جنگ تراشه‌ای ایالات متحده و چین شرکت‌های بین‌المللی را در معرض خطر قرار می‌دهد
جنگ اقتصادی ایالات متحده و چین در مرحله‌ای وارد شده است که می‌تواند برای شرکت‌های بین‌المللی نیز زیان‌آور باشد.
درحالی که دولت بایدن صادرات بعضی فناوری‌های تراشه به چین را برای جلوگیری از استفاده صنعتی و نظامی چینی‌ها مسدود کرده است، گزارش‌های نشان می‌دهند این محدودیت شرکت‌هایی در سراسر جهان را در معرض خطر قرار داده است، زیرا منع صادرات در زنجیره تأمین اخلال ایجاد می‌کند.
به‌گزارش کامپیوتر ورلد، با تشدید جنگ تجاری ایالات متحده و چین، دولت جو بایدن محدودیت‌های گسترده‌ای را برای صادرات فناوری تراشه وضع کرد و متعاقباً شعله‌های آتش میان این دو اقتصاد بزرگ جهان، دامن‌گیر شرکت‌های مختلف در بخش‌های متفاوتی از اقتصاد جهانی میشود.
ایالات متحده به طور فزاینده‌ای نگران قدرت ژئوپلیتیکی رو به رشد چین است.
قوانین تجارت جدید در زمانی تصویب شده که ایالات متحده به طور فزاینده‌ای نگران قدرت ژئوپلیتیکی رو به رشد چین است. این قوانین نه‌تنها روی تجهیزات کامپیوتری اثر می‌گذارد، بلکه بسیاری از محصولات مصرفی تولیدشده با فناوری نیمه‌رساناهای مشمول محدودیت در این قانون را نیز تحت‌الشعاع قرار خواهد داد. از سویی دیگر، چنین رویکردی می‌تواند نشان‌دهنده پایان دوران جهان‌گرایی و «جهانی شدن» در حال گسترش، تعبیر شود.
کارشناسان می‌گویند که شرکت‌ها از هررشته‌ای باید زنجیره‌های تأمین خود را به‌طور کامل تجزیه و تحلیل کنند تا تخمینی از میزان و چگونگی اثرات این قوانین بر آن‌ها به‌دست بیاورند.
آقای الکس کاپری، پژوهشگر در بنیاد هینریچ که در حوزه‌ی تجارت جهانی تحقیقات می‌کند، می‌گوید ازنظر تخصصی یک زنجیره ارزش جهانی کاملاً منطقی جایی است که اساساً سرمایه و تخصص و تولید به کارآمدترین نقطه خود انتقال می‌یابند. به‌نظر می رسد در حال حاضر، آن روزها برای هرگونه کالا استراتژیکی تمام شده‌اند و نه فقط کالاهای صنعت نیمه‌رسانا، بلکه هر محصول استراتژیکی متأثر از این مسئله شده است.
دولت بایدن در اوایل اکتبر سال ۲۰۲۲ میلادی (مهر ۱۴۰۱ خورشیدی) قوانین صادرات جدیدی تصویب کرد که براساس آن فروش نیمه‌رساناهای پیشرفته و همچنین تجهیزات ساخت آن‌ها به تولیدکنندگان چینی خاص توسط شرکت‌های ایالات متحده ممنوع شد، مگر اینکه آن شرکت‌های چینی مجوز مخصوص دریافت کنند.
در ادامه دولت بایدن در میانه‌ی ماه دسامبر ۲۰۲۲ میلادی (آذر ۱۴۰۱) محدودیت‌ها را تا جایی گسترش داد که ۳۶ تولیدکننده تراشه چینی دیگر را دربر بگیرند و دسترسی آن‌ها را به فناوری تراشه ایالات متحده ممنوع کند. ازجمله شرکت فناوری حافظه یانگ‌تسه (Yangtze Memory Technologies Corporation) یا همان YMTC نیز شامل این قانون میشود که به‌عنوان بزرگ‌ترین سازنده تراشه قراردادی در جهان شناخته میشود.
