تاملی بر یک آرزوی دیرینه؛ پنجره‌ای که منجر به هوشمندی دولت شد
راه‌اندازی پنجره ملی خدمات دولت هوشمند یک آرزوی دیرینه‌ای بود که در سال جاری سازمانهای بسیاری به این پنجره متصل و خدمات خود را ارائه کردند.
شکل گیری دولت هوشمند از جمله اهداف مهم دولت سیزدهم است و به خدمتی هوشمند گفته میشود که آن خدمت بدون مراجعه حضوری، به صورت برخط و بدون ارسال هر گونه مدرکی قابل دریافت باشد که این مورد آخر کار سختی است و نیازمند اتصال بانک های اطلاعاتی همه دستگاه‌های دولتی به همدیگر است تا اطلاعات خود را با هم به اشتراک بگذارند.
در راستای ارائه خدمات دولت به صورت هوشمند، دولت سیزدهم گام های بلندی برداشته و آن را به یک تکلیف قانونی برای همه دستگاه‌ها تبدیل کرد. بر اساس قانون بودجه سال ۱۴۰۱، همه دستگاه‌های اجرایی کشور که دارای خدمات عمومی هستند مکلف شدند که سه فعالیت انجام دهند، اول اینکه پنجره واحد خدمات هوشمند خود را راه اندازی کنند تا مردم از مراجعه به سامانه‌های متعدد آنها خودداری کنند، دوم حداقل یک سوم از خدمات پرکاربرد خود را به صورت هوشمند از طریق پنجره واحد خود ارائه دهند و سوم پنجره خدمات خود را به «پنجره ملی خدمات دولت هوشمند» متصل کنند؛ البته دستگاه ها دو تکلیف اول را باید تا پایان شهریور ماه به سرانجام می‌رساندند.
وزارت ارتباطات در اردیبهشت ماه و هشت ماه زودتر از مهلت قانونی «پنجره ملی خدمات دولت هوشمند» را راه‌اندازی کرد و تا شهریورماه از مجموع حدود ۱۵۰ دستگاهی که خدمات عمومی ملی دارند و مشمول قانون هستند، بیش از ۴۰ دستگاه به پنجره ملی متصل شدند و مابقی نیز در تلاش برای انجام تعهد خود در مهلت قانونی بودند و از ابتدای پاییز دستگاه و سازمانهای زیادی به این پنجره متصل و خدمات خود را از این طریق ارائه کردند. در ادامه این گزارش به معرفی و خدماتی که برخی سازمان ها به این پنجره متصل شدند می پردازیم.
سازمان تأمین اجتماعی
یکی از دستگاه‌هایی که خیلی زودتر از مهلت قانونی، به پنجره ملّی خدمات دولت هوشمند متصل شد، سازمان تامین اجتماعی بود. این سازمان با اتصال و اشتراک بانک‌های اطلاعاتی خود در پنجره ملّی، تا الان موفق به ارایه ۴۲ خدمت برخط به میلیون‌ها بیمه گزار شده که در گذشته مجبور بودند با صرف وقت، هزینه و انرژی قابل توجهی خود را برای دریافت خدمات مورد نیاز به مراکز تامین اجتماعی برسانند.
امروز میلیون ها هموطن برای خدماتی چون، دریافت سابقه خدمات بیمه، محاسبه مبلغ مستمری بازنشستگان، بیمه کارگران ساختمانی، خدمات سلامت، پرونده الکترونیک، دریافت تاییدیه از مراجع پزشکی، درخواست کمیسیون پزشکی، درخواست هدیه ازدواج و نسخه الکترونیکی دیگر نیاز به مراجعه حضوری به مراکز تامین اجتماعی در شهر و روستا را ندارند و در هر ساعت از شبانه روز و در زمان بسیار کوتاهی و به صورت کاملا رایگان این خدمات را می‌توانند دریافت کنند.
خدمات مالیات در پنجره واحد خدمات هوشمند
پنجره ملی خدمات دولت هوشمند که به نشانی www.my.gov.ir در دسترس عموم قرار دارد، خدمات الکترونیکی حوزه مالیات در قالب «درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان امور مالیاتی» بدون داشتن مراجعه حضوری و با یک بار احراز هویت به مودیان ارایه میشود. این خدمات شامل ۱۹ مورد است اما مهم ترین آنها عبارت است از سامانه‌های دریافت و پردازش اظهارنامه، اعتراضات و شکایات، شیوه استرداد مالیات و مالیات ارث.
سازمان بهزیستی کشور
سازمان بهزیستی کشور، نهادی دولتی است که مسئولیت تامین سلامت اجتماعی جامعه را به عهده دارد و اصلی‌ترین دستگاه ارائه دهنده خدمات به نیازمندان در سراسر ایران است؛ بسیاری از گیرندگان خدمات بهزیستی به طور خاص نیازمند دریافت خدمات به صورت غیرحضوری و الکترونیکی هستند.
