آیا حالت Hibernate کامپیوتر برای حافظه SSD ضرر دارد؟
بسیاری از کاربران با قابلیت هایبرنیت (Hibernate) کامپیوتر آشنایی ندارند ولی برخی دیگر مرتبا از آن استفاده می‌کنند. اما در این میان نگرانی‌هایی در مورد فشار وارد شده به حافظه SSD به دلیل استفاده از این مشخصه وجود دارد. آیا این نگرانی واقعی است یا اصلا به طور کلی نباید نگران چنین چیزی باشیم؟ در این مطلب از زوایای مختلفی به این موضوع می‌پردازیم.
حالت هایبرینت کامپیوتر چیست؟
قبل از اینکه به ضرر داشتن یا نداشتن هایبرنیت کردن کامپیوتر بپردازیم، ابتدا باید خود این مشخصه را توضیح دهیم. به طور کلی وقتی که دیگر کاری با کامپیوتر خود ندارید، چند گزینه پیش روی شما قرار دارد. گزینه‌ی اول روشن نگه داشتن کامپیوتر است. بیشتر کاربران چنین کاری انجام نمی‌دهند غیر از اینکه از سیستم برای کارهایی مانند استفاده به‌عنوان سرور، بهره‌گیری برای آپلود تورنت یا دیگر موارد این‌چنینی استفاده کنند. طرف مقابل این کار هم خاموش شدن کامل کامپیوتر است.
سال‌ها قبل که تمام کامپیوترها از هارد دیسک برای درایو بوت استفاده می‌کردند، بارگذاری سیستم‌عامل و در کل خود کامپیوتر زمان زیادی به طول می‌انجامید و کاربرانی که نمی‌خواستند هر روز با این زمان زیاد برای بارگذاری روبرو شوند، از حالت هایبرنیت یا اسلیپ استفاده می‌کردند. بنابراین برای این دسته از کاربران، این دو حالت جذابیت بیشتری نسبت به خاموش کردن معمولی داشت.
در حالت اسلیپ، کامپیوتر اطلاعات مهم و حیاتی را در رم قرار می‌دهد و خود کامپیوتر در حالت بسیار کم‌مصرف روشن می‌ماند. از سوی دیگر هایبرنیت کامپیوتر هم تقریبا چنین فرایندی دارد با این تفاوت که داده‌های حیاتی راهی حافظه‌ی دائمی سیستم می‌شوند و در ضمن برق سیستم هم به طور کامل قطع خواهد شد. این یعنی حتی اگر ورودی برق را هم قطع کنید، اتفاقی برای کامپیوتر نمی‌افتد.
در کامپیوترهای قدیمی اگر سیستم را از حالت اسلیپ روشن می‌کردید، سرعت بارگذاری بسیار بالا بود و همین موضوع برای کاربران جذابیت زیادی داشت. اما در سیستم‌های مدرن عملا دیگر تفاوت زیادی بین سرعت بارگذاری حالت هایبرنیت و اسلیپ وجود ندارد.
چرا کاربران نگران تاثیر حالت هایبرنیت روی حافظه SSD هستند؟
در این میان سوالی که ایجاد میشود این است که چرا کاربران برای استفاده از هایبرنیت کامپیوتر در صورت بهره‌گیری از هارد دیسک نگرانی ندارند ولی نگران تاثیر این مشخصه بر حافظه SSD هستند؟ به طور کلی همین فرایند انتقال اطلاعات از رم به حافظه طبیعتا به حافظه موردنظر-فارغ از اینکه SSD باشد یا هارد دیسک-تا حدی فشار وارد می‌کند. اما در این میان انتقال اطلاعات از رم به حافظه SSD فشار متفاوتی را ایجاد می‌کند. در زمینه‌ی عمر مفید حافظه‌های SSD معیارهای مشهور متفاوتی وجود دارد ولی یکی از مهم‌ترین معیارهای مربوط به این موضوع که به بحث ما هم ارتباط دارد، میزان نوشته شدن اطلاعات در مقیاس ترابایت است.
طبیعتا زمانی که یک حافظه SSD از حد مجاز مربوط به نوشته شدن اطلاعات عبور کند، به طور ناگهانی آتش نمی‌گیرد و نابود نمی‌شود. اما اگر عمر مفید حافظه SSD موردنظر تمام شود، بهتر است آن را بازنشسته کنید یا حداقل برای کارهای نه‌چندان مهم استفاده کنید.
