آینده مبهم تجارت الکترونیک و فین‌‌‌تک در ۱۴۰۲
موج جدید مهاجرت نیروهای خبره از کسب و کارها در ماه‌‌‌های اخیر شدت گرفته و این موضوع به زنگ خطری جدی برای کسب و کارها تبدیل شده است. فعالان اکوسیستم استارت‌آپی معتقدند که ورود رگولاتور به‌‌‌عنوان متصدی و مجری به زمین کسب و کارها این روند را تسریع کرده و البته آینده تجارت الکترونیک و فناوری‌‌‌های مالی را هم در هاله‌‌‌ای از ابهام فرو برده است. رویداد «مسیر» که روز دوشنبه هفته گذشته به میزبانی «ازکی‌‌‌وام» برگزار شد، در کنار معرفی محصول جدید این شرکت، با حضور فعالان و مدیران صنعت فین‌‌‌تک به بررسی مسائل و چالش‌‌‌های این حوزه پرداخت.
زنگ خطر مهاجرت نخبگان برای کسب و کارها
پنل تجارت الکترونیک و فناوری‌‌‌های مالی در سال ۱۴۰۲ با حضور امیرحسین داودیان (معاون مشتریان بانکداری شخصی بانک تجارت)، امید ترابی (مدیرعامل دیار دیجیتال)، پشوتن پورپزشک (مدیرعامل پادرو) و مهدی فاطمیان (مدیرعامل زیبال) برگزار شد. در این نشست امیرحسین داودیان، معاون مشتریان بانکداری شخصی بانک تجارت، درباره آینده صنعت تجارت الکترونیک و فناوری‌‌‌های مالی گفت: «مهاجرت و فرار نیروی انسانی یکی از تهدیدهای مهم در تجارت الکترونیک است؛ زیرا درآمدهای این صنعت به دلیل دارایی‌‌‌هایشان رشد می‌کند و هر چه نرخ برابری ریال در برابر دلار کاهش پیدا می‌کند، این فشار بیشتر میشود» او با اشاره به فاصله بین رفع نیاز و خلق ارزش گفت: «فاصله زیادی بین رفع نیاز و ایجاد ارزش‌‌‌افزوده وجود دارد. ما در زمینه اعتبارسنجی و بحث اعتباردهی ضعیف بوده‌‌‌ایم و باید بیشتر روی آن متمرکز باشیم.» او ادامه داد: «برای سال آینده کسانی که در این صنعت فعال هستند باید خیلی بیشتر و دلسوزانه‌‌‌تر به زنجیره مالی فکر کنند؛ چراکه هرچه‌‌‌قدر زنجیره مالی پویاتر باشد و خلق ارزش کند، به تامین مالی بیشتر کمک می‌کند.» داودیان با تاکید بر این موضوع که هیچ شخص و سازمانی – از دولت گرفته تا کسب و کارها- در کشور پیدا نمی‌شود که دخل و خرج متناسبی داشته باشد گفت: «حجم تولید ناخالص ملی کشور نه تنها بزرگ نشده بلکه کوچک‌تر شده و اگر به بیماری‌‌‌های اقتصاد کلان توجه نشود هیچ امیدی به تغییر نیست.»
مهدی فاطمیان، مدیرعامل زیبال نیز در این پنل بر ضعف رگولاتوری تاکید کرد و گفت: «ضعف لایه رگولاتوری باعث شده نتوانیم برخی خدمات را در حوزه پرداخت ارائه دهیم و بانک مرکزی باید به استارت‌آپ‌‌‌ها فضا برای ارائه خدمات جدید بدهد. به نظر میرسد در سال آینده، خدمات BNPL رشد قابل‌توجهی در کشور داشته باشند و نگاه بهتری به ولث‌‌‌تک‌‌‌ها شکل بگیرد.» او درباره امیدها و بیم‌ها در سال ۱۴۰۲ از نبود استارت‌آپ‌‌‌های حوزه رگ‌‌‌تک صحبت کرد و گفت: «رگولاتور نباید به‌‌‌عنوان متصدی و مجری وارد زمین بازی کسب و کارها شود. تهدیدهای کسب و کار ما هر روز بیشتر میشود. عدم‌رفتار درست از سوی رگولاتور و اینترنت طبقاتی نمونه‌‌‌ای از این تهدیدهاست.» فاطمیان با بیان اینکه رویکرد رگولاتور در فضای کسب و کارهای فین‌‌‌تک باید تعاملی باشد، ادامه داد: «موضوع بعدی رفتن و مهاجرت افراد خبره از اکوسیستم است که این موضوع، زنگ خطر جدی برای کسب و کارها و حاکمیت است. هنوز محیط دانشگاه پویاست و امیدوارم که شرکت‌ها وارد این فضا شوند و با برگزاری ایونت‌‌‌ها به جوانان شوق و انگیزه بدهند.»
