رصد اراضی کشور با هوش مصنوعی توسط پنجره واحد مدیریت زمین
رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران گفت: رویکرد استفاده از هوش مصنوعی در فعالیت‌های سامانه زمین و به ویژه در زیرسامانه پایش اراضی کشور با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای به طور جدی مد نظر قرار گرفته است.
اجرای پروژه‌های دولت الکترونیکی یکی از مهم‌ترین اقدامات برای اجرای شعار امسال به نام «تولید دانش بنیان و اشتغال آفرین» عینیت یافته است. سازمان حفاظت محیط زیست نیز همگام با دیگر دستگاه‌های دولتی و غیردولتی در راستای تحقق این هدف و اجرای شعار محیط زیستی سال با عنوان «محیط زیست مردم پایه، هوشمند و فناورانه»، موضوع دولت الکترونیک را در سرلوحه برنامه‌های خود قرار داده است. بر این اساس، سامانه پنجره واحد مدیریت زمین، یکی از ۲۳ پروژه اولویت‌دار دولت الکترونیک است که به منظور ایجاد سهولت در ارایه خدمات و مجوزهای زمین محور و مدیریت و پایش بهینه اراضی ایجاد و راه‌اندازی شده است.
ثبت و صدور مجوزهای مرتبط با ساخت و ساز در اراضی و املاک خصوصی و استعلامات مربوطه، ثبت و واگذاری بهره‌برداری از اراضی و املاک ملی، دولتی و وقفی، ثبت و پیگیری گزارش‌های مردمی زمین خواری و نظارت بر اجرای قوانین مرتبط با حوزه زمین، اهداف چهارگانه سامانه است. به عبارت دیگر زمین، سامانه‌ای است که امکان ثبت درخواست و پیگیری به‌صورت الکترونیک و بدون مراجعه حضوری را برای متقاضیانی فراهم می‌کند که قصد اقداماتی نظیر تغییر کاربری، تفکیک، تجمیع، واگذاری و ساخت و ساز در اراضی و املاک کشور را دارند.
سامانه زمین دارای دو زیرسامانه با عنوان درگاه متقاضیان و پایش اراضی است و هم اکنون به نشانی https://iraneland.ir قابل دسترس و استفاده برای کاربران است. سامانه پایش اراضی به عنوان یکی از دو بخش اصلی سامانه «پنجره واحد مدیریت زمین» با رصد کردن استان‌های اصفهان، البرز، قزوین و زنجان شروع به کار کرده است و ماموریت ویژه جلوگیری از تخریب اراضی کشاورزی و حفظ جنگل‌ها و مراتع را دنبال می‌کند. ذینفعان سامانه پایش اراضی را طیف قابل توجهی از دستگاه‌هایی تشکیل می‌دهند که به نوعی تکلیف قانونی برای حفظ، نگهداری و مدیریت اراضی کشور به عهده آنها گذاشته شده است که در این خصوص می‌توان به وزارت راه و شهرسازی، سازمان محیط زیست، سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای، سازمان امور اراضی، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور اشاره کرد.
در همین رابطه چندی پیش معاون دولت الکترونیکی سازمان فناوی اطلاعات ایران از تسهیل از تسهیل فرآیند صدور مجوزها در حوزه زمین خبر داد و گفته بود با برقراری ارتباط میان سامانه‌های زمین و درگاه ملی مجوزها از این پس متقاضیان دو خدمت صدور جوازهای تغییر کاربری اراضی و تاسیس شهرک می‌توانند به صورت غیرحضوری نسبت به ثبت و پیگیری درخواست‌های خود اقدام کنند.
معاون دولت الکترونیکی اتصال سامانه پنجره واحد مدیریت زمین به درگاه ملی مجوزهای کشور را یکی از اساسی‌ترین پایه‌های توسعه خدمات زمین محور در کل کشور تا پایان سال جاری دانست و افزود: تا پیش از این متقاضیان دو خدمت «صدور مجوز تغییر کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها» و «صدور جواز تأسیس شهرک یا نواحی صنعتی غیردولتی» ناگزیر به پیمودن فرآیندی زمان‌بر و طولانی بودند تا بلکه بتوانند از آخرین وضعیت درخواست مجوز خود باخبر شوند. اما با تعاملاتی که میان سامانه‌های زمین و درگاه ملی مجوزها صورت گرفت از ۳۰ مهرماه سال جاری در گام ابتدایی، اتصال لازم برای خدمات یاد شده برقرار شد و تلاش برای تسری پیداکردن این مهم به کلیه خدمات حوزه زمین ادامه خواهد داشت.
موحد، با بیان این که اتصال سامانه‌های زمین و مجوزها صرفا یک رویداد فنی نیست و اثرات آن نقش قابل توجهی را در جلوگیری از سردرگمی متقاضیان ایفا می‌کند؛ گفت: در حال حاضر استعلاماتی نظیر وضعیت ملی بودن اراضی، حریم راه، حریم راه‌آهن، حریم خطوط و تأسیسات آب و فاضلاب، حریم خطوط و تأسیسات فرودگاهی، اصالت مجوزهای زیست‌محیطی، اصالت جواز تأسیس صنعتی و سایر استعلامات پایه مورد نیاز جهت دریافت مجوز در کمترین زمان ممکن به صورت الکترونیکی اخذ میشود که نقش مهمی را در صرفه‌جویی زمان و هزینه مردم به عهده دارد.
