گزارش رییس سابق رگولاتوری از سقوط اقتصاد بخش ICT؛ سرمایه‌گذاری اپراتورها یک سوم شد
رییس سابق سازمان رگولاتوری وزارت ارتباطات، در دومین نشست «روایت مسیر تنظیم‌گری در ایران» که با هدف تجربه نگاری توسعه تنظیم‌گری در کشور و مشکلات پیش روی آن در اندیشکده حکمرانی شریف برگزار میشود، گفت: تنظیم‌گری در ایران سابقه 20 ساله دارد و سازمان تنظیم مقررات رادیویی قدیمی‌ترین تنظیم‌گر کشور محسوب میشود.
صادق عباسی شاهکوه با بیان چالش‌های صنعت ارتباطات در سال‌های اخیر اظهار داشت: سرمایه‌گذاری اپراتورها در طی سه سال اخیر از لحاظ دلاری یک سوم شده است. برخی می‌گویند تجهیزات،تولید داخل است اما تولیدات داخلی بیشتر وابسته به دلار هستند و غالبا از نمونه خارجی هم گران‌تر هستند. وقتی سرمایه‌گذاری انجام نمی‌شود شبکه مستهلک میشود. اقتصاد بخش ICT در حال کوچک شدن است.
رییس سابق سازمان تنظیم مقررات رادیویی ادامه داد: افزایش درآمد ریالی اتفاق افتاده اما روند کندی داشته است. اقتصاد بخش ICT ما از لحاظ ارزش واقعی در حال کوچک‌تر شدن است. برنامه ما این بود بحث اقتصاد اپراتورها را درست کنیم اما عملا امکان اجرایی کردن این طرح وجود ندارد. مثلا بسته‌های بزرگ اپراتورها را حذف کردیم اما هجمه‌ها آنقدر زیاد بود که نتوانستیم ادامه دهیم. برگزار کننده کنکور از تنظیم‌گرمی‌خواهد اینترنت را قطع کند!
او به چالش‌های دیگر حوزه تنظیم‌گری پرداخت و گفت: چالش دیگر نیرویانسانی است. حجم مهاجرت در بخش ICT زیاد است. همین امر اپراتورهارا نیز با مشکل مواجه کرده است. چرا که نیروی متخصصی که بتواند کار را به‌خوبی پیش برد وجود ندارد. چالش سوم هم این است که همه در اینحوزه دخالت می‌کنند. مثلا می‌خواهند کنکور برگزار کنند و می‌گویند اینترنترا قطع کنید. یا تعرفه شرکت مخابرات سال‌هاست تنظیم نشده و بعد از این همه مدت این اتفاق افتاد و از همه سمت فشار آمد که این را برگردانند.
عباسی شاهکوه در مورد شورای عالی فضای مجازی نیز گفت: در ابتدایتشکیل شورای عالی فضای مجازی اصل بر این بود که شورا وارد جزئیات نشود. اما این اتفاق نیافتد. اگر حدود هر نهاد رعایت نشود وارد دست و پای هم می‌شوند و کار هیچ کدام پیش نمی‌رود.
او به تداخل وظایف نهادها نیز پرداخت و گفت: از همه اینها بدتر نهادهایزیادی است که داریم و هر کدام در کار هم وارد می‌شوند. مثلا شورایرقابت می‌تواند وارد همه حوزه‌های رقابت شود. یا حتی شورای عالی فضایمجازی ممکن است وارد تعرفه شود که ورود جزئی است، مانند نصف شدن تعرفه داخلی. شورای عالی فضای مجازی می‌توانست نقطه کانونیسیاستگذاری فضای مجازی باشد!
مشاور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات همچنین گفت: شورای عالیفضای مجازی می‌توانست نقطه کانونی سیاست‌گذاری در این حوزه باشد مشروط به اینکه دیگر نهادها وارد نشوند اما ورودی از جاهای دیگر ادامه یافت. شورای عالی و مرکز ملی فضای مجازی حوزه کارش خیلیوسیع‌تر است. اما در این چند سال بیشتر روی ارتباطات و وزارت ارتباطات تمرکز کرد.
عباسی شاهکوه افزود: مثلا در شبکه ملی اطلاعات برای همه دستگاه‌هاوظایف زیادی تعریف شده است اما چقدر شنیدید که آن وظایفپیگیری شود؟ در عوض همیشه پیگیر وزارت ارتباطات است.
او در مورد ثبات در نهادهای تنظیم‌گر گفت: در هیچکدام از نهادهایتنظیم‌گر ثباتی که با رفت و آمد دولت‌ها مسیر حرکت حفظ شود وجود ندارد.در برخی کشورها دولت‌ها نمی‌توانند افراد حاضر در نهاد تنظیم‌گر را به راحتی عوض کنند، اما این امر در هیچ کدام از نهادهای تنظیم‌گر در کشور ممکن نیست؛ این در حالی‌است که این مسأله می‌تواند به تنظیم‌گران استقلال دهد. البته رگولاتوری وزارت ارتباطات به خاطر ذات تخصصی‌اش کمتر از بخش‌های دیگر وابسته به تغییرات سیاسی است.تنظیم‌گر باید خواسته‌های مردم، حاکمیت و صنعت را متعادل کند.
رییس سابق سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در این نشست گفت: ساختار تنظیم‌گری در حوزه ارتباطات یک ساختار بین‌المللی است که با مشاوره ITU ایجاد شد. فلسفه تنظیم‌گری این است که دولت نبایدتصدی‌گر باشد و باید تصدی را به بخش خصوصی واگذار کند و دولت باید نقش تنظیم‌گر را ایفا کند. ای کاش تصدی‌گری بخش زیرساخت هم خصوصی می‌شد. البته شرکت زیرساخت در این سال‌ها از آن بخش خصوصی‌شده عملکرد بهتری داشته است.
او اضافه کرد: فرایند مجوزدهی و اینکه چه تعداد شرکت باید در بازار فعال باشند تا رقابت کافی ایجاد شود و مردم حق انتخاب داشته باشند و سرمایه‌ها هدر نرود از وظایف اولیه یک نهاد تنظیم‌گر است. بعد از ایجاد بازیگران باید مقرراتی ایجاد شود تا رقابت صحیح و سالم شکل بگیرد تا خدمات باکیفیت و با قیمت مقرون به صرفه ایجاد شود.
شاهکوه همچنین گفت: نهاد تنظیم‌گر باید تعادلی بین سرمایه‌گذار و مردم برقرار کنند اما گاهی اینجا تضاد ایجاد میشود. سرمایه‌گذارمی‌خواهد زود سرمایه‌اش برگردد اما کاربر می‌خواهد سرویس ارزان دریافت کند. تنظیم چنین مواردی از وظایف نهاد تنظیم‌گر است. استقلالتنظیم‌گر از حاکمیت پذیرفته شده نیست.
او به تعارض‌های موجود در این بخش نیز پرداخت و گفت: بخشی از خدمات، هم تصدی‌گری‌اش دست دولت است و هم تعرفه‌اش. اینجا جاییاست که دچار مشکل می‌شویم اما خوشبختانه نسبت به اپراتورها استقلال وجود دارد. اما استقلال رگولاتور از حاکمیت امکان‌‌پذیر نیست ولیمی‌شود طوری باشد که با عوض شدن دولت‌ها نظام تصمیم‌گیری‌اش عوض نشود.