پشوتن پورپزشک، مدیرعامل پادرو نیز با اشاره به موضوع فرار مغزها در کشور توضیح داد: «به نظر من حسن اتفاقات اخیر این بود که دست از امیدهای واهی بکشیم و متوجه شویم تنها خود اکوسیستم است که می‌تواند به خودش کمک کند.» او در ادامه افزود: «در بازار ما خیلی نگاه به ساخت مشابه نمونه‌‌‌های موفق دنیا در ایران وجود دارد در حوزه فین‌‌‌تک هم این مساله مطرح است؛ اما فکر می‌‌‌کنم توجه به نیاز کاربران جامعه بسیار مهم‌تر است که در حال حاضر شاهد آن نیستیم.» امید ترابی، مدیرعامل دیار دیجیتال نیز بزرگ‌ترین مشکل در شرایط اقتصادی فعلی را موضوع بی‌‌‌ثباتی شرایط عنوان کرد و گفت: «بزرگ‌ترین مشکل ما این است که هیچ چیز قابل پیش‌بینی نیست. بزرگ‌ترین بیم، انزواست، انزوایی که هر روز بیشتر میشود. گرچه امیدواریم شرایط بهتر شود، اما واقعیت این است که در حال حاضر شرایط به‌‌‌شدت سخت شده اما امید داریم که بتوانیم از لابه‌‌‌لای تهدیدها، فرصت‌‌‌ها را پیدا کنیم.» او در ادامه بیان کرد: «هیچ نوآوری جدیدی در حوزه فین‌‌‌تک، پرداخت و بانکداری و در دنیای‌اقتصاد دیجیتال ایجاد نخواهد شد مگر اینکه ارتباطات بین‌المللی داشته باشیم. تنها راه به سمت جلو این گزینه است که امیدی به تحول از سمت پی‌‌‌منت نمی‌‌‌بینیم. اگر امیدی هم هست از سمت کسب و کارهاست.»
ایجاد شبکه مالی تمام الکترونیک
اولین سخنران این رویداد اما مهدی مومنی مدیرعامل «ازکی‌‌‌وام» بود که از مسیر طی شده این شرکت صحبت و به سختی‌‌‌ها و دشواری‌‌‌های فعالیت در عرصه مالی و اعتباری و فین‌‌‌تک اشاره کرد. او با تاکید بر اینکه طراحی محصول در این حوزه کار آسانی نیست، توضیح داد: «ما در ازکی‌‌‌وام توانستیم برای اولین‌‌‌بار فرآیند الکترونیکی ارائه وام را امکان‌‌‌پذیر کنیم و این کار بسیار بزرگی است. بنابراین یک شبکه بانکی و مالی ایجاد شد.» به‌‌‌گفته او در حال حاضر، بیش از ۱۶۰ فروشگاه در ازکی‌‌‌وام وجود دارند که به بیش از ۵۰۰هزار کاربر ازکی‌‌‌وام کالا و خدمات ارائه می‌دهند. مدیرعامل ازکی‌‌‌وام درخصوص حجم اعتبار ارائه شده در ازکی‌‌‌وام گفت: «این حجم امسال ۱۶ برابر شده و در کنار آن بیش از یک میلیون دقیقه تماس پشتیبانی و مشاوره‌‌‌ای با کاربرها داشتیم. همچنین در سال‌جاری ۴۰۰هزار درخواست اعتبار در ازکی‌‌‌وام انجام شد که نشان‌‌‌دهند‌‌‌ه پتانسیل مجموعه‌‌‌های اعتباری است.»
مومنی اشاره کرد که از بین کاربرانی که اعتبار دریافت کرده‌‌‌اند، ۷/ ۸۲درصد بسیار خوش حساب بودند؛ یعنی کاربر خرید کرده و قسط خود را در روز سررسید یا قبل از آن پرداخت کرده است. کاربرهای بد حسابمان بیشتر از بین کاربرهای بیمه بوده‌‌‌اند که آنها نیز با تعامل بیشتر در حال بازپرداخت اقساط هستند.
در ادامه حامد ولی‌‌‌پوری، مدیرعامل «ازکی» با اشاره به امکان مقایسه ۶هزار حالت مختلف برای مقایسه و انتخاب بیمه توضیح داد: «ما در صنعت بیمه توانستیم به این عدد برسیم و تا به امروز ۵میلیون کاربر فعال در ازکی داریم. پایداری صنعت بیمه، لایه‌‌‌های آن و عواملی که در این صنعت تاثیرگذار هستند، به راحتی با تجارت دیجیتال تطبیق پیدا نمی‌‌‌کنند. ما برای پیشرفت ازکی و ازکی‌‌‌وام به شرکت‌های رقیب در جهان نگاه می‌‌‌کنیم و فعالیت‌‌‌های آنها را زیر نظر داریم. وقتی داده‌‌‌های صنعت بیمه را نگاه می‌‌‌کنیم، متوجه می‌‌‌شویم که ۷۰درصد از درآمدشان از صنعت بیمه می‌‌‌آید. مسیر ما در ازکی هم همین است.» مدیرعامل «ازکی» از امکان مقایسه و خرید در ازکی و ازکی‌‌‌وام گفت و توضیح داد: «افراد در ازکی‌‌‌وام می‌توانند وام‌‌‌های مختلف را مقایسه و از اعتبارهای گوناگون استفاده کنند. به زودی، ازکی را در صنعت سرمایه‌گذاری هم فعال خواهیم کرد. بنابراین جایگاه برند ازکی فقط مقایسه بیمه نیست. ما در ازکی به افراد می‌‌‌گوییم که قبل از خرید حتما مقایسه کنند تا با این کار خرید بهتری داشته باشند.»