پس از آن سازمان فناوری اطلاعات اعلام کرد پنجره واحد مدیریت زمین، ارائه خدمت «استعلام تعیین حدود وضعیت اراضی روستایی» را آغاز کرده است؛ این خدمت که در حال حاضر به صورت پایلوت در دو روستای سراوان واقع در استان گیلان و نرگان واقع در استان اصفهان آغاز به فعالیت کرده به بررسی وضعیت جانمایی زمین مطابق با طرح هادی روستا می‌پردازد و بر اثر آن متقاضیان می‌توانند نسبت به وضعیت داخل یا خارج طرح هادی بودن زمین خود، مطلع شوند.
گفتنی است این استعلام به این دلیل حائز اهمیت بوده که در صورت وقوع زمین در محدوده طرح هادی، امکان اخذ مجوزهای لازم و قانونی بر روی اراضی با کاربری های گوناگون از جمله کاربری مسکونی برای متقاضی فراهم خواهد بود. خدمت استعلام تعیین حدود اراضی روستایی با همکاری بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در سامانه پنجره واحد مدیریت زمین به نشانی https://iraneland.ir/ راه‌اندازی شده است و پاسخ آن در کوتاه‌ترین زمان ممکن مشخص میشود.
طبق این گزارش، همچنین سامانه پنجره واحد مدیریت زمین با ارائه خدمتی جدید به متقاضیانی که برای اجرای طرح‌های خود در خارج از حریم شهر، روستا و شهرک‌ها در پی یافتن زمین هستند؛ امکان ثبت درخواست مجوز الکترونیکی واگذاری اراضی ملی و دولتی برای طرح‌های کشاورزی و غیرکشاورزی را فراهم کرده است.
اما به تازگی طبق اعلام این سازمان، محمد خوانساری-معاون وزیر ارتباطات- در ششمین همایش ملی پیشرفت های معماری سازمانی که در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد، پنجره واحد مدیریت زمین را یک نمونه موردی مناسب از تکامل هوشمندسازی خدمات الکترونیکی با اثر متقابل بر فناوری‌های نوین دانست که قادر است به صورت چابک به ارایه خدمات به مردم بپردازد.
سامانه زمین از منظر آمار
رییس سازمان فناوری اطلاعات ایران، پنجره واحد مدیریت زمین را جزو معدود سامانه‌هایی در کشور دانست که با تکیه بر یکپارچه‌سازی و در عین حال حکمرانی داده‌ها به حل مشکلات مردم می‌پردازد و در تشریح جزییات آماری این مهم اظهار کرد: ۴۷ دستگاه اجرایی حسب وظایف قانونی خود مشغول به بهره‌برداری از خدمات سکوی نرم افزاری و سخت افزاری ایجاد شده توسط سازمان فناوری اطلاعات ایران تحت عنوان سامانه زمین هستند که این دستگاه‌ها در صدد ارایه ۲۴۱ خدمت و بالغ بر 6000 زیرخدمت دارای شناسه هستند. سامانه زمین دارای دو بخش اساسی است که شامل درگاه ارتباطی متقاضیان خدمات زمین است که فعلا در ۱۲ استان کشور و زیرسامانه پایش اراضی کشور که در ۱۰ استان کشور استقرار یافته است و قرار است تا پایان سال جاری به تمامی استان‌های کشور تسری یابد.
نقش هوش مصنوعی در عملکرد زمین
خوانساری به تبیین چگونگی کاربرد هوش مصنوعی به عنوان بازوی اساسی فعالیت زمین پرداخت و گفت: رویکرد استفاده از هوش مصنوعی در فعالیت های سامانه زمین و به ویژه در زیرسامانه پایش اراضی کشور با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای به طور جدی مد نظر قرار گرفته است به طوری که ردپای استفاده از هوش مصنوعی در شناسایی تغییرات مبتنی بر ایجاد هسته پردازشگر تصاویر ماهواره‌ای در سامانه زمین مشهود و نیاز است اقدامات و فعالیت‌هایی که تا کنون به صورت نیمه سیستمی صورت گرفته است با کمک نخبگان و متخصصان داخلی تکامل یابد.
وی در ادامه ضمن دعوت از جامعه علمی و شرکت‌های دانش‌بنیان اعلام کرد، در راستای تحقق این اهداف، آمادگی دریافت هرگونه پیشنهاد فنی جامع مبتنی بر نیازمندی های استقرار هسته پردازشگر تصاویر ظرف یک ماه آینده وجود دارد.
زمین؛ تحقق بالاترین سطح بلوغ تعامل‌پذیری
رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران، سامانه پنجره واحد مدیریت زمین را به دلیل انطباق با سطوح (فنی، معنایی، فرآیندی و قانونی) چارچوب تعامل‌پذیری کشور(IGIF) و همچنین چارچوب و مدل‌های مرجع معماری سازمانی، به عنوان یکی از سامانه های پیشرو در هوشمندسازی خدمات الکترونیکی توصیف کرد که به دنبال دستیابی به بالاترین سطح بلوغ تعامل پذیری یعنی تعامل پذیری بین سازمان هاست که با ایجاد تعامل منسجم با قوای سه گانه این مهم دنبال می شود.
طبق اعلام خوانساری، زمین در حوزه عمل قوه قضائیه، مزایایی مانند پیشگیری از جعل مجوز و استعلامات، جلوگیری از تضییع حقوق بیت المال و سهولت در برخورد با تخلفات را به ارمغان آورده است. در همین راستا، ایجاد بانک الکترونیکی یکپارچه، ساماندهی فرآیندهای حوزه اراضی و املاک، کاهش مراجعات حضوری، حذف امضاهای طلایی و افزایش رضایتمندی مردم را برای قوه مجریه یا دولت به همراه داشته است و در نهایت نظارت آسان و فعال بر اجرای قوانین و همچنین برنامه ریزی جهت آسیب شناسی و تنقیح قوانین مرتبط را در حوزه عمل قوه مقننه تسهیل می کند.