شاید مهم‌تر از همه محدودیت‌های قوانین صادراتی جدید، محدودیت‌های اعمال‌شده بر نیمه‌هادی‌های مورد استفاده در هوش مصنوعی نظیر واحد پردازش گرافیکی (GPU)، واحد پردازش تنسور (TPU) و سایر مدارهای مجتمع با کاربرد خاص پیشرفته (ASIC) باشد.
هدف اعلام شده از این محدودیت‌ها ایجاد ممانعت از دسترسی چین به فناوری پیشرفته برای نوسازی صنایع نظامی و نقض حقوق بشر است. علاوه‌براین، محدودیت‌ها درصورتی که ایالات متحده بتواند تأیید کند که شرکت‌های چینی موجود در فهرست ممنوعیت، از این فناوری‌ها برای اهداف نظامی یا نقض حقوق بشر استفاده نمی‌کنند، ممکن است به‌صورت موردی برداشته شود.
اثر قوانین صادرات تراشه ایالات متحده
قوانین صادرات ایالات متحده، از قبل تأثیر خود را گذاشته‌اند، به‌عنوان مثال، شرکت اپل قصد داشت با شرکت YMTC برای تولید حافظه گوشی آیفون ۱۴ همکاری خود را آغاز کند. اپل از قبل فرایند یک ماهه‌ی تصدیق شرکت چینی را به‌عنوان تأمین‌کننده خود شروع کرد، درست پیش‌از اینکه دولت بایدن حمله خود را با تمام قوا به تراشه‌سازان چینی آغاز کند.
دیگر شرکت‌های بزرگی که فوراً تحت تأثیر محدودیت‌ها قرار گرفتند شامل انویدیا و AMD می‌شوند که واحد پردازش گرافیکی تولید می‌کنند و با شرکت‌های چینی نیز تجارت دارند. علاوه‌براین، دیگر تولیدکنندگان پردازنده نیز متأثر خواهند شد زیرا قوانین جدید طیف وسیعی از نیمه‌هادی‌ها را با مشخصات توان خاص پوشش می‌دهد.
اما، فقط تولیدکنندگان تراشه ایالات متحده نیستند که به‌طور مستقیم با این محدودیت‌ها روبه‌رو باشند. درواقع، قوانین جدید یا بهتر بگوییم، تحریم‌های فناوری نیمه‌رسانای ایالات متحده علیه چین به گونه‌ای است که تجارت شرکت‌های آمریکایی با سایر شرکت‌های غیرآمریکایی که فناوری‌های ممنوعه را به چین ارائه می‌کنند را نیز ممنوع می‌کند. این امر باعث ایجاد اصطکاک بین ایالات متحده و برخی از متحدانش شده است؛ اما، به نظر می‌رسد اکثر شرکت‌هایی که تحت تأثیر این قوانین قرار گرفته‌اند در سطح جهانی آماده پایبندی به آن‌ها هستند.
درنتیجه‌ی این تحریم‌ها، شرکت هلندی سازنده تجهیزات نیمه‌هادی ASML اکنون نمی‌تواند به یکی از بزرگ‌ترین بازارهای خود خدمت کند. افزون‌براین، شرکت بریتانیایی آرم به‌تازگی اعلام کرد که دیگر فناوری تراشه با کارایی بالا خود را به چین نخواهد فروخت.
براساس اظهارات جوزپ بوری، مدیر تحقیقات هوش مصنوعی در شرکت تجزیه‌وتحلیل و مشاره GlobalData، درنهایت این تحریم‌ها باعث می‌شوند طیف وسیعی از شرکت‌های پیشروی فناوری چینی مانند، فروشگاه اینترنتی بزرگ علی بابا، شرکت خدمات اینترنتی بایدو (Baidu)، شرکت ارتباطات و مخابراتی هواوی و شرکت‌های هوش مصنوعی SenseTime و Megvii برای تهیه‌ی تراشه‌های پیشرفته به‌منظور اجرای بارکاری هوش مصنوعی خود دچار مشکلات شدیدی شوند.
