت: واقعیت این است که آمارهای بسیار متناقضی برای کسب و کارهای آنلاین و تعداد شاغلین فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی در ایران عنوان می شود. بعضاً گستره شاغلین از 400 هزار تا 8 میلیون نفر نیز ذکر شده است، با این همه همانطور که همکاران در کمیسیون دانش بنیان اتاق عنوان کرده اند، آسیب های محددودیت اینترنت تنها مختص به کسب و کارهای فعال روی اینستاگرام نیست و همه صنعت آی سی تی کشور از این مسئله خسارت دیده است. در واقع ۳.۳ درصد از GDP کشور دچار افت تولید شده است.
دامنه تاثیرات اقتصادی محدودیتهای اینترنتی
به نظر می رسد صنعت ICT تنها عضو جامعه اقتصادی کشور نیست که از تشدید فیلترینگ دچار آسیب شده است. یکی از بازاریان تهران به خبرنگار سیناپرس گفت: که بخش عمده ای از کار ما و دیگر همکاران از طریق ارسال تصاویر اجناس، فاکتورها و یا فیلم نمونه بار از طریق شبکه‌های اجتماعی و یا تبلیغ در اینستاگرام صورت می‌گرفت، در چند هفته اخیر اما یک آشفتگی محض در این خصوص به وجود آمده و سطح فروش نیز کاهش یافته است.
به ادعای نهادهای صنفی، فعالیت‌های تولید محصولات کشاورزی که در آن سمپاشی مزرعه با پهپاد انجام می‌شد یا آن بخش از فعالیت معدنی که سنجش و اکتشاف هوایی در آن پیوسته صورت می‌گیرد نیز از قطعی اینترنت ضربه خورده است.
از سوی دیگر نماگر شاخص اصلی تالار شیشه‌ای بورس نیز در 15روز ابتدای محدودیتهای اینترنتی با افت ۶۲/ ۲درصدی در سطح یک‌میلیون و ۳۱۹هزار واحد قرار گرفت. نماگر هم‌وزن بازار نیز در مدت زمان یادشده همگام با شاخص‌کل در مدار نزولی قرار گرفت و با کاهش ۸۹/ ۳درصدی تا محدوده ۳۸۰هزار واحد عقب‌نشینی کرد.
پایگاه خبری آکسیوس(Axios) که اخبار جهانی اینترنت را بازتاب می دهد، مدعی شد که جستجوی ایرانیان برای کلمه فیلترشکن 3000 درصد افزایش یافته است. همچنین نت‌بلاکس خسارت قطع اینترنت را 1.5 میلیون دلار در هر ساعت تخمین زد. در صورتی که این مدعا مورد استناد قرار گیرد، خسارت گسترش محدودیتهای اینترنتی در کشور در طول 30 روز بالغ بر 1 میلیارد دلار می شود.
وزیر اقتصاد: خسارت جبران می شود
محمود لیائی مدیرعامل شرکت ملی پست جمهوری اسلامی ایران نیز در این رابطه گفت: درآمد شرکت پست یک سوم کاهش یافته است و این موضوع نشان می‌دهد، یک سوم مرسوله‌های پستی و معاملات از طریق اینترنت بین‌الملل و پلتفرم‌های خارجی انجام می‌گرفته است.
در روزهای اخیر از طول صف خانم های خانه دار و یا صاحبان شبکه های اجتماعی که اقلامی مانند لواشک، عروسک، مواد آرایشی و بهداشتی،… را برای مشتریانشان از طریق سیستم پست ارسال می کردند، به وضوع کاسته شده است.
همچنین سید احسان خاندوزی دیگر مقام رسمی کشور بود که به خسارت های مادی محدودیتهای اینترنتی « روی کسب و کار مردم» اشاره کرد و گفت: در این ارتباط مصوباتی برای ترمیم لطمات به کسب و کارها روی پلتفرم‌ها در حال نهایی شدن است که به زودی اعلام میشود.
اما از سوی دیگر ابوالحسن فیروزآبادی دبیر شورای عالی فضای مجازی اظهار کرد: محدودسازی و فیلتر یک درمان مقطعی و مسکن است. وی تعداد حساب های کاربری کسب و کارها در اینستاگرام را بیش از 9 میلیون و 400 هزار نفر تخمین زد، اما گفت که از این ظرفیت تنها برای اطلاع رسانی استفاده می شود و کشور ما نیازمند پیام‌رسانی است که در کنار اطلاع‌رسانی، بتواند خدماتی همچون احراز هویت، فروش و تراکنش‌های بانکی را انجام دهد.
پیشتر این اظهار نظر، وزیر ارتباطات که از کسب و کارهای اینترنتی خواسته بود به اصطلاح به پیام رسان‌های داخلی مهاجرت کنند، موجی از نگرانی و گمانه زنی در مورد فیلترینگ دائمی اینستاگرام و واتساپ را در پی داشت.
با این همه سایت دولت، خبری منتشر کرد که بر اساس آن، جلسه شورای عالی فضای مجازی « بدون رای به فیلترینگ دائمی جدیدی برگزار شد» این جمله از سوی برخی به عنوان مخالفت این شورا با فیلترینگ دائمی واتساپ و اینستاگرام تعبییر شد، از دیگر سو برخی کارشناسان نیز عنوان کردند که در جلسات بعدی ممکن است رای به فیلترینگ دائمی نیز مد نظر قرار گیرد.
درنهایت، مسعود اسد پور رئیس آزمایشگاه شبکه‌های اجتماعی دانشگاه تهران در اینباره به خبرگزاری سیناپرس گفت: قطعاً برخی اصناف در مورد میزان کسب و کارهای فعال در شبکه اجتماعی مانند اینستاگرام غلو می کنند، خصوصاً که شاخص های مشخصی نیز برای این آمار عنوان نمی شود. با این همه اگر شخصی حتی یک شغل نیز ایجاد کرده باشد، می داند از دست رفتن یکباره مثلاً 1000 شغل یعنی چه.
این استاد دانشگاه در ادامه افزود: بر اساس آنچه ما احصاء کردیم در بدبینانه ترین حالت، حداقل یک میلیون نفر به صورت مستقیم از این شبکه اجتماعی کسب درآمد می کنند. در شرایطی که وضعیت عمومی اقتصاد و اشتغال کشور با چالش جدی مواجه است و بدون یافتن جایگزین قابل اتکاء، حذف این تعداد شغل در کشور، قطعاً یک بحران بسیار جدی قلمداد می شود.
اسدپور بیان کرد: برخی اپلیکیشن های داخلی نیز متاسفانه مدل درآمدی خود را بر اساس ترافیک کاربر قرار داده اند که در تضاد جدی با منافع مردم است، با توجه به اینکه برخی شهروندان نیز عدم رجوع به شبکه های اجتماعی داخلی را برای خود به عنوان نوعی مقاومت مدنی تعریف کرده اند، حتی اگر بسترهای فنی نیز وجود داشته باشد که ندارد، مهاجرت این حجم عظیم و یک شبه از کسب و کارها به شبکه های اجتماعی داخلی، با منطق علمی و واقعیت‌های موجود هم خوان نیست.