چند نکته درباره اخطار گوگل به کاربران پلتفرمهای ایرانی
هفته‌های گذشته خبری در فضای مجازی درباره اخطار گوگل به کاربران یکی از پلتفرمهای ایرانی و حذف آن توسط گوگل پلی منتشر شد که حواشی فراوانی را ایجاد کرد.
اخیرا یکی از پلتفرمهای پیام‌رسان داخلی همزمان با بالا گرفتن بحث ایجاد محدودیت از سمت گوگل برای یکی از اپلیکیشن‌های بومی، در راستای شفاف‌سازی و آشنایی بیشتر با مباحث فنی، تور بازدیدی از مرکز مانیتورینگ خود برای اصحاب رسانه گذاشت و در حاشیه، مدیر عاملش نیز پاسخگوی سوالات خبرنگاران بود. مدیرعامل روبیکا در آن مراسم اشاره‌ای به ارسال سه ایمیل برای پیگیری محدودیت ایجاد شده برای اپ این پیام‌رسان به شرکت گوگل داشت که نهایتا هم نتیجه مطلوبی حاصل نشده است.
احمد حدادی در آن مراسم درباره اتفاق رخ داده اینگونه توضیح داد: ما از زمان شروع این مسئله، سه بار به گوگل ایمیل ارسال کردیم که یک بار پاسخ دادند و گفتند که طی ۴۸ ساعت بررسی و اعلام می‌کنند. در زمینه حذف اپلیکیشن از گوگل‌پلی هم به آنها ایمیل فرستادیم اما به نظر می‌رسد پاسخ‌های آنها از پیش تعریف شده است و در زمینه دریافت پاسخ با توجه به نامه‌نگاری‌های انجام شده، امیدوار نیستیم.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا علت حذف این اپلیکیشن از گوگل‌پلی، استفاده از نسخه کرک شده آن است؟ اظهار کرد: اول اینکه مفهوم برنامه‌نویسی open source یا منبع باز این است که می‌توانید از سورس یا منبع برنامه موردنظر استفاده کنید و در همه جای دنیا امری متداول است؛ اصولا اینگونه برنامه‌نویسی آمده است تا نرم افزار را توسعه دهد و افراد بتوانند به هم کمک کنند و با سرعت بالاتری محصول را توسعه دهند. اما ادعای مطرح شده به دلایل ابتدایی باطل است، زیرا ما از چیزی استفاده کردیم که به سال ۱۳۹۷ مربوط میشود نه امسال و از آن زمان تاکنون، ده‌ها نسخه در استورهای داخلی و خارجی منتشر کرده‌ایم، بنابراین این امر علت جدیدی برای معلول فعلی که رخ داده نیست.
وی که معتقد است این اپ در فروشگاه‌های آنلاین داخلی مانند مایکت، از پرنصب‌ترین و دست کم پرجست‌وجوترین کلید واژه‌ها در سال ۱۴۰۰ در کافه بازار، بوده است، عنوان کرد که هر نهاد فنی دارای صلاحیت هم می‌تواند درباره موضوعات مرتبط با این پلتفرم به اینجا بیاید و برنامه و سطح دسترسی‌های آنها را بررسی و نتیجه نهایی را نیز به شکل عمومی منتشر کند. تنها تغییر این اپلیکیشن طی دو ماه گذشته، این است که تعداد کاربر بیشتری به این اپلیکیشن آمده‌اند.
همچنین درباره اینکه این پلتفرم چقدر حافظ اطلاعات کاربران است، گفته شد که برای حفظ اطلاعات مردم تلاش می‌کنیم و در این باره قوانینی هم وجود دارد اما نکته مهم این است که دسترسی ویژه‌ای وجود ندارد و اطلاعات کاربران از سمت ما به گونه‌ای که خیال خودمان باید راحت باشد، محفوظ است.