او درادامه گفت، تراشه‌های هوش مصنوعی چینی ازجمله HiSilicon، Cambricon، Horizon Robotict یا Biren Technology دیگر قادر نخواهند بود تراشه هوش مصنوعی خود را بسازند زیرا، شرکت‌هایی نظیر TSMC مجبورند از تحریم‌های ایالات متحده طبعیت کنند و شرکت چینی SMIC نیز هنوز ظرفیت تولید هیچ‌چیز کوچک‌تر از ۱۴ نانومتر را ندارد.
درهمین حال، شرکت‌های غیرچینی عملیات انتقال ظرفیت تولید خود به خارج‌از چین را از قبل آغاز کردند. برای مثال، TSMC کارخانه تولید خود را در ایالات متحده و اروپا راه‌اندازی می‌کند و بزرگ‌ترین تأمین‌کننده‌ی اپل، Foxconn، نیز به‌سرعت درتلاش است تا تولید آیفون را در هند گسترش دهد. البته، ساخت چنین کارخانه‌هایی می‌تواند سال‌ها به‌طول بیانجامد و در این مدت زمان، به اعتقاد کارشناسان، دوره‌هایی از اختلال و کمبود و عدم قطعیت در زنجیره تأمین جهانی به‌چشم خواهد آمد.
همچنین، کارشناسان به‌طور متفق‌القول می‌گویند که محدودیت‌های دولت بایدن اثرات شدیدتری درمقایسه‌با ممنوعیت‌های تجاری قبلی ایالات متحده خواهد داشت و اختلال عمیق‌تری ایجاد می‌کنند.
تأثیر جنگ تراشه بر محصولات مختلف
چارلی دای، مدیر پژوهش شرکت تحقیقات بازار Forrester به این نکته اشاره می‌کند که این محدودیت‌ها به اکوسیستم فناوری جهانی نیز خسارت وارد می‌کند. درواقع، هرشرکتی که در امتداد زنجیره تأمین تراشه‌های پیشرفته قرار می‌گیرد، ازجمله تولیدکنندگان دستگاه‌های الکترونیکی و محاسبات با کارایی بالا (HPC) نیز از این موضوع مستثنی نیستند. همچنین، ابزار و مواد اولیه طراحی تراشه در معرض آسیب قرار خواهند گرفت.
از آنجاکه وابستگی‌های متقابل بین ایالات متحده و چین به‌سرعت برطرف نمی‌شوند، احتمالاً شرکت‌ها فوراً متوجه تأثیر آن نشوند. برای مثال، وزارت دفاع ایالات متحده در اوایل دسامبر ۲۰۲۲ میلادی گفت که به پیمانکاران خود اجازه می‌دهد تا از تراشه‌های تولیدکنندگان تراشه ممنوع چینی تا سال ۲۰۲۸ میلادی (۱۴۰۶ خ.) استفاده کنند.
بنابر گفته‌ی برخی کارشناسان، محدودیت‌های جدید ایالات متحده به‌صورت مستقیم تأثیری در توانایی تولید تراشه در سطح جهانی و تولیدکنندگان نیمه‌رسانا نخواهد داشت، زیرا آن‌ها برای تولید تراشه در چین سرمایه‌گذاری نکردند. بااینحال اما، به‌گفته‌ی آقای جاین، با توجه به اینکه چین دومین اقتصاد بزرگ جهان است، بخش بزرگی از بازار بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده نیمه‌رسانا را تشکیل می‌دهد و قطع همکاری با چینی ها بر درآمد و برنامه‌های توسعه‌ی شرکت‌ها اثر مستقیم می‌گذارد.
بنابراین، شرکت‌ها باید برنامه‌های تولید تراشه خود را به‌تدریج کاهش دهند و این موضوع به‌دلیل مسائل مربوط به گردش نقدینگی در کوتاه مدت، نیاز به سرمایه‌گذاری سنگین دارد. در بلند مدت اما، کارخانه‌های تولید تراشه در هند، ویتنام، مالزی و سنگاپور و سایر کشورها ساخت تراشه را شتاب می‌دهند.
