اعتراض بزرگ مردم به اپراتورها؛ « شیر اینترنت نشتی دارد! »
یک کارشناس فضای مجازی بر این باور است که خواسته و یا ناخواسته در مسیری قرار گرفته‌ایم که به سمت اینترنت طبقاتی می‌رود.
امیرحسین فوقانی – وضعیت اینترنت در کشور این روزها نابسامان است و از کاهش سرعت آن گرفته تا کاهش پهنای باند و فیلترینگ دست به دست هم داده‌اند تا کاربران ایرانی را کلافه کنند. با این وجود عیسی زارع پور، وزیر ارتباطات، در خصوص کندی اینترنت تأکید کرد:« ما کندی اینترنت نداریم و بارها گفته ام که مشکل از فیلترشکن است.»
اما مردم نظر دیگری دارند و خلاف آن فکر میکنند. آن ها بر این باورند که محدودیت اینترنت به قدری رسیده است که حتی فیلترکشن ها هم کار نمیکنند و بر این باورند که دولت مردان از اینترنت بدون محدودیت استفاده میکنند که نمیتوانند متوجه این موضوع بشوند.
یکی دیگر از مسائلی که این روزها ذهن کاربران اینترنت در ایران را درگیر خودش کرده‌است، اتمام سریع بسته‌های اینترنت است به طوری که بسیاری از کاربران اینترنت در کشور به این شک افتاده‌اند که نکند کم‌فروشی در ارائه بسته‌های اینترنت اتفاق می‌افتد؟
اینترنت چگونه قیمت‌گذاری میشود؟
نیما امیر شکاری، کارشناس فضای مجازی، در گفت و گو با خبرآنلاین و در واکنش به وضعیت پیش آمده برای اینترنت؛ گفت:« اینترنتی که در حال استفاده از آن هستیم کانال های مختلفی دارد، اینترنت همراه، ADSL، فیبری و غیر، که هرکدام از آنها بسته به سرمایه‌گذاری که در راستای ایجاد بستر های آن متناسب است و همچنین ارزش قدمت آن سرمایه‌گذاری، معمولا یک قیمت تمام شده‌ای دارد. از دیدگاه شرکت‌های مخابراتی که نگاه کنیم هرکدام از آن ها در یک مقطع زمانی روی یک تکنولوژی سرمایه‌گذاری کرده‌اند و الان به این نتیجه رسیده‌اند که سرویس‌دهی به مردم را انجام دهند. این قیمت تمام شده برمبنای آن تکنولوژی و سرمایه‌گذاری صورت گرفته میشود. تمامی این سرویس‌ها قیمت تمام شده خود را دارند و قیمت‌گذاری نیز متناسب با سرمایه‌گذاری انجام شده، صورت می‌گیرد.»
سیم مسی قدیمی تنها تجهیزاتی است که در اختیار داریم
شکاری افزود:« تجهیزاتی که در اختیار این کانال‌های مخابراتی قرار می‌گیرند، وارداتی هستند و ما تکنولوژی ساخت آن ها را نداریم. مگر همان سیم مسی که بسیار قدیمی است و الان دیگر کاربردی ندارد و توسعه شبکه‌ای برروی کابل های مسی صورت نمی‌گیرد و کانال‌ها دیگر فیبر نوری شده است و یا ارتباطات ماهواره ای صورت می‌گیرد که تقریبا تجهیزات آن باز هم خارجی است و در خصوص تجهیزات مودم و وای‌فای باید گفت آنها هم خارجی هستند و قیمت آنها کامل به دلار وابسته است، چه برای توسعه در قدیم خریداری شده و چه الان که باید خریداری شود.»
همبستگی بالای قیمت دلار و کیفیت اینترنت در کشور!
