بازار ۷۰ هزار میلیارد تومانی اینستاگرام/ کسب‌وکارهای خرد ۴۱۵ هزار صفحه دارند
پس از ارائه آمارهای مختلف درباره حجم بازار اینستاگرام از سوی مراجع متعدد، درنهایت مرکز ملی فضای مجازی اعلام کرد که حجم بازار اینستاگرام رقمی معادل ۷۰هزار میلیارد تومان در سال است.
آنگونه که مرکز ملی فضای مجازی عنوان کرده، این گزارش نتیجه بررسی، صحت‌سنجی و تطبیق گزارش‌های آماری منتشره از سوی برخی مراجع و تطبیق آنها با گزارش‌های رصدی این مرکز است.
مراجع ذیل درخصوص اقتصاد اینستاگرام و تطبیق این گزارشها با گزارش‌های رصدی مرکز ملی فضای مجازی، ابعاد مختلف وابستگی اقتصاد دیجیتال کشور به این سکوی خارجی را احصا و به اطلاع تصمیم‌گیران رسانده‌اند. گزارش مرکز ملی فضای مجازی نشان می‌دهد که سهم اینستاگرام از اقتصاد دیجیتال تنها ۷.۳ درصد است. همچنین در این گزارش تأکید شده که این سهم تنها مربوط به اقتصاد دیجیتال و نه تولید ناخالص داخلی است و اگر مبنا تولید ناخالص داخلی باشد، سهم اینستاگرام بسیار کمتر از این میزان است.
انواع مشاغل در اینستاگرام
مرکز ملی فضای مجازی، کسب‌وکارهای شکل گرفته یا توسعه یافته در اینستاگرام را در ۳ بخش اصلی(صنفی، خرد، محتوایی) طبقه بندی کرده است.
براساس گزارش این مرکز مشاغل صنفی به آن دسته از مشاغل گفته میشود که دارای مجوز فعالیت از صنوف مختلف بوده و از شبکه‌های اجتماعی به‌عنوان بستری برای بازاریابی استفاده می‌کنند. گزارش پیش رو، فروش اصلی این دسته از مشاغل را خارج از اینستاگرام و با استفاده از درگاه‌های پرداخت اختصاصی یا به‌صورت حضوری می‌داند.
همچنین مرکز ملی فضای مجازی مشاغل خرد را که شامل کسب‌وکارهای خانگی و مشاغل زیر پله‌ای عنوان کرده، مشاغلی می‌داند که به‌صورت صنفی فعالیت نمی‌کنند و علاوه بر بازاریابی، از اینستاگرام و دیگر پیام‌رسان‌ها برای ابزار ارتباطی با مشتریان خود استفاده می‌کنند. این مرکز اعلام کرده که براساس بررسیهای صورت‌گرفته حدود ۴۱۵ هزار صفحه اینستاگرامی متعلق به مشاغل خرد است و پرداخت‌های این گروه عمدتا به‌صورت کارت به کارت یا پرداخت در محل انجام میشود.
علاوه بر این، مرکز فضای مجازی، گروه سوم یعنی مشاغل محتوایی را به‌عنوان مشاغلی معرفی کرده که مبتنی بر فروش کالا یا خدمات نیست، بلکه از طریق مدیریت صفحات اینستاگرامی و جذب مخاطب اقدام به جذب تبلیغات و درآمدزایی می‌کنند. این گزارش حاکی است، اگرچه حدود ۶۰درصد از مشاغل ایجاد شده در اینستاگرام در این بخش قرار دارند اما حجم بازار این گروه ۷.۵درصد از کل است.
اقتصاد ۳لایه
گزارش مرکز ملی فضای مجازی اقتصاد اینستاگرام را مانند اقتصاد دیجیتال در ۳لایه «هسته»، «اقتصاد دیجیتال» و «اقتصاد دیجیتال‌شده» طبقه بندی کرده است. در این بخش حجم بازار اینستاگرام در سال ۷۰ هزار میلیارد تومان اعلام شده که «اگر بخش‌های فاقد آمار را به‌صورت تخمینی به آن اضافه کنیم حداکثر ۷.۳درصد از اقتصاد دیجیتال کشور را تشکیل خواهد داد». این گزارش تأکید می‌کند که این ۷.۳ درصد نسبت حجم بازار اینستاگرام به کل اقتصاد دیجیتال کشور و سهم اقتصاد اینستاگرام نسبت به تولید ناخالص داخلی بسیار کمتر از این مقدار است. در لایه اول سهم ترافیک اینستاگرام از کل حجم بازار فروش ترافیک توسط کاربران ارتباطی ثابت و سیار ۵۰درصد و معادل ۳۰هزار میلیارد تومان در سال جمع بندی شده است. برآورد میزان حجم بازار اینستاگرام در لایه دوم اقتصاد دیجیتال در حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان در سال برآورد میشود. همچنین برآورد حجم بازار «اقتصاد دیجیتال شده» با اینستاگرام (شامل صفحات فروش البسه و پوشاک، هنرهای تجسمی و دستی، لوازم آرایشی و بهداشتی، زیورآلات، خدمات آموزشی و…) ۲۵ هزار میلیارد تومان در سال تخمین زده میشود که درواقع لایه سوم محسوب میشود.
چالش اعتماد
مرکز ملی فضای مجازی براساس پیمایش ملی که در شهریورماه سال‌جاری انجام شده، اعلام کرده که تنها ۶.۴درصد از شهروندان خرید اینستاگرامی را ترجیح می‌دهند و موضوعاتی از قبیل بی‌اعتمادی نسبت به فروشنده و تحویل کالا (۳۹درصد)، تحویل کالا با مشخصات متفاوت (۱۱درصد)، تأخیر در تحویل کالا (۳درصد) و عدم‌امکان شکایت و پیگیری تخلفات (۸درصد) به‌عنوان مهم‌ترین دلایل بی‌اعتمادی به خرید اینستاگرامی ذکر شده است.