پس از این جریان، از برخی تحلیل‌ها این طور استنباط می‌شد وقتی اپلیکیشنی که پنج سال بدون وقفه درحال ارائه سرویس بوده یکباره و بدون هیچ اخطار قبلی و حتی پاسخ بعدی از دسترس خارج و سپر امنیتی بر روی آن فعال شود، رفتاری عجیب و مبهم است و با بررسی مشخص میشود که سوء برخوردی در کار بوده است، در غیر این صورت باید یکی از مراحلی که ذکر شد حداقل انجام می‌شد؛ بنابراین این سوال مطرح شد که آیا چیزی سبب تحریک گوگل به انجام این کار شده است؟ آیا استقبال کاربران مطابق بیانیه‌ای که این پلتفرم داخلی از اعداد و ارقامش منتشر کرده، سبب این برخورد سلب و واکنش خصمانه شده بود؟
در همین رابطه، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات هم اطلاعیه ای در این رابطه منتشر کرد و اعلام کرد اتفاق پیش آمده یک رویکرد سیاسی بوده و در مواجهه با چند اپلیکیشن دیگر هم اتفاق افتاده است. در این اطلاعیه آمده است: در روزهای اخیر شاهد موج جدیدی از اعمال محدودیت های خارج از عرف پلتفرم های امریکایی در مواجهه با رویدادهای اجتماعی و برنامه های بومی ایران عزیز هستیم. حذف مطالب و هشتگ های مرتبط با شهدای مظلوم حادثه تروریستی حرم مطهر شاه چراغ(ع) در پلتفرم های آمریکایی و به طور مشخص حذف مطالب مربوط به کودکان مظلوم، آرتین و آرشام و از سوی دیگر اجازه انتشار و حتی ترویج ویدئوهای تحریک آمیز حاوی خشونت عیان، سطح تازه ای از استاندارد دوگانه این پلتفرمها را در تفسیر آزادی بیان و حقوق بشر آشکار کرده است.
همچنین پلتفرم گوگل پلی متعلق به شرکت گوگل، با استفاده از موقعیت انحصاری خود در گوشی‌های اندروید و بدون اطلاع قبلی در اقدامی خارج از عرف، فرآیند محدودسازی برخی از برنامه‌ها و پلتفرمهای پرکاربرد ایرانی را به بهانه حمایت از حریم خصوصی کاربران آغاز کرده است.
این اقدام غیر مسئولانه در مورد برنامه‌های پرمخاطب ایرانی که عمدتاً حاصل تلاش جوانان نخبه این مرز و بوم‌اند و مورد استقبال میلیونی کاربران قرار گرفته‌اند، در حالی صورت پذیرفته است که طبق بررسی‌های این وزارتخانه، برنامه‌های فوق هیچ هشدار پیشینی از سوی گوگل دریافت نکرده بودند و علیرغم اینکه بلافاصله اعتراض خود را نسبت به این رفتار غیر مسئولانه اعلام کرده اند، تاکنون هیچ پاسخی از گوگل دریافت نکرده‌اند. لازم به توضیح است که اقدامات مذکور محدود به یک یا دو برنامه خبرساز نیست و طی دو هفته گذشته در خصوص چند برنامه‌ی کاربردی ایرانی دیگر نیز اعمال شده است.
علی ای حال، با وجود پیشینه سیاسی اقدامات یکجانبه شرکت‌های آمریکایی و همچنین تاکید توسعه دهندگان این پلتفرمها بر رعایت اصول حرفه‌ای مطابق استانداردهای بین المللی، شائبه سیاسی بودن این اقدام گوگل بسیار پر رنگ بود، اما به دلیل اهمیت موضوع و حفاظت حداکثری از حقوق کاربران ایرانی در برابر هرگونه قصور یا تقصیر احتمالی، وزیر ارتباطات دستور داد درصورت دریافت مستندات مورد ادعای شرکت گوگل در خصوص پلتفرمهای ایرانی، کمیته‌ای شامل کارشناسان فنی خبره و مستقل برای بررسی دقیق این ادعاها تشکیل شود و نتیجه بررسی‌ها به اطلاع عموم و بخصوص دستگاه‌های ذیربط از جمله مرکز ملی فضای مجازی رسانده شود.
همچنین وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرده که با توجه به تکالیف و رسالت قانونی خود در حمایت از زیست بوم فناوری اطلاعات کشور، تمام قد پشت سر پلتفرمها و شرکت‌های ایرانی توسعه دهنده خدمات حوزه اقتصاد دیجیتال ایستاده است و ضمن اینکه اجازه نخواهد داد که تصمیمات ضد ایرانی و استانداردهای دوگانه شرکت‌های امریکایی تلاش های جوانان این مرز و بوم برای تامین نیازهای فناورانه مردم را به حاشیه ببرد، از تمام ظرفیت‌های فنی و قانونی خود برای حفاظت از حقوق کاربران ایرانی استفاده خواهد کرد.
