نگاهی به اوضاع و احوال این روزهای بازار ارزهای دیجیتال
زمستان ارزهای دیجیتال، خیال پایان ندارد و هفته‌ها و ماه‌هاست که بازار دارایی‌های دیجیتال با افت پیاپی ارزش، دست‌به‌گریبان است. چندی پیش هم با به گل نشستن صرافی پرآوازه اف‌تی‌ایکس (FTX) و عیان شدن اقدامات غیرقانونی گردانندگان این سکوی تبادل رمزارزی، موجی از هراس و تردید در میان سرمایه‌گذاران و فعالان این بازار به راه افتاد و به کاهش فزاینده بهای ارزهای دیجیتال دامن زد.
اکنون گردانندگان صرافی افتی ایکس، به‌طور رسمی درخواست خود را برای طی مراحل ورشکستگی تقدیم نهادهای قانونی ایالات متحده کرده‌اند. «سم بنکمن فراید» (Sam Bankman-Fried)، بنیان‌گذار و مدیرعامل سابق این صرافی نیز برای در امان ماندن از اقدامات قضایی به باهاما گریخته است.
ورشکستگی اف‌تی‌ایکس باعث شد تا بازار کم‌رمق رمزارزها بار دیگر به ورطه سقوط بیفتد؛ تا جایی که بهای بیت کوین، طلایه‌دار ارزهای دیجیتال، آستانه حمایت ۲۰ هزار دلار را از دست داد و تا حوالی ۱۵۹۰۰ دلار هم پایین رفت. اتریوم، دیگر رمزارز پیشگام نیز از این موج نزولی بی‌نصیب نماند و طی تنها ۷ روز، افتی ۲۴ درصدی را تجربه کرد. سولانا دیگر رمزارزی که با داعیه از میدان به در کردن اتریوم پا به عرصه گذاشته بود، بیش از دیگر ارزهای برتر بازار دچار افت شد و طی یک هفته دست‌کم ۶۰ درصد از ارزش خود را از دست داد.
در سال جاری، این نخستین بار نیست که بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال بازار در سراشیب سقوط می‌افتند. این رمزارز پیشرو در سال گذشته در محدوده ۶۹ هزار دلار دادوستد می‌شد، اما از ماه مه یعنی اردیبهشت امسال، با از دست دادن آستانه روانی ۲۰ هزار دلار، زنگ آغاز زمستان رمزارزی را به صدا درآورد. در ادامه گرچه بیت کوین توانست با تقلای بسیار، سنگر ۲۰ هزار دلار را پس بگیرد؛ اما این روزها دوباره شاهد تکرار وقایع روزهای نخست سال هستیم.
در ادامه می‌خواهیم دلایل افت بهای بیت کوین و دیگر رمزارزهای بازار را واکاوی کنیم و دریابیم که آیا می‌توان به احیای این بازار در سالهای پیش رو امید بست یا نه.
دلایل ریزش بازار رمزارزها
افت فرسایشی این روزهای بازار رمزارزها تنها معلول رخدادهای داخلی این حوزه نوپا نیست و ریشه در عوامل کلانی دارد که سایر حوزه‌های اقتصادی را هم بی‌نصیب نگذاشته و به قرمزپوش شدن تابلوها در بازارهای بورس جهان انجامیده است. اما چه متغیرهای کلانی تمامی بازارهای دارایی را دستخوش رکود کرده‌اند؟
۱- سایه شوم تورم
بیت کوین و بسیاری دیگر از رمزارزها با داعیه برخورداری از قابلیت ضد تورمی پا به عرصه گذاشتند. با افزایش تورم و رشد قیمت‌های جهانی در ماه‌های اخیر، همه دوستداران رمزارزها انتظار داشتند که ارزهای دیجیتال بتوانند پناهگاهی امن برای حفظ ارزش دارایی‌هایشان از گزند تورم باشند. با این‌حال، اتفاقات به‌گونه‌ای رقم خورد که در یک سال گذشته این انتظار نه‌تنها برآورده نشد، بلکه ارزهای دیجیتال در قیاس با دیگر دارایی‌ها عملکرد ضعیف‌تری از خود به نمایش گذاشتند و حتی باعث افت ارزش سبد دارایی‌های مردم شدند.
در حالی که بهای همه کالاها و خدمات از حامل‌های انرژی گرفته تا بلیت هواپیما سیری صعودی را طی کرده، اما بیت کوین و دیگر رمزارزها از حفظ ارزش کنونی خود هم باز ماندند و برخلاف سالهای قبل خود، نتوانستند از آزمون مقابله با تورم سربلند بیرون بیایند.
۲- افزایش پیایی نرخ بهره
با افزایش تورم، بسیاری از بانک‌های مرکزی در سرتاسر جهان، سیاست‌های پولی انقباضی را برای مهار قیمت‌ها در پیش گرفتند. بانک مرکزی ایالات متحده موسوم به فدرال رزرو نیز در واکنش به رکوردشکنی نرخ تورم در این کشور، در چندین نوبت، دست به افزایش نرخ بهره زد.
مقامات فدرال رزرو در اظهارت خود تأکید کرده‌اند که افزایش نرخ بهره تا آرام گرفتن موج تومی ادامه پیدا خواهد کرد. این سیاست به‌زعم بسیاری از تحلیلگران از جمله عوامل ریزش مستمر بازار رمزارزها بوده؛ زیرا باعث شده فعالان بازارهای مالی، تمایل چندانی به استقراض و سرمایه‌گذاری نداشته باشند و بیشتر از گذشته به پس‌انداز و افزایش موجودی سپرده‌های بانکی خود روی بیاورند.
