یک سالگرد و دو فیلترینگ
پلتفرم‌های استریم بازی یکی پس از دیگری در ایران فیلتر می‌شوند و این‌بار قرعه فیلترینگ به‌نام پلتفرم استریم کیک(kick) افتاده است. دسترسی به این پلتفرم حالا دیگر بدون ابزارهای فیلترشکن امکان‌پذیر نیست. کیک در حالی فیلتر شده است که تنها شش ماه از آغاز فعالیتش می‌گذرد و هنوز محبوبیت چندانی در بین گیمرهای داخلی ندارد، اما توانست با انعقاد قراردادهای سنگین با استریمرهای معروف دنیا، تعداد قابل‌قبولی مخاطب جذب کند.
البته آنطور که پیداست سیاست فیلترینگ پلتفرم‌های استریم بازی مدت‌هاست در دستور کار سیاستگذاران قرار گرفته؛ چرا که درست در اوایل تابستان سال گذشته هم پلتفرم استریم بازی‌های ویدئویی توییچ مسدود شد و حالا در سالگرد این موضوع، پلتفرم کیک هم فیلتر