نزدیک‌به چهار دهه با ویندوز؛ سیستم‌عامل محبوب مایکروسافت در گذر زمان
ویندوز به‌عنوان محبوب‌ترین سیستم‌عامل دسکتاپ، مسیر پر فراز و نشیبی طی کرده و اکنون در مدرن‌ترین حالتش به سر می‌برد.
این مقاله در ۲۹ آبان ۱۳۹۴ توسط میعاد بافراست نوشته شده و در ۱۷ فروردین ۱۴۰۲ توسط مبین احمدی به‌روزرسانی شد.
مایکروسافت در سال ۱۹۸۵ اولین نسخه از ویندوز را با نام ویندوز ۱ معرفی کرد. معرفی ویندوز دستاوردی بزرگ بود که راه را برای معرفی نسخه‌های امروزی آن هموار کرد. در حالی که ویندوز ۱۱ هیچ شباهت ظاهری به ویندوز ۱ ندارد اما بخشی از پایه و اساس آن از اولین نسخه‌ی ویندوز به جدیدترین نسخه منتقل شده است که از آن جمله می‌توان به نرم‌افزارهای Notepad و MS Paint اشاره کرد.
ویندوز ۱ عرصه‌ی خودنمایی ماوس‌ها شد. اگر از داس استفاده کرده باشید می‌دانید که در آن سیستم‌عامل تنها قادر به تایپ کردن دستورها بودید اما در ویندوز ۱ امکان حرکت دادن نشانگر و انتخاب و حرکت دادن پنجره‌ها نیز فراهم شد.
در سال ۱۹۸۵، ویندوز ۱ به دو فلاپی‌دیسک ۲۵۶ کیلوبایتی و یک کارت گرافیک نیاز داشت
در کنار نسخه‌ی اصلی مکینتاش، ماوس نحوه‌ی کار با کامپیوتر را برای همیشه تغییر داد. در آن زمان بسیاری معتقد بودند ویندوز ۱ تمرکز بیش از حد بر روی ماوس داشته و از دستورات تایپی غافل شده است. اولین نسخه از ویندوز نتوانست توجه بسیاری را به سمت خود جلب کند اما باعث ایجاد رقابتی شدید بین اپل، مایکروسافت و IBM شد تا کامپیوترهایی برای استفاده‌ی عموم بسازند.
در سال ۱۹۸۵، ویندوز ۱ به دو فلاپی‌دیسک ۲۵۶ کیلوبایتی و یک کارت گرافیک نیاز داشت. اگر قصد اجرای چندین برنامه را داشتید، مجبور بودید کامپیوتری با یک هارد دیسک و ۵۱۲ کیلوبایت حافظه خریداری کنید. در دستگاه‌های امروزی با داشتن ۲۵۶ کیلوبایت حافظه هیچ برنامه‌ای را نمی‌توان اجرا کرد.
در آن دوران اپل در زمینه‌ی ساخت رابط کاربری گرافیکی ماوس‌محور اندکی پیش بود و روی ترکیب مناسب سخت‌افزار و نرم‌افزار تمرکز داشت. از طرف دیگر، مایکروسافت سال‌ها سیستم عاملی ارزان‌قیمت در قالب داس را برای کامپیوترهای تولیدی IBM طراحی کرده و در واقع نام خودش را به عنوان شرکتی نرم‌افزاری تثبیت کرده بود.
مایکروسافت با ویندوز ۱ قدمی مهم برای تمرکز روی اپلیکیشن‌ها و هسته‌ی نرم‌افزاری برداشته بود. IBM در آن سال‌ها به مدت طولانی به معماری پایه‌ای کامپیوترها پای‌بند بود اما مایکروسافت راه را برای توسعه دهندگان نرم‌افزاری باز کرد تا بتوانند ویندوز را به دلخواه خود تغییر دهند و سازمان‌دهی کنند.
سازندگان کامپیوتر به آرامی رو به ویندوز آوردند و این سیستم عامل موردتوجه بسیاری از شرکت‌های نرم‌افزاری قرار گرفت. مایکروسافت با طراحی نرم‌افزاری توانمند برای تولیدکنندگان کامپیوتر توانست ویندوز را به یک پلتفرم محبوب تبدیل کند.
ویندوز سال‌ها است که بر دنیای کامپیوترهای شخصی حکم‌رانی می‌کند
ویندوز سال‌ها است که بر دنیای کامپیوترهای شخصی حکم‌رانی می‌کند و فاصله‌ی قابل‌توجهی با macOS دارد. با این‌وجود، رقابت بین اپل و مایکروسافت توانسته زمینه‌ی پیشرفت هر دوی این شرکت‌ها را در دنیای کامپیوتر فراهم کند.
مایکروسافت در طی این سال‌ها با ایجاد تغییرات بسیار توانسته تعداد کاربران ویندوز را روزبه‌روز بیشتر کند اما با حرکت به سمت پردازش ابری و افزایش محبوبیت تبلت‌ها و گوشی‌های هوشمند، ردموندی‌ها با یک‌سری چالش‌ها مواجه شدند.
