سفرهای برون‌شهری تاکسی‌های اینترنتی در هاله‌ای از ابهام
ارائه سرویس بین‌شهری برای تاکسی‌های اینترنتی مدتی کوتاه پس از ظهور آنها محل مناقشه شد. یک سمت این دعوای قدیمی راهداری و پلیس و سوی دیگر تاکسی‌های اینترنتی‌ای هستند که معتقدند مجوز اتحادیه کشوری کسبوکارهای مجازی به آنها این اجازه را می‌دهد که سفرهای بین‌شهری داشته باشند. در پایان یک سال پرماجرا، هنوز این دعوای حقوقی به نقطه مشخصی نرسیده است.
در سالی که گذشت بار دیگر موضوع ممنوعیت تردد بین‌شهری تاکسی‌های اینترنتی سرخط خبرها شد. ماجرا از آنجا آغاز شد که دی‌ماه ۱۴۰۱ نامه‌ای از سوی فرماندهی انتظامی کشور به رؤسای پلیس راه استان‌های کشور ارسال شد که حاکی از ممنوعیت فعالیت تاکسی‌های اینترنتی و خصوصی در حوزه حملونقل برون شهری بود. البته پیش از آن، در روزهای ابتدایی دی‌ماه دادستانی اعلام کرده بود ورود تاکسی‌های اینترنتی اسنپ و تپسی تا شعاع ۸۰۰ متری فرودگاه امام خمینی ممنوع است. این اظهارنظر چهار سال قبل نیز از سوی مدیرعامل فرودگاه امام خمینی رسانه‌ای شده بود که کمی بعد با تکذیب مدیرعامل وقت این فرودگاه مواجه شد. او در مصاحبه‌ای که مهر ۱۳۹۷ با مهر انجام داده بود از مسئولان اسنپ و تپسی خواسته بود با این فرودگاه قرارداد امضا کنند.
حالا با گذشت چهار ماه از دستور دادستانی به نظر می‌رسد مشکل تاکسی‌های اینترنتی با فرودگاه امام خمینی فعلاً برطرف شده است. محمد رحمانی، مدیر حقوقی اسنپ، در گفتوگو با پیوست اعلام میکند بنا بر آخرین گفته سرپرست شهر فرودگاهی امام خمینی ممنوعیتی برای ورود تاکسی‌های اینترنتی به این فرودگاه وجود ندارد، کاربران راننده برای ارائه سرویس در فرودگاه امام خمینی مانند سایر مکان‌ها قادر به انجام سفر هستند.
مجوز اتحادیه کشوری کسبوکارهای مجازی یا درگاه ملی مجوزها؟
اما مساله تردد بین‌شهری تاکسی‌های اینترنتی با وجود تبلیغات گسترده آنها در ماه‌های اخیر، همانند گذشته چالش‌هایی دارد. به دنبال نامه‌ای که پلیس فراجا در دی‌ماه به پلیس راه استان‌های کشور ارسال کرد، مدیرعامل ماکسیم با ارسال نامه‌ای به دادستان کل کشور که تصاویر آن در رسانه کارنگ منتشر شده است، با اعلام اینکه سامانه‌های تاکسی آنلاین از مقررات سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای مطلع هستند مدعی شد تبعیت از مصوبات موجود بدون روزآمدسازی و سازگار کردن آنها با مسائل فنی و اقتصادی سامانه تاکسی‌های آنلاین و چشم‌پوشی از استقبال مصرف‌کنندگان از این شیوه معنایی جز ممنوعیت مطلق و دائمی سامانه‌های تاکسی آنلاین از فعالیت در حوزه برون‌شهری نخواهد داشت. از آنجا که نامه حمید بذرگر در روزهای پایانی آذرماه نوشته شده، می‌توان حدس زد پیش از رسانه‌ای شدن نامه پلیس فراجا و دادستانی، منازعه میان تاکسی‌های اینترنتی و نهادهای حاکمیتی بر سر تردد بین‌شهری این تاکسی‌ها در پشت پرده در جریان بوده است.
چند روز بعد از رسانه‌ای شدن نامه پلیس فراجا به پلیس راه، از رئیس شورای شهر تهران نقل قولی منتشر شد که نشان می‌داد در صورت دریافت مجوزهای لازم، تاکسی‌های اینترنتی می‌توانند حمل مسافر در مسیرهای برون‌شهری نیز داشته باشند. به نظر می‌رسد این مجوز همان مجوزی است که مسئول کمیته فناوری‌های هوشمند حوزه معاونت حملونقل سازمان راهداری در گفتوگو با تسنیم اعلام کرده بود باید از وزارت اقتصاد دریافت شود. احتمالاً منظور عارف رومینا درگاه ملی مجوزهاست که برای همه کسبوکارهای موجود در کشور مجوزهای لازم را صادر میکند.
در سایت درگاه ملی مجوزها دو نوع مجوز وجود دارد که می‌تواند به ارائه خدمات بین‌شهری تاکسی‌های اینترنتی مرتبط باشد. یکی از آنها مجوز فعالیت شرکت حملونقل بین‌شهری مسافر است و دیگری دریافت کارت رانندگی بین‌شهری (هوشمند). اولی برای اشخاص حقوقی و دیگری برای اشخاص حقیقی از سوی وزارت راه و شهرسازی صادر میشود. اما مشخص نیست واقعا مساله مسئولان وزارت راه و شهرسازی کسب مجوز تاکسی‌های اینترنتی است یا نگرانی از به هم خوردن بازاری که در آن عرضه و تقاضا تعیین‌کننده قیمت نیست. مردادماه ۱۳۹۶ رئیس وقت سازمان راهداری گفته بود ماهیت سفر برون‌شهری با سفر درون‌شهری متفاوت است و اینکه تاکسی‌های اینترنتی سهم حملونقل برون‌شهری را بگیرند به صلاح کشور نیست.
از سوی دیگر، محمد رحمانی، مدیر حقوقی اسنپ، می‌گوید: اسنپ و دیگر تاکسی‌های اینترنتی موظف هستند تمام مجوزهای خود را از اتحادیه کشوری کسبوکارهای مجازی از زیرمجموعه‌های اتاق اصناف ایران و تحت نظارت وزارت صنعت، معدن و تجارت دریافت کنند. همچنین تمامی تاکسی‌های اینترنتی بر اساس «دستورالعمل نظارت بر چگونگی فعالیت ارائه‌دهندگان خدمات هوشمند مسافر» که از سوی وزارت کشور تدوین و ابلاغ شده فعالیت می‌کنند.
بر اساس این دستورالعمل، قرارداد ارائه خدمات هوشمند مسافر باید میان شهرداری و صاحب کسب‌وکار منعقد شود و وزارت کشور با همکاری شهرداری‌ها با پایش برخط سامانه مشترک اطلاعات سفرها و بازرسی میدانی بر عملکرد تاکسی‌ها نظارت می‌کنند. مشخص نیست اگر سفرهای برون‌شهری تاکسی‌های اینترنتی بنا بر این دستورالعمل مشکل قانونی ندارد، شهرداری کدام شهر قرار است بر یک سفر برون‌شهری نظارت داشته باشد یا چرا وقتی سخن از ایمنی سفر به میان می‌آید، عبارت «درون‌شهری» نیز با آن همراه میشود و گزاره‌ای درباره سفرهای برون‌شهری نیست. با این حال انجام سفرهای برون‌شهری در میان لیست تخلفات احصاشده ذیل فصل هشتم قانون صنفی نیز نیست.
خودتنظیم‌گری تاکسی‌های اینترنتی
ابهام قانونی بودن یا نبودن حمل مسافر در مسیرهای برون‌شهری توسط تاکسی‌های اینترنتی، برخی افراد را با تردید‌هایی در انتخاب تاکسی‌های آنلاین برای سفرهای بین‌شهری دچار تردید کرده است؛ اما به نظر می‌رسد این کسب‌وکارها برای حوزه‌ای که تنظیم‌گر در برابرش سکوت کرده، به خودتنظیم‌گری روی آورده‌اند.
مدیر حقوقی اسنپ با بیان این مطلب که «امنیت تمام سفرهای اسنپی برای ما از اهمیت بالایی برخوردار است» می‌گوید: مشخص است که شرایط سفر خارج از شهر با داخل شهر متفاوت است. به همین منظور اسنپ سعی کرده با در نظر گرفتن تمهیدات متعددی برای سفرهای برون‌شهری، سفری آرام و بدون دغدغه را برای هر دو قشر کاربران خود (مسافر و راننده) فراهم کند. اولین قدم، گزینش ویژه‌تر کاربران راننده برای انجام سفرهای برون‌شهری است؛ فقط کاربرانی که بازخوردهای مثبت، امتیازهای بیشتر و در کل سابقه بهتری دارند، درخواست سفرهای بین‌شهری را دریافت می‌کنند. شرایط بعدی گزینش خودروهایی است که برای سفرهای راه دور مناسب و استاندارد هستند.
رحمانی در آخر می‌گوید: از دیگر شرایط اسنپ برای سفرهای برون‌شهری این است که نام و کد ملی کاربر راننده برای کاربر مسافر ارسال میشود و مسافر قبل از شروع سفر کارت ملی خود را به کاربر راننده نشان می‌دهد. همچنین اسنپ همواره در تمام سفرهای خود تاکید میکند که کاربران مسافر حتماً قبل از شروع سفر مشخصات کاربر راننده و خودرو را با مشخصات درج‌شده در اپلیکیشن تطبیق دهند و در صورت عدم تطابق لطفاً از انجام سفر خودداری کنند و با ثبت تیکت یا تماس تلفنی این مورد را برای پیگیری به پشتیبانی اسنپ اطلاع دهند.