حالت هایبرنیت کامپیوتر چقدر فشار به SSD وارد می‌کند؟
طبیعتا نمی‌توانیم به طور کامل روند استهلاک حافظه SSD را متوقف کنیم زیرا هر بار که سیستم را روشن می‌کنیم طبیعتا SSD مورد استفاده قرار می‌گیرد و عمر طبیعی آن کوتاه‌تر میشود. اما در این میان باید ببینیم که استفاده از حالت هایبرنیت کامپیوتر تا چه حد به SSD فشار وارد می‌کند.
باید خاطرنشان کنیم که دقیقا نمی‌توانیم بگوییم که حافظه SSD شما در این شرایط چقدر فرسوده میشود زیرا این موضوع تا حد زیادی به ظرفیت رم، نوع استفاده از کامپیوتر و تعداد دفعاتی که کامپیوتر را در حالت هایبرنیت قرار می‌دهید بستگی دارد. اما خوشبختانه با استفاده از برخی تخمین‌ها و راهنمایی‌های کلی، می‌توانید به شما کمک کنیم که چنین کاری را برای سیستم خود محاسبه کنید. برای این که موضوع را بهتر درک کنید، در این مثال از ویژگی‌های یک سیستم ویندوزی مشخص استفاده می‌کنیم تا مثال‌ها واضح‌تر شوند.
به طور کلی در بسیاری از سیستم‌های ویندوزی بعد از روشن شدن کامپیوتر، میزان استفاده شده از رم حدود ۵۰ درصد از کل ظرفیت رم است. البته بعد از روشن شدن سیستم می‌توانید به بخش Task Manager سر بزنید تا ببینید زمانی که هیچ برنامه‌ای را باز نکرده‌اید، چند درصد از رم مورد استفاده قرار گرفته است.
از سوی دیگر اگر نمی‌خواهید صرفا درصد استفاده کنید و می‌خواهید ببینید دقیقا چه مقدار از ظرفیت رم درگیر شده است، در این بخش می‌توانید راهی تب Performance شوید. همانطور که در تصویر زیر می‌توانید ببینید، در این صفحه به غیر از ظرفیت کلی رم، می‌توانید ببینید دقیقا چه مقدار از این ظرفیت درگیر شده است.
در مورد این تصویر می‌توانید ببینید که در حال حاضر حدود ۵۷ درصد از ظرفیت رم یا حدود ۱۸ گیگابایت از این ظرفیت اشغال شده است. در نهایت باید این عدد مربوط به ظرفیت اشغال شده را در عدد ۰.۷۵ ضرب کنید. زیرا از ویندوز ۷ به بعد، این سیستم‌عامل برای حالت هایبرنیت کامپیوتر اطلاعات را کمی فشرده می‌کند و این اطلاعات فشرده شده در هارد دیسک یا حافظه SSD ذخیره می‌شوند. بنابراین در این مثال، در نهایت ۱۳.۵ گیگابایت از داده‌ها در حافظه موردنظر ذخیره می‌شوند.
بنابراین اگر به‌عنوان مثال از چنین سیستمی با این مشخصات استفاده می‌کنید، هر بار که از حالت هایبرنیت بهره می‌برید، حدود ۱۳.۵ گیگابایت از داده‌ها بر روی حافظه SSD قرار می‌گیرد. طبیعتا اگر از یک سیستم و رم با مشخصات مشابه ولی با ظرفیت ۱۶ گیگابایت استفاده کنید، اطلاعات ذخیره شده در SSD به حدود ۶ تا ۸ گیگابایت کاهش پیدا می‌کند.
برای اینکه در این زمینه اطمینان بیشتری پیدا کنید، کافی است دفعه‌ی بعدی که سیستم را هایبرنیت کردید، راهی درایو C کامپیوتر شوید و ببینید فایل hiberfil.sys file چه حجمی دارد. حجم این فایل، میزان داده‌های ذخیره شده روی حافظه SSD سیستم را نشان می‌دهد.