ویندوز ۱ (۱۹۸۵)
مایکروسافت اولین نسخه‌ی ویندوز را در سال ۱۹۸۳ با نام Interface Manager معرفی کرد اما دو سال بعد نام این سیستم‌عامل را به ویندوز ۱ تغییر داد. ویندوز ۱ بیشتر از این‌که سیستم‌عاملی مستقل باشد، مثل افزونه‌ی DOS بود. مایکروسافت، ویندوز ۱ را با هدف رقابت مستقیم با Lisa OS اپل منتشر کرد.
ویندوز ۲ (۱۹۸۷)
مایکروسافت در سال ۱۹۸۷ دومین نسخه از ویندوز را در دسترس قرار داد. این نسخه تفاوت زیادی با ویندوز ۱ نداشت، اما اولین پلتفرم ویندوز بود که در آن می‌توانستید پنجره‌ها را روی یکدیگر قرار دهید. در ویندوز ۲ مدیریت حافظه برای نرم‌افزار گسترش پیدا کرد تا مولتی‌تسکینگ بهبود یابد.
اپل نگاه مثبتی به ویندوز ۲ نداشت و معتقد بود سیستم‌عامل موردبحث نسخه‌ی کپی‌شده‌ی مکینتاش است. تولیدکننده‌ی آیفون در نتیجه‌ی این وضعیت از مایکروسافت شکایت کرد اما بسیاری از ادعاهایش در دادگاه رد شد.
ویندوز ۳ (۱۹۹۰)
ویندوز ۳ میزبان رابط کاربری جدید و نرم‌افزارهای مدیریت فایل و برنامه شد. Minesweeper نیز با بروزرسانی ۳.۱ راه خود را به ویندوز باز کرد.
ویندوز ۳ اولین نسخه‌ی سیستم‌عامل دسکتاپ مایکروسافت با نرم‌افزار و آیکون فایل بود. به‌لطف معرفی حافظه‌ی مجازی، ویندوز ۳ می‌توانست تعداد بیشتری نرم‌افزار را به‌صورت همزمان پردازش کند. ویندوز ۳ اولین نسخه‌ی ویندوز است که به فروش بیش از یک میلیون نسخه دست پیدا کرد.
ویندوز ان‌تی (۱۹۹۴)
این نسخه از ویندوز در واقع دومین نسخه از NT به شمار می‌رفت و باعث شد مایکروسافت با قرار دادن ویژگی‌های مهم امنیتی و به اشتراک‌گذاری فایل‌ها، جای خود را بیش از پیش در بین کسب‌و‌کارها باز کند.
ویندوز ۹۵ (۱۹۹۵)
ویندوز ۹۵ جزور بزرگ‌ترین بروزرسانی‌های ویندوز به شمار می‌رود. مایکروسافت به سمت معماری ۳۲ بیتی رفت و منوی استارت را معرفی کرد. دوره‌ای جدید از اپلیکیشن‌ها آغاز و مرورگر اینترنت اکسپلورر نیز وارد دنیای ویندوز شد.
ویندوز ۹۸ (۱۹۹۸)
ویندوز ۹۸ راه موفقیت آمیز ویندوز ۹۵ را ادامه داد و بهبودهایی نیز در زمینه‌ی پشتیبانی از سخت‌افزار و عملکرد به خود دید. مایکروسافت در این نسخه تمرکز زیادی روی وب داشت و اپلیکیشن‌ها و ویژگی‌هایی مانند Active Desktop و Outlook Express و Frontpage Express و Microsoft Chat و NetMeeting را به ویندوز اضافه کرد.
ویندوز ام‌ای (۲۰۰۰)
این نسخه از ویندوز روی مالتی‌مدیا و کاربران خانگی تمرکز داشت اما بسیار پر ایراد و غیرپایدار بود. Windows Movie Maker اولین بار در این نسخه از ویندوز پدیدار شد. به علاوه شاهد بهبودهایی در مدیا پلیر ویندوز و اینترنت اکسپلورر نیز بودیم.
ویندوز ۲۰۰۰ (۲۰۰۰)
این نسخه از ویندوز برای کامپیوترهای سرور درون سازمان‌ها در نظر گرفته شده بود. ویندوز ۲۰۰۰ براساس ویندوز NT طراحی شد و ویژگی‌های امنیتی مانند رمزنگاری فایل‌ها و کش DLL را در خود جا داده بود.
ویندوز ایکس‌پی (۲۰۰۱)
ویندوز XP ترکیبی از تلاش‌های مایکروسافت برای استفاده از ویندوز در خانه‌ها و سازمان‌ها بود. این نسخه از ویندوز هر دوی کاربران خانگی و سازمانی را همزمان نشانه رفته بود. ویندوز XP رابط کاربری بازطراحی‌شده‌ای داشت و تغییرات چشم‌گیری تجربه کرد. تسکبار و منوی استارت نمادین ویندوز XP هرگز از خاطر کاربران نمی‌رود.