با رشد نرخ بهره، استقراض از بانک‌ها و نهادهای مالی، گران‌تر تمام میشود؛ بنابراین منابع پولی بیش از آنکه برای خرید دارایی به بازارها سرازیر شوند، در حساب‌های بانکی ته‌نشین می‌شوند و با کاهش تقاضا در بازارها قیمت‌ها رو به کاهش می‌گذارد. بنابراین افزایش تورم در کنار رشد نرخ بهره باعث شده تا نه تنها بازار رمزارزها که دیگر بازارهای سرمایه نیز در سرتاسر جهان با افت و رکود مواجه شوند.
۳- پایان همه‌گیری کرونا و آغاز دوران پساکرونا
در بازه زمانی مارس ۲۰۲۰ تا اواخر سال ۲۰۲۱ دوران یکه‌تازی ویروس کرونا در جهان بود. در این مدت طولانی، ساکنان بسیاری از کشورها ناگزیر از رعایت قوانین سفت‌وسخت بهداشتی، ملزم به رعایت قرنطینه و سکونت در منزل بودند. همین باعث شد تا الگوی حاکم بر هزینه‌ها و مخارج مردم تغییر کند و پول‌هایی که پیش‌تر صرف سفر، سرگرمی، رفتن به کنسرت و استادیوم و از این دست موارد می‌شد، راهی بازارهای سرمایه شود.
در نتیجه سیلی از پول، روانه بازارهای مختلف از بورس گرفته تا ارزهای دیجیتال شد و به ثبت رکوردهای پیاپی در این بازارها انجامید. رفته‌رفته با واکسیناسیون جهانی و گشودن قفل قرنطینه‌های سراسری، ساکنان بیشتر کشورها از اوایل سال 2022 زندگی عادی را از سر گرفتند. ازاین‌رو، بسیاری دست به فروش دارایی‌های خود در بازارهای مختلف زدند تا بتوانند بخشی از هزینه‌های خود را جبران کنند. در این دوره، موجی از فروش در بازارهای مختلف به راه افتاد و به افت پیوسته بهای دارایی‌ها دامن زد.
۴- تهاجم روسیه به اوکراین و آغاز جنگی تمام‌عیار در اروپا
یکی دیگر از عواملی که به افت ارزش بازار ارزهای دیجیتال دامن زد، تهاجم نابهنگام روسیه به اوکراین بود. با وقوع تغییرات در افق جغرافیای سیاسی و حاکم شدن جوی از بلاتکلیفی بر فضای اقتصادی، بسیاری از افراد به دنبال پناهگاه‌های امن‌تری برای ذخیره دارایی‌های خود می‌روند. طلا در این میان همواره اصلی‌ترین و باثبات‌ترین گزینه برای میزبانی از دارایی‌های مردم بوده است. رمزارزها اما نتوانستند ادعای خود مبنی بر ضدتورم بودن را اثبات کنند و به همین دلیل از جذب سرمایه‌های مردم باز ماندند.
در مجموع به عقیده برخی کارشناسان، تا زمانی که مخاصمه میان روسیه و اوکراین خاتمه پیدا نکند و صلح و ثبات نسبی در عرصه جهانی حاکم نشود، نمی‌توان به رشد دارایی‌های پرریسک همچون رمزارزها چشم امید داشت.
دورنمای بازار ارزهای دیجیتال؛ روشن یا ناامیدکننده؟
بسیاری از کارشناسان این حوزه معتقدند که بازار ارزهای دیجیتال به این زودی‌ها به مدار رشد باز نمی‌گردد. ورشکستگی اف‌تی‌ایکس، ناکامی پروژه‌هایی همچون شبکه سلسیوس در بازپرداخت بدهی‌های خود و تعدیل گسترده کارکنان صرافی‌های پرآوازه در کنار عوامل کلان اقتصادی و سیاسی، مانع هر گونه گمانه‌زنی مثبت پیرامون آینده نزدیک بازار رمزارزها می‌شوند.
گرچه افت این روزهای بازار، قابل مقایسه با کاهش ۸۰ درصدی آن در سال ۲۰۱۸ نیست؛ اما شماری از تحلیلگران بر این باورند که هنوز هم نمی‌توان از پایان روند نزولی، سخن به میان آورد و با تشدید سخت‌گیری‌های نظارتی می‌توان چشم‌انتظار سقوط بازار به سطوح پایین‌تری باشیم. البته که بسیاری نیز معتقدند قیمت‌های کنونی، با توجه به پیش‌بینی‌هایی که از آینده این بازار میشود کف قیمتی محسوب میشود، هرچند که ممکن است شاهد تغییرات اندکی نیز در این کف قیمتی باشیم.
با این تفاصیل، برخی از تحلیلگران امیدوارند که با تکرار رفتار قیمتی بیت کوین در افق زمانی درازمدت و وقوع هاوینگ بعدی در سال ۲۰۲۴، ورق به نفع بازار ارزهای دیجیتال برگردد و شاهد رشدهای انفجارگونه در این حوزه باشیم. بر همین اساس، برخی از فعالان بازار معتقدند که در سال ۲۰۲۳ روند احیای بازار آغاز میشود و از اوایل سال ۲۰۲۴ هم زنگ آغاز یک روند صعودی پرقدرت به صدا در می‌آید.
رفتار تاریخی بیت کوین نیز نشان می‌دهد که این رمزارز تا ۴۷۷ روز پیش از وقوع هاوینگ به کف قیمتی خود می‌رسد و تقریباً ۴۸۰ روز پس از این رخداد، سقف قیمتی تازه‌ای را به ثبت می‌رساند. این رفتار در چرخه‌های پیشین بازار کمابیش تکرار شده و انتظار می‌رود در سالهای پیش رو نیز با اندکی بالا و پایین اتفاق بیفتد.