کمبود تراشه جهان را با چه بحرانی روبه‌رو می‌کند؟
زمانی که پاندمی کووید ۱۹ در سراسر جهان گسترش پیدا کرد، بسیاری از شرکتها انتظار داشتند مردم با دشوار شدن شرایط اقتصادی، میزان هزینه هایشان را کاهش دهند اما مردمی که در خانه حبس شده بودند، شروع به خرید کردند و رایانه‌های بهتر و نمایشگرهای بزرگتری خریدند تا بتوانند از خانه به کار ادامه دهند.
صدها نوع تراشه مختلف صنعت سیلیکون جهانی را تشکیل می دهند که پرزرق و برق‌ترین آنها از سوی شرکتهایی نظیر کوالکام و اینتل از ۱۰۰ دلار تا بیش از ۱۰۰۰ دلار قیمت دارند. اینها تراشه‌هایی هستند که در رایانه‌های قدرتمند یا تلفنهای هوشمند کوچکی که در جیب شما جای می گیرند، بکار برده می شوند. تراشه دیسپلی درایور یک تراشه معمولی است که تنها هدف آن ارسال دستورالعمل‌های ابتدایی برای نورانی کردن صفحه در تلفن، مونیتور یا دستگاه ناوبری است.
مشکل صنعت تراشه و شرکتهای دیگری مانند خودروسازان این است که تراشه‌های دیسپلی درایور به حد کافی وجود ندارند. شرکتهای سازنده این قطعه قادر به پاسخگویی به تقاضای رو به رشد نیستند بنابراین قیمت‌ها افزایش پیدا کرده است. این امر در کمبود عرضه و افزایش هزینه پنلهای LCD سهیم بوده است که قطعه ضروری برای ساخت تلویزیون‌ها، لپ تاپ‌ها و همچنین خودروها، هواپیماها و یخچال‌های پیشرفته هستند. کمبود این قطعه باعث شده است شرکتها نتوانند محصولاتشان را تولید کنند.
اکنون آسیب کمبود عرضه چنین قطعاتی که بی اهمیت به نظر می رسند، در اقتصاد جهانی پدیدار شده است. خودروسازانی مانند فورد موتور، نیسان موتور و فولکس واگن تولیدشان را کاهش داده‌اند و در نتیجه خسارت بیش از ۶۰ میلیارد دلاری درآمد این صنعت در سال ۲۰۲۱ برآورد شده است.
این وضعیت پیش از بهتر شدن، وخامت بیشتری پیدا خواهد کرد. طوفان زمستانی کم سابقه در تگزاس، بخشهای وسیعی از تولید آمریکا را فلج کرد. همچنین آتش سوزی در یک کارخانه ژاپنی باعث تعطیلی یک ماهه این تاسیسات شد. شرکت سامسونگ الکترونیکس در خصوص عدم توازن جدی در این صنعت هشدار داده و شرکت تایوانی TSMC اعلام کرده است با وجود این که کارخانه‌هایش با ظرفیت بیش از ۱۰۰ درصدی فعالیت می‌کنند قادر نیست با تقاضا همگام بماند.
کمبود تراشه، زاده یک محاسبه اشتباه پس از شیوع پاندمی ویروس کرونا در سال ۲۰۲۰ بود. هنگامی که پاندمی کووید ۱۹ در سراسر جهان گسترش پیدا کرد، بسیاری از شرکتها انتظار داشتند مردم با دشوار شدن شرایط اقتصادی، میزان هزینه هایشان را کاهش دهند. اما مردمی که در خانه حبس شده بودند شروع به خرید کردند و رایانه‌های بهتر و نمایشگرهای بزرگتری خریدند تا بتوانند از خانه به کار ادامه دهند. برای کودکانشان لپ تاپ‌های جدیدی برای آموزش از راه دور خریداری کردند. تلویزیون‌های 4k، کنسولهای بازی، دستگاه‌هایی مانند کف شیرساز، سرخ کن و مخلوط کنهای قوی خریداری کردند تا زندگی در قرنطینه را دلپذیرتر کنند.
اما خودروسازان هم غفلت کردند؛ این شرکتها کارخانه هایشان را تعطیل کردند زیرا تقاضا به دلیل عدم امکان مراجعه برای خرید سقوط کرده بود. آنها به تامین کنندگان قطعه اعلام کردند ارسال قطعات از جمله تراشه هایی که برای تولید خودروها بسیار ضروری هستند را متوقف کنند. سپس یکباره تقاضا در اواخر سال میلادی ۲۰۲۰ اوج گرفت. مردم می خواستند از خانه خارج شوند و تمایلی به استفاده از حمل و نقل عمومی نداشتند. خودروسازان کارخانه هایشان را بازگشایی کردند و با سرافکندگی سراغ تراشه سازانی نظیر TSMC و سامسونگ رفتند. اما پاسخی که شنیدند این بود که باید منتظر بمانند. نمی توانند به سرعت کافی برای مشتریان وفادارشان تراشه تولید کنند.
عامل دیگری که بحران را تشدید کرد، کمبود شیشه است. تولیدکنندگان بزرگ شیشه حوادثی را در پایگاه‌های تولیدشان گزارش کرده اند که شامل خاموشی در کارخانه نیپون الکتریک گلس در دسامبر و انفجار در کارخانه فاین تکنو کوریای AGC در ژانویه بود.