چه کشورهایی ظرفیت تولید تراشه را تقویت می‌کنند؟
تایوان برای مدت طولانی در تولید تراشه‌های نیمه‌هادی که در رایانه‌های شخصی، سرورها و تجهیزات مورد استفاده برای تحقیقات پیشرفته استفاده می شود، پیشتاز بوده است. بااینحال، اکنون چندین کشور از جمله هند، فرانسه، بریتانیا، ژاپن و حتی استرالیا مشوق‌هایی را برای جذب سرمایه گذاری‌های نیمه‌هادی ارائه می‌کنند. بنابراین، به‌نظر می‌رسد محدودیت‌های تجاری جدید تغییرات طولانی مدت جدیدی در تولید جهانی و معادلات تجاری ایجاد کنند.
درحال‌حاضر، این تغییرات به‌دلیل بازار محلی در هند و استراتژی تنوع‌بخشی برای کاهش اختلالات زنجیره تأمین رقم می‌خورد؛ اما محدودیت‌های تراشه به‌عنوان محرّکی برای تقویت تولید صادراتی در هند و سایر کشورها عمل کند.
ازسویی دیگر، کنگره ایالات متحده قانون CHIPS Act را تصویب کرد، قانونی که میلیاردها دلار یارانه برای شرکت‌های ساخت کارخانه‌های تراشه در این کشور اختصاص می‌دهد و درمقابل، چین نیز خبر از سرمایه‌گذاری ۱۴۳ میلیارد دلاری برای توسعه داخلی تولید تراشه در مواجهه با محدودیت‌های تجاری می‌دهد.
موریس چانگ: جهان‌گرایی تقریباً روبه نابودی قرار گرفته است
موریس چانگ، مؤسس شرکت TSMC اخیراً هشدار داد که با توجه به اینکه بسیاری از کشورها تلاش می‌کنند کارخانه‌های تولید نیمه‌رسانای خود را بسازند، می‌توان گفت جهان‌گرایی تقریباً روبه نابودی قرار گرفته است. اگرچه ممکن است این حرکت استراتژیک خوبی از سوی دولت‌های مختلف به‌نظر برسد؛ اما ظرفیت مازاد همانطورکه در گذشته شاهد بودیم، می‌تواند منجر به مشکلات دوام برای سازندگان تراشه شود که درادامه به زنجیره تأمین در بازار جهانی ضربه وارد کند.
ارزیابی مجدد زنجیره‌های تأمین توسط مدیران ارشد فناوری
شاید بیشتر شرکت‌های بین‌المللی به‌صورت مستقیم با شرکت‌های چینی متأثر از محدودت‌ها ارتباط نداشته باشند؛ اما دامنه‌ی گسترده ممنوعیت‌های ایالات متحده باعث میشود که تمام شرکت‌هایی که با ایالات متحده همکاری دارند یا قصد دارند به‌سمت بازار این کشور حرکت کنند، تمام زنجیره تأمین فناوری خود را برای هرگونه ارتباط احتمالی با صنایع چین به‌طور کامل ارزیابی کنند.
برای مثال، اگر شرکتی از خدمات ابری علی بابا برای بارهای آموزشی هوش مصنوعی استفاده می‌کند یا از تراشه‌های شتاب‌دهنده هوش مصنوعی Horizon Robotics استفاده می‌کند، می‌تواند با توجه به محدودیت‌های جدید ایالات متحده تحت تحریم قرار بگیرد. حتی اگر، شرکتی درحال کار روی پروژه هوش مصنوعی نیست و حتی برنامه‌ی خاصی نیز برای آن ندارد، همچنان سیال بودن وضعیت به‌گونه‌ای است که نیاز دارد تا متخصصان فناوری روی برنامه انعطاف‌پذیری زنجیره تأمین خود کار کنند و ظرفیت آن‌ها را در طولانی مدت و برای ارتقاء‌های آینده و نقشه راه فناوری و ظرفیت‌های پشتیبانی آن‌ها، دوباره مورد ارزیابی قرار دهند.