هرچند بعد از گذشت چند روز این پلتفرم داخلی در اطلاعیه‌ای از آپدیت جدید خود با قابلیت‌های جدید خبر داد و اعلام کرد یک روز پس از اخطار سپر امنیتی گوگل، این مشکل با ایجاد تغییراتی جزئی و نامرتبط به حوزه دسترسی‌ها و امنیت اپلیکیشن حل شده و در آپدیت جدید این خطا تاکنون دیگر اعلام نشده است اما هنوز اما و اگرهایی در این باره وجود دارد که در گفت‌وگو با یک کارشناس بررسی شده است.
در همین رابطه کیوان نقره کار در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: در این زمینه می‌توان گفت این تحلیل که اقدام گوگل رویکرد سیاسی داشته، درست است و شاید فضای ارتباطی و اطلاع رسانی فضای آزادی به نظر برسد اما همیشه از مسائل سیاسی و اقتصادی متاثر است.
او افزود: یعنی ما این تجربه را داشتیم؛ زمانی شرکت فیس‌بوک اطلاعات خود را به نفع کاندیداهای خاص یک رئیس جمهور فروخت یا یک نفر در اوضاع سیاسی محتواسازی کرده و به هر شکلی در مسیر جریان‌ها قرار گرفته است؛ به نظر می‌رسد که گوگل و سایر شرکت‌ها متأثر از این فضا هستند، یعنی شاید در زمانی یک بازاری یا امکانی برای آنها جذابیت‌های لازم را نداشته به طور مثال در دوره تحریم‌ها، امکان ورود به جزئیات یا بازار ایران را نداشتند اما الآن این فرصت فراهم شده که بیشتر به این بازار توجه کنند و رویکردهای خاص خود را بیاورند.
این کارشناس حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: درحال حاضر ما دقیق نمی‌دانیم که این ماجرا واقعا از مسائل سیاسی تأثیر گرفته است یا خیر اما بعید هم نمی تواند باشد زیرا یک پیام‌رسان ایرانی داخلی مانند روبیکا امسال وارد گوگل پلی نشده است که بخواهد این مشکل یا توجه را داشته باشد، در صورتیکه چندین سال است که در گوگل پلی وجود دارد مگر اینکه این اپلیکیشن داخلی موضوعاتی را جدیدا اضافه کرده باشد که گوگل پلی این موارد را مشاهده و این اخطار را اعلام کرده است. بنابراین به صورت کلی می توان گفت تأثیرات سیاسی و اقتصادی و هم تغییرات ایجاد شده در اپلیکیشن مورد نظر می تواند از دلایل این امر باشد.
وی با بیان اینکه معمولا اپلیکیشن‌هایی که دولت‌ها از آنها حمایت می‌کنند، چه در داخل و خارج از کشور، مورد توجه عمومی قرار نمی گیرند، تصریح کرد: این رویه در ارتباط با پلتفرمهای داخلی باید اصلاح شود زیرا زمانیکه اپلیکیشن‌ها حمایت کلان مالی دولت را دارند، دیگر به فکر نو آوری و پاسخگویی نیستند؛ البته دیدگاه بسترهای داخلی نیز اینگونه است و آنهایی که توان رقابتی دارند، علاقه‌مند به رفتار مستقل و رقابت باز هستند.
نقره کار درباره این که تأثیر اقدام اخیر گوگل پلی چیست؟ اظهار کرد: از دو منظر می‌توان به این امر نگاه کرد، اگر نگاه سیاسی داشته باشیم، نوعی قدرت نمایی سیاسی است که گوگل این فضا را در اختیار دارد و تعیین می کند چه کسی در این فضا بازی کند؛ از منظر اقتصادی هم آسیب‌هایی را به کاربران می‌رساند که در این فضا درحال فعالیت هستند اما در هر دو صورت این کاربر است که آسیب می‌بیند.
این کارشناس حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات در پایان سخنانش این را هم گفت که گاهی شبکه داخلی کشور را با نمونه مشابه شبکه داخلی چین مقایسه می‌کنند و می‌گویند باید مثل چین به سمت شبکه داخلی برویم که این قیاس و رقابت درست نیست؛ زیرا چین جمعیتی بیش از یک میلیارد نفر دارد و اگر همین تعداد روی بسترهای داخلی آنجا تراکنش مالی داشته باشند، چرخه اقتصادی کسب‌وکارهای آنلاین می‌گذرد اما با توجه به محدودیت جمعیتی کشور ما و به همین ترتیب کاربران اینترنت کشورمان، اگر همین رویه را برای خودمان متصور شویم، بسیاری از کسب‌وکارها با مخاطره مواجه می‌شوند.