این کارشناس فضای مجازی در ادامه گفت:« در واقع بحث این وجود دارد که وقتی قیمت دلار بالا می‌رود توسعه شبکه ما به شدت افت می‌کند، چرا که توسعه شبکه ما قدیمی است. این به این معنی است که کاربر بیشتر، نرم افزار های بیشتر و ترافیک بیشتر اضافه میشود و از طرف دیگر توسعه کمتر، همسو و همگرا نبودن این دو موضوع با یکدیگر به معنای نارضایتی مشتری، عدم کفایت سیستم‌ها برای جوابگویی به مشتری و نهایتا تعرفه ای که باید کشش مخابراتی را بالا ببرد که بتواند توسعه جدید صورت بگیرد و مشتری ای که حاضر به پرداخت این هزینه بالا برای این تعرفه ها نیست. این همان تقابلی است که به وجود آمده و الان می‌توانیم نتایج آن را تماشا کنیم.»
امیرشکاری در ادامه گفت:« این تکنولوژی‌ها بر خلاف دیگر صنایع کشور، بسیار سریع رشد و پیشرفت میکنند. برای مثال اگر نگاه به نسل اول تلفن های همراه بیاندازیم، تا وقتی که اینترنت 2G, 3G، و غیره ایجاد شدند، ظرف 10 تا 15 سال تمامی این تکنولوژی‌ها بروز شدند. این سرعت پیشرفت را در دیگر صنایع نمی‌بینیم و از طرفی تقاضا برای این فناوری بسیار زیاد است، همان طور که در دوران کرونا آشکار شد و متقاضی برای دیتا، مخابرات و سرویس‌ها بالا رفته بود. این دو فاکتور مهم باعث میشود تا این صنعت نسبت به دیگر صنایع فرق داشته باشد و از طرفی نمی‌شود به جامعه بگوییم که در سطح 2G بمانند چون قدرت خرید سیستم و تکنولوژی برای تعرفه های جدید نیست. در سطح بین المللی بالا بردن تعرفه صورت می‌گیرد چرا که فضای رقابتی برای گرفتن کاربر وجود دارد و می‌خواهند که پیشرفت و توسعه در این زمینه صورت بگیرد و با قیمت های متناسب مشتری‌های خود را حفظ میکنند. متاسفانه این روند در ایران رخ نمی‌دهد چراکه اوپراتورها هزینه‌ای که با دلار امروز میکنند را سال‌ها بعد می‌توانند جبران کنند و با این تعرفه هایی که میلی متری بالا میروند و قیمت دلاری که متری و کیلومتری بالا می‌رود، هزینه و سود آنها با هم همخوانی ندارد.»
اپراتورها بازی خورده‌اند
این کارشناس فضای مجازی در ادامه در خصوص وضعیت اپراتورها و تاثیر مصرف فیلترشکن برای آن ها اضافه کرد:« تمامی اپراتورها از این وضعیت بازی می‌خورند و در واقعا چنین وضعی برنامه‌ریزی نشده بوده که قرار باشه مردم به واسطه فیلترشکن‌ها ادامه بدهند و همه سایت‌ها آنقدر محدود بشوند که در ادائه خدمات و سرویس‌ها باز بمانند. بنابراین این شرکت‌ها هم به نوعی قربانی این وضعیت شده‌اند و هیچکدام از این سرویس‌ها فکر نمی‌کردند که قرار است در چنین وضعیت نابسامانی سرویس و خدمات ارائه کنند و هیچ کدام، چه دولتی و چه خصوصی و غیر، برنامه‌ریزی و پیش‌بینی در باب این مسئله نداشته اند. این وضعیت به گونه‌ای است که همه ما برای مصارف روزانه و عادی خود نه تنها از فیلترشکن استفاده می‌کنیم بلکه مدام در حال تعویض فیلترشکن‌های مختلف هستیم که این هم خودش مشکلی است.. از طرف دیگر کاربر بابت اینترنت هزینه کرده و انتظار دارد که بتواند از آن استفاده کنند، اما می‌بینید که هیچ کدام از این بسترهایی که در این چند ساله رشد کرده اند کفاف سرویس هایی که نیاز یک کاربر است را نمی‌دهد و همین موجب نارضایتی مردم میشود و همین باعث ایجاد اختلالی در کل نظام شبکه مخابراتی شده‌است.»