اما آیا واقعا این موضوع اهمیت زیادی برای دوام SSD دارد؟
در نهایت باید به سوال اصلی این مطلب که آیا این مشخصه واقعا می‌تواند دوام SSD را به طور قابل توجهی کاهش دهد یا نه، پاسخ دهیم. زمانی که هر روز سیستم را هایبرنیت کنید، هر روز مقداری فایل روی SSD ذخیره میشود. اما آیا چنین کاری عمر SSD را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد؟ پاسخ خلاصه و مفید این است که این موضوع اهمیت زیادی برای دوام SSD ندارد. اما اگر به دنبال پاسخ طولانی‌تر هستید، در ادامه اعداد مشخصی را برای این موضوع مطرح می‌کنیم.
در این زمینه بار دیگر یک سیستم ویندوزی با منابع سخت‌افزاری مشخصی را به عنوان مثال مطرح می‌کنیم. برای بررسی سلامت هارد دیسک یا حافظه SSD، ابزار CrystalDiskInfo یکی از مشهورترین گزینه‌ها محسوب میشود. این ابزار می‌تواند تعداد دفعات خاموش و روشن شدن و تعداد دفعاتی که داده بر روی حافظه نوشته شده را مشخص کند. این سیستم موردنظر برای تمام دفعات خاموش و روشن شدن تقریبا از حالت هایبرنیت استفاده کرده است.
همانطور که در تصویر بالا می‌توانید ببینید، این سیستم در مجموع ۵۶۵ مرتبه خاموش و روشن شده و طی این مدت ۵۵۶۲ ساعت روشن مانده است. با توجه به اینکه سیستم موردنظر ۱ سال و نیم استفاده شده، چنین اعدادی کاملا طبیعی است و در کل می‌توان گفت که در هر روز به طور میانگین ۱۰ ساعت روشن مانده است.
البته طبیعتا برخی روزها به دلیل آپدیت شدن سیستم و دیگر موارد این‌چنینی، سیستم ریستارت شده ولی ۵۶۵ مرتبه خاموش و روشن شدن طی این مدت زمانی، یک عدد استاندارد محسوب میشود. اگر عدد ۵۶۵ را در ۱۳.۵ گیگابایت مربوط به ذخیره‌سازی حالت هایبرنیت ضرب کنیم، با عدد ۷.۶۳ ترابایت روبرو می‌شویم. در این میان در این ابزار آمده که در مجموع ۱۳.۹۷ ترابایت روی حافظه SSD موردنظر نوشته شده است. بنابراین عملا ۵۵ درصد از نوشته شدن اطلاعات، مربوط به قابلیت هایبرنیت سیستم بوده است.
بنابراین در نگاه اول به نظر می‌رسد هایبرنیت کردن سیستم عملا فشار زیادی به سیستم وارد می‌کند زیرا نیمی از بار مربوط به نوشته شدن اطلاعات بر روی SSD مربوط به این مشخصه بوده است. شاید در نگاه اول چنین عددی بسیار بزرگ به نظر برسد، اما همانطور که گفتیم باید ببینیم عمر مفید SSD در زمینه‌ی نوشته شدن اطلاعات چقدر است. در مورد این سیستم، حافظه SSD وسترن دیجیتال Black SN750 1TB NVMe از عمر ۶۰۰ ترابایتی برای نوشته شدن اطلاعات بهره می‌برد.
این یعنی بعد از حدود یک سال و نیم استفاده از این سیستم و هایبرنیت کردن کامپیوتر در هر روز، فقط ۲.۳ درصد از عمر مفید حافظه SSD موردنظر مصرف شده است. اگر هیچوقت حالت هایبرنیت مورد استفاده قرار نمی‌گرفت، ۱.۱ درصد از عمر مفید حافظه SSD استفاده می‌شد.
بنابراین اگر با همین روند از سیستم موردنظر استفاده کنید، بعد از ۴.۵ سال استفاده فقط حدود ۱۰ درصد از عمر مفید SSD مصرف میشود. حتی بعد از ۱۰ سال استفاده هم عملا SSD با فشار چندانی روبرو نمی‌شود. به عبارت دیگر به حالت هایبرنیت کامپیوتر علاقه‌ی زیادی دارید، به هیچ عنوان نگران آسیب رسیدن به SSD نباشید.