ویندوز ویستا (۲۰۰۷)
ویندوز ویستا همانند ویندوز ام‌ای کمتر مورد توجه قرار گرفت. در حالی که ویستا رابط کاربری جدید با ویژگی‌های بهبود یافته‌ی امنیتی را به همراه داشت، طراحی آن برای مایکروسافت ۶ سال زمان برده بود و ویندوز ویستا تنها روی سخت‌افزارهای جدید به خوبی عمل می‌کرد.
یکی از بزرگ‌ترین ایرادات وارد به این نسخه از ویندوز، کنترل بر حساب کاربری بود. ویندوز ویستا یکی از ضعیف‌ترین نسخه‌های ویندوز تا به امروز به شمار می‌رود.
ویندوز ۷ (۲۰۰۹)
ویندوز ۷ در سال ۲۰۰۹ از راه رسید تا ایرادات ویندوز ویستا را برطرف کند. مایکروسافت بهبودهای مطلوبی در سیستم عامل خود ایجاد کرد و مدیریت حساب کاربری را نیز به خوبی تغییر داد. ویندوز ۷ همین حالا نیز یکی از محبوب‌ترین نسخه‌های ویندوز است.
ویندوز ۸ (۲۰۱۲)
ویندوز ۸ تحولی عظیم در طراحی همیشگی رابط کاربری ویندوز بود. مایکروسافت منوی استارت را حذف و آن را با صفحه‌ی استارت تمام‌صفحه جایگزین کرد. ویندوز ۸ تمرکز بیش از حدی بر کامپیوترهای دارای صفحات نمایش لمسی داشت و باعث شد این نسخه از ویندوز نتواند به موفقیتی همانند نسخه‌ی قبلی دست پیدا کند.
یکی از بزرگ‌ترین تغییرات ویندوز ۸ خداحافظی با منوی استارت سنتی بود که انتقادات بسیار زیادی در پی داشت. این سیستم‌عامل میزبان ویندوز استور شد تا کاربران بتوانند اپلیکیشن‌ها را مستقیماً دانلود کنند. مایکروسافت با ویندوز ۸٫۱ منوی استارت را برگرداند، اما این تغییر باعث نشد که بسیاری از کاربران به نصب ویندوز جدید علاقه پیدا کنند.
ویندوز ۱۰ (۲۰۱۵)
ویندوز ۱۰ با بازگرداندن منوی استارت، دل کاربران را به دست آورد. به‌علاوه، ویژگی‌هایی مانند کورتانا و مرورگر جدید اج نیز به ویندوز اضافه شدند. در این نسخه از ویندوز شاهد بهبود رابط کاربری برای استفاده دو منظوره – هم در کامپیوترهای خانگی و هم کامپیوترهای دارای صفحه‌نمایش لمسی – نیز بودیم.
یکی از توسعه‌دهندگان مایکروسافت در سال ۲۰۱۵ گفت ویندوز ۱۰ آخرین نسخه‌ی ویندوز خواهد بود. ردموندی‌ها در ویندوز ۱۰ توجه ویژه‌ای به به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری نشان دادند. ویندوز ۱۰ بیشتر از نسخه‌ی قبلی روی سیستم‌های دسکتاپ متمرکز بود. برای اولین بار در ویندوز ۱۰ امکان استفاده از چندین دسکتاپ مجازی فراهم شد. مطابق‌با نظرسنجی‌ها، اکثر کاربران ویندوز ۱۰ را به ویندوز ۸ ترجیح می‌دهند.
ویندوز ۱۱ (۲۰۲۱)
رونمایی ویندوز ۱۱ در سال ۲۰۲۱ اتفاقی تعجب‌برانگیز بود، چون همه‌ی کاربران متقاعد شده بودند که ویندوز ۱۰ آخرین نسخه از سیستم‌عامل دسکتاپ مایکروسافت است. انتشار ویندوز ۱۱ فصل جدیدی در تاریخ ویندوز رقم زد؛ این‌بار با سیستم‌عاملی بسیار مدرن‌تر طرفیم که عملکرد سریع‌تری دارد، اما پیش‌نیازهایی نسبتا سخت‌گیرانه استفاده می‌کند. در نتیجه‌ی این پیش‌نیازها، نمی‌توان ویندوز ۱۱ را روی بسیاری از سیستم‌های قدیمی نصب کرد، حداقل به شیوه‌ی رسمی.
ویندوز ۱۱ در وهله‌‌ی اول روی بازطراحی جلوه‌های بصری تمرکز کرد. آیکون‌های تسکبار به بخش مرکزی منتقل شدند و منوی استارت نیز در مرکز تصویر قرار گرفت. به‌علاوه، گوشه‌ی پنجره‌ها گرد شد و منوهای شناور حالت جدیدی به خود گرفتند. ویندوز ۱۱ شامل نسخه‌ی بازطراحی‌شده‌ی فایل اکسپلورر است و از طراحی جدیدی برای مایکروسافت استور و منوی تنظیمات استفاده می‌کند.