بزرگترین برندگان کمبود جهانی تراشه
طبق این گزارش، کمبود ناگهانی نیمه رساناها، تولید خودرو را مختل ساخته و رشد درآمد اپل را محدود کرد اما در عوض به بازار سازندگان تجهیزات تولید تراشه حسابی رونق بخشید. این شرکت ها به عنوان بزرگترین برندگان کمبود جهانی تراشه ظاهر شده‌اند زیرا شرکتهای تراشه سازی به افزایش ظرفیت تولیدشان برای پاسخگویی به تقاضای فزاینده اقدام کرده اند.
شرکت اپلاید متریالز که بزرگترین سازنده تجهیزات تولید نیمه رسانا در جهان است، شاهد رشد حدود ۴۰ درصدی ارزش سهامش در سال میلادی ۲۰۲۰ بوده و بهترین عملکرد را در شاخص نیمه رسانا داشته است. ارزش سهام شرکتهای بروکس اتومیشن، لام ریسرچ کورپ و کی ال ای کورپ در همین مدت هر یک بیش از ۲۳ درصد رشد کرد که دو برابر رشد شاخص نیمه رسانای فیلادلفیا بوده است. توسعه بودجه تجهیزات از سوی شرکت های بزرگ تراشه سازی و دولت هایی که نگران نفوذ خارجی در تاسیسات تولید هستند، به وال استریت این اطمینان را بخشیده که روند صعودی مذکور قوی می ماند.
مشکل کمبود تراشه زمانی که کووید ۱۹ به سرعت شیوع یافت و باعث سقوط فعالیت اقتصادی و کاهش تولید شرکتها شد، غیرقابل تصور بود؛ اما پس از شوک اولیه، فروش بسیاری از صنایع افزایش یافت و شرکتها در تلاش برای افزایش موجودی انبارهایشان هستند. بسیاری از شرکتهای تراشه سازی اکنون با حداکثر ظرفیت تولید می کنند و دولتها کمبود کارخانه های تولید تراشه را یک ریسک امنیت ملی می بینند.
طی سال‌های گذشته گفته شده بود شرکت TSMC تایوان که برای اپل و برادکام تراشه تولید می کند، قصد دارد ۱۲ میلیارد دلار برای ساخت کارخانه ای در آریزونا هزینه کند. بخشی از هزینه های ساخت این کارخانه در برنامه هزینه سرمایه این شرکت برای سال ۲۰۲۱ منظور شده است. هزینه سرمایه برادکام ممکن است از ۱۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ به ۲۸ میلیارد دلار بالغ شود.
نشست اضطراری مدیران ۲۰ شرکت بزرگ درباره کمبود تراشه
به دنبال کمبود جهانی تراشه، سال گذشته اعلام شد مدیران ارشد ۲۰ شرکت بزرگ که نگران کمبود جهانی تراشه هستند، برای بحث درباره این وضعیت دوشنبه هفته جاری در کاخ سفید حضور پیدا می کنند و انتظار می رفت در این نشست ماری بارا، مدیرعامل جنرال موتورز و جیم فیرلی، مدیرعامل فورد موتور حضور پیدا کنند. در همین رابطه یک مقام کاخ سفید تایید کرده بود مدیران عامل سه شرکت خودروسازی بزرگ آمریکا شامل استلانتیس ان وی که شرکت مادر کرایسلر است و همچنین مدیران گلوبال فوندریز، PACCAR، NXP و شرکت تایوانی TSMC حضور خواهند داشت.
ادامه کمبود جهانی تراشه تا سال ۲۰۲۳
سال گذشته میلادی شرکت اینفینئون که بزرگترین شرکت تولیدکننده نیمه رسانا در آلمان است، پیش بینی کرد کمبود جهانی تراشه که به همه از خودروسازان تا تولیدکنندگان رایانه آسیب زده، ممکن است سالها ادامه پیدا کند. راینهارد پلوس، مدیرعامل شرکت اینفینئون در مصاحبه با نشریه فرانکفورتر آلگماینه سایتونگ گفت کمبود تراشه در حوزه هایی که ظرفیت توسعه آنها نسبت به تقاضای مصرف کننده آهسته است، ممکن است در سال ۲۰۲۳ هم ادامه پیدا کند. ساخت تاسیسات جدید و اتاق‌های پاکی که در آنجا ویفرهای سیلیکونی به تراشه تبدیل می شوند، می تواند تا دو سال و نیم زمان ببرد و ارتقای تاسیسات فعلی ۹ ماه تا یک سال زمان می برد.
کمبود تراشه در سال ۲۰۲۱ به شرکت های مختلف از تسلا گرفته تا اپل و مایکروسافت ضربه زده است. به گفته پلوس، نیازهای دورکاری کارمندان و تبعات کمبود تراشه در صنعت خودروسازی پس از تاخیرهای ناشی از پاندمی، به پیشران های اصلی برای صنعت تراشه تبدیل شده اند؛ رواج خودروهای برقی و تقاضای رو به رشد برای انرژی تجدیدپذیر از دیگر عوامل سهیم در کمبود تراشه بوده اند.