دولت‌های عربی چگونه از فناوری‌های جدید برای حفظ منابع محدود آب استفاده می‌کنند؟
ناامنی آبی باعث تشدید درگیری‌ها و تنش‌های سیاسی در بسیاری از کشورهای عربی شده و به طور چشمگیری بر سلامت و رفاه مردم تأثیر گذاشته است؛ در چنین شرایطی شناسایی راه‌های کاهش فشارهای اقلیمی و سازگاری با این فشارها، به اولویت اصلی دولت‌های منطقه بدل شده است.
چندین دهه است که منطقه غرب آسیا (خاورمیانه) و شمال آفریقا برای تأمین نیاز روزافزون خود به آب تلاش کرده است. با افزایش جمعیت و کاهش پرسرعت منابع طبیعی آب شیرین، یافتن راه‌حل‌های پایدار برای رسیدگی به وضعیت مخاطره‌آمیز امنیت آبی منطقه، بیش از هر زمان دیگری ضروری است.
حدود ۴۰ درصد از جمعیت جهان با کمبود آب دست‌وپنجه نرم می‌کنند و منطقه مِنا (غرب آسیا و شمال آفریقا) یکی از مناطق ناامن جهان از نظر دسترسی به آب محسوب میشود که حدود ۹۰ درصد از کودکان آن در مناطق دچار تنش آبی زیاد یا بسیار زیاد زندگی می‌کنند. بر اساس گزارش یونیسف (صندوق کودکان ملل متحد)، ۱۱ کشور از ۱۷ کشور جهان که دچار بیشترین تنش آبی هستند، در این منطقه واقع شده‌اند. در کشورهایی مانند عراق، اردن، لبنان، سوریه، یمن و حتی چندین کشور حاشیه خلیج فارس، بسیاری از مردم به آب سالم فراوان دسترسی ندارند.
انتظار می‌رود سال آینده یکی از سال‌های بسیار گرم باشد و در آن شاهد رویدادهای شدید آب‌وهوایی بیشتر و گسترده‌تری باشیم که مشکلات منطقه تحت فشار کمبود آب را تشدید می‌کند.
اکنون، چندین دولت عربی به‌منظور مقابله با این مشکلات، سرمایه‌گذاری در نوآوری‌ها و فناوری‌های جدید را در اولویت قرار داده‌اند تا به حفظ منابع آب شیرین، بازیافت و استفاده مجدد از فاضلاب و کاهش آسیب‌های زیست‌محیطی ناشی از نمک‌زدایی آب دریا کمک کنند.
کشورهای عربی از فناوری‌هایی مانند بیورآکتورهای غشایی، اُسمُز معکوس و گندزدایی با اشعه فرابنفش برای تصفیه فاضلاب با استانداردهای بالا استفاده و آب را برای استفاده مجدد در آبیاری، صنعتی و حتی نوشیدن مناسب می‌کنند.
بیورآکتور غشایی ترکیبی از یک فرایند غشایی ریزپالایش یا فراپالایش است که با فرایند تصفیه پساب (معمولاً لجن فعال) همراه است. نقش این سامانه‌ها در حال حاضر تصفیه فاضلاب شهری و صنعتی است.
اُسمُز معکوس (یا گذرندگی وارون) فرایند تصفیه آبی است که در آن از فشار برای معکوس کردن جریان اسمزی آب از درون یک غشای نیمه‌تراوا برای تولید آب خالص و حذف یون‌ها، مولکول‌ها و ذرات بزرگ‌تر حل‌شده در آب استفاده میشود.
استحصال آب از مه در مراکش
راه حل دیگر تصفیه موضعی آب خاکستری (فاضلاب خانگی) است که امکان استفاده و بهره برداری مجدد از آب در سرچشمه را فراهم می‌کند و در نتیجه از هزینه‌های پمپاژ اضافی جلوگیری می‌کند. بر اساس گزارش سازمان ملل، در حال حاضر حدود ۸۰ درصد از فاضلاب جهان بدون تصفیه به محیط زیست تخلیه میشود.
به‌دست‌آوردن آب از جَو نیز یکی دیگر از ابزارهای امیدوارکننده برای غلبه بر کمبود آب است. این روش عبارت است از جمع‌آوری آب از هوا به شیوه‌های مختلف از جمله چگالش، جمع‌آوری شبنم و برداشت مه.
کشاورزی تقریباً ۸۰ درصد از مصرف آب منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا را به خود اختصاص می‌دهد؛ در حالی که میانگین جهانی ۷۰ درصد است. بر اساس گزارش بانک جهانی، سرعت استخراج آب شیرین از سفره‌های زیرزمینی طبیعی بیشتر از آن است که بتوان دوباره آن را پُرکرد.
برای نظارت بر این منبع رو به کاهش و کنترل آن، سامانه‌های جدید مدیریت هوشمند آب با استفاده از فناوری هوش مصنوعی در حال ساخت هستند.
این فناوری‌ها به تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از منابع مختلف، مانند پیش‌بینی آب‌وهوا و شبکه‌های حسگر، پیش‌بینی دقیق‌تر دسترسی به آب و بهینه‌سازی توزیع و استفاده از منابع آب کمک می‌کنند.
به گفته کارشناسان، اگر بتوان کشاورزی و آبیاری را در این منطقه پایدارتر کرد، ردپای کربنی (میزان کل انتشار گاز گلخانه‌ای تولیدشده) نیز با رشد بیشتر محصولات کشاورزی کاهش می‌یابد و در نتیجه اتکا به کالاهای وارداتی کم میشود.