ارائه‌دهندگان اینترنت دیگر قابلیت محاسبه مصرف اینترنت کاربران را ندارند!
امیرشکاری در واکنش به نارضایتی مردم در خصوص کم‌حجم شدن و زود به اتمام رسیدن بسته‌های اینترنتی گفت:« زمانی که همه چیز نیازمند به فیلترشکن شد، بسته‌ها زود به اتمام رسید؛ و از آنجایی که فیلترشکن‌ها مصرف بالایی در اینترنت دارند و به گونه‌ای هستند که خود کاربر هم نمیداند که برای چه و یا برای کدام برنامه، فیلترشکن در حال فعالیت است، حجم بسیار زیادی از اینترنت را مصرف میکنند و طولی نمی‌کشد که بسته به اتمام می‌رسد و از طرف دیگری هم خود سرویس‌ها دچار اختلال شده‌اند و نمیتوانند تشخیص دهند که یک کاربر از بسترهای داخلی استفاده می‌کند و یا از خارجی و در واقع نرخ مصرفی این سرویس‌های اینترنتی هم مشکل پیدا کرده است و قابلیت تشخیص میزان مصرف اینترنت کاربر را ندارند. متاسفانه با این وضعیت می‌توان گفت که از نظر امنیتی و کیفیت ارائه سرویس در پایین‌ترین سطح چند سال اخیر قرار داریم.»
آیا کم فروشی صورت می‌گیرد؟
این کارشناس فضای مجازی در ادامه افزود:« وضعیت خرید و فروش بسته‌های اینترنتی وضعیتی همانند نشتی لوله‌های آب یک خانه است. در این باره نمی‌توان گفت که کم فروشی صورت می‌گیرد چرا که ارائه دهند برای شما اینترنت را فعال کرده اما همه بسته اینترنتی به شما نمی‌رسد و معلوم نیست که چرا و توسط چه چیزی اینترنت شما هدر می‌رود. در واقع فیلترشکن‌ها از قسمت‌هایی اینترنت شما را مصرف میکنند که نه تنها خود شما و بلکه ارائه دهنده‌های سرویس اینترنتی هم از آن آگاه نیستند و این مسئله به این خاطر است که فیلترشکن به عنوان یک ابزار غیر رسمی شناخته میشود. در واقع دیدگاه کاربر این گونه است که اینترنت من تمام و کمال برای من ارائه نشده و به گونه‌ای کم فروشی صورت گرفته و از طرفی دیگر ارائه دهنده‌ها دیدگاه این را دارند که کاربر تمام حجم اینترنت را استفاده کرده و شما باید پول آن را تمام و کمال پرداخت کنید.»
به سمت طبقاتی شدن اینترنت می‌رویم
نیما امیر شکاری در آخر با با اشاره به اینکه به نظر می‌رسد خواسته و یا ناخواسته در مسیری قرار گرفته‌ایم که به سمت طبقاتی شدن اینترنت پیش می‌رویم؛ گفت:« زمزمه‌هایی ایجاد شده که برای قشر های مختلف جامعه به گونه‌های مختلف ارائه اینترنت صورت بگیرد و این احتمال وجود دارد که در خصوص تعرفه‌های اینترنتی هم موضوع طبقاتی شدن عنوان شود و این موضوع بسیار خطرناک خواهد بود و ایجاد رانت خواهد کرد. یعنی اگر به سمت طبقاتی شدن اینترنت برویم دوباره یک ابزار و یک روش جدید برای رانت‌خواری ایجاد کرده ایم که روی فضای اینترنتی هم مانند موضوع دیگر در انتها اشخاصی به سرویسی، چه به صورت قانونی و چه غیر قانونی، دسترسی پیدا می‌کند و فقط بقیه مردم هستند که متضرر می‌شوند و عموم مردم از این مسئله بیشتر رنج خواهند برد.»