مسیر تازه جست‌‌‌وجو و مقایسه در صنعت لندتک
محمود میرزایی، هم‌‌‌بنیان‌گذار و مدیر ارشد محصول ازکی‌‌‌وام سخنران بعدی این رویداد بود که محصول جدید «ازکی‌‌‌وام» را معرفی کرد. میرزایی درباره ایده طراحی این محصول جدید گفت: «در صنعت لندتک، کاربرها به فروشگاه مراجعه و در آن سبد خرید را پر می‌کنند و در ادامه به اندازه آن سبد خرید درخواست اعتبار می‌‌‌دادند. بعد از اینکه اعتباردهی تایید می‌‌‌شد، می‌توانستند محصولات منتخب را از فروشگاه‌‌‌ها خریداری کنند. یعنی محصولات و فروشگاه‌‌‌ها قبل از اعتباردهی مشخص بودند. ما قصد داشتیم که کاربرها محدود به این فرآیند نشوند و بتوانند کالاها و فروشگاه‌‌‌های مختلف را مقایسه کنند.» او توضیح داد: «دغدغه جدید ما این بود که کاربر برای بهبود تجربه خریدش از همه فروشگاه‌‌‌ها بازدید نکند و به طور یکجا فاکتورها را مقایسه کند. بنابراین موتور جست‌‌‌و‌‌‌جوی کالا و خدمات را ارائه دادیم.»
میرزایی از تجربه استفاده از این محصول برای کاربر گفت و توضیح داد: «در این موتور جست‌‌‌وجو، کاربر وارد ازکی‌‌‌وام میشود و در نوار جست‌‌‌وجو محصول مورد نظر را جست‌‌‌وجو می‌کند. مثلا گوشی موبایل را جست‌‌‌وجو می‌کند و محصولات مختلف مربوط به گوشی همراه را می‌‌‌بیند. در اینجا فیلترهای مختلفی مانند دسته‌‌‌بندی‌‌‌ها، برند و مبلغ کالا وجود دارد که بر اساس آن می‌تواند محصول مورد نظر خود را راحت‌‌‌تر انتخاب کند. بعد از اینکه کاربر به نتیجه دلخواهش میرسد، تغییرات قیمتی کالا و لیست فروشگاه‌‌‌ها را مشاهده می‌کند. علاوه بر این، میزان قسطی که قرار است پرداخت کند هم مشخص است. در مرحله بعد، کاربر وارد صفحه اصلی فروشگاه میشود و محصول مورد نظرش را وارد سبد خرید می‌کند. در نهایت، هنگام پرداخت، می‌تواند اعتبار ازکی‌‌‌وام را انتخاب کند.»
هم‌‌‌بنیان‌گذار ازکی‌‌‌وام درباره جذابیتی که این مسیر برای کاربران و فروشگاه‌‌‌ها دارد، گفت: «فروشگاه‌‌‌ها می‌توانند این امکان را برای کاربرهایشان فراهم کنند که با خرید اعتباری کالاها را بخرند. به‌‌‌علاوه، با این روش، مشتری‌‌‌های جدید را وارد فروشگاه خودشان می‌کند. کاربرها علاوه‌‌‌بر مقایسه کالاها می‌توانند فروشگاه‌‌‌ها را هم مقایسه کنند. در صفحه فروشگاه، ارزش‌‌‌های پیشنهادی فروشگاه هم نمایش داده میشود. بنابراین کاربر می‌تواند بهترین فروشگاه را انتخاب کند. فروشگاه‌‌‌ها می‌توانند از بنر اختصاصی هم استفاده کرده و مشتری بیشتری جذب کنند. همچنین دسترس‌‌‌پذیری راحت‌‌‌تر، مقایسه کالاها و فروشگاه‌‌‌ها، فیلترهای مختلف، مقایسه طرح‌‌‌ها از ویژگی‌‌‌های محصول جدید است.»
صنعت لندتک این روزها در سراسر دنیا رشد سریعی دارد و به دنبال افزایش نرخ تورم و بحران‌های مالی، با اقبال خوبی مواجه شده است. این صنعت در کشور اگرچه هنوز نوپاست، اما افق روشنی از رشد آن البته با فراهم بودن زیرساخت‌‌‌های لازم و کافی، وجود دارد.