پیشخوان مجازی سازمان بهزیستی با ۱۰ خدمت در حال حاضر بر روی پنجره ملی خدمات دولت هوشمند قرار دارد متقاضیان به صورت یکپارچه و با یک بار احراز هویت می‌توانند از آن بهره‌مند شوند. برخی از پرکاربردترین خدمات پیشخوان بهزیستی را می توان فرزندخواندگی، خدمات مشاوره، صدور، تمدید و ابطال پروانه و پاسخ گویی به شکایات مردمی نام برد.
گمرک
گمرک در میان دستگاه‌های اجرایی به عنوان یکی از سازمانهای مهمی است که دقت و سرعت در ارایه خدمات آن بسیار حائز اهمیت است و هرگونه وقفه و اختلال در ارایه خدمات آن مشکلات جدی را برای اقتصاد کشور ایجاد خواهد کرد. از طرفی همزمان با افزایش تصاعدی حجم متقاضیان خدمات گمرکی که به دلایل مختلف چون رونق بازار و رشد اقتصادی رخ می‌دهد، ادامه ارائه خدمات به روش‌های سنتی را تقریبا ناممکن می‌سازد و مانع بزرگی در ایجاد رضایتمندی مردم به صورت مستقیم و غیرمستقیم خواهد بود.
از همین رو با برنامه‌ریزی‌های انجام شده، گمرک جمهوری اسلامی ایران به پنجره ملی خدمات دولت هوشمند متصل شد تا خدمات گمرکی به‌صورت یکپارچه، سریع و آسان و برخط در دسترس عموم مردم، تجار و فعالین اقتصادی کشور قرار گیرد. هم اکنون حدود ۵۰ خدمت شناسه‌دار این سازمان در بخش‌های واردات، صادرات، ترانزیت داخلی و خارجی، محموله‌های پستی ورودی و خروجی و همچنین مسافری با تنها یک بار احراز هویت در پنجره ملی خدمات دولت هوشمند در دسترس است. بطوریکه متقاضیان با مراجعه به آدرس my.gov.ir می‌توانند از این خدمات به صورت تمام وقت و بدون مراجعه حضوری بهره‌مند شوند که از جمله آنها می توان به خدماتی چون «تشریفات گمرکی بسته های پستی ورودی و خروجی»، «صدور پروانه صادرات قطعی»، «صدور پروانه ترانزیت داخلی و خارجی»، «رجیستری تلفن همراه»، «تعیین ارزش کالاهای وارداتی و صادراتی» و «رسیدگی به اختلافات گمرکی» اشاره کرد.
سازمان مناطق آزاد، تجاری و صنعتی
سازمان مناطق آزاد، تجاری و صنعتی یکی دیگر از سازمان‌هایی است که به پنجره ملّی خدمات دولت هوشمند پیوسته است. با توجه به شرایط خاص و حجم بالای خدمات این سازمان ارائه خدمات مورد نظر و در قالب پنجره ملی خدمات دولت هوشمند گام مهمی در تسریع خدمات یاد شده به متقاضیان محسوب می شود.
هموطنان از این پس می توانند با مراجعه به آدرس my.gov.ir خدماتی مانند صدور، تمدید، اصلاح، انتقال، تعلیق جواز تأسیس واحد صنعتی؛ صدور، تمدید، اصلاح، انتقال و تعلیق پروانه بهره‌برداری واحد صنعتی؛ صدور، تمدید، اصلاح، انتقال و تعلیق جواز تاسیس واحد صنعتی، استخراج رمز ارز، درخواست صدور کارت صنعتگر، درخواست ثبت شرکت برای شهروندان ایرانی و همچنین اتباع خارجی، صدور پروانه بهره‌برداری اقامتگاه بومگردی و خانه مسافر، صدور مجوز برگزاری نمایشگاه فرهنگی و هنری، درخواست واردات قطعات و ماشین آلات خط تولید، درخواست ثبت وادارت کالای همراه مسافر و … را در قالب پنجره ملّی خدمات دولت هوشمند دریافت کنند.
علاوه بر سازمان های ذکر شده وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هم به پنجره ملی خدمات دولت هوشمند متصل شده است. اجرای قانون کار، رفع مشکلات جامعه کارگری، هدفمندسازی یارانه‌ها و برنامه‌ریزی برای نظام تعاون کشور از اصلی‌ترین وظایف وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به شمار می‌رود. در حال حاضر پنج زیرمجموعه از بدنه اصلی وزارت تعاون، خدمات الکترونیکی خود از طریق پنجره ملی خدمات دولت هوشمند به نشانی https://my.gov.ir/ ارائه می‌دهند.
درحالی که اتصال دستگاه ها به این پنجره ادامه دارد چندی پیش وزیر ارتباطات و فناوری اطاعات از اتصال حدود ۹۳ درصد دستگاه ها به پنجره ملی خدمات هوشمند خبر داد و گفت: راه اندازی پنجره ملی خدمات هوشمند آرزویی بود که در قدم اول راه اندازی شده و حدود ۳۰۰۰ خدمت از این طریق به مردم ارایه میشود که این اتفاق بزرگی است. همچنین معاون دولت الکترونیکی سازمان فناوری اطلاعات در این زمینه اعلام کرد که ۱۱ میلیون کاربر رجیستر شده نیز از شهریورماه تا کنون از خدمات این پنجره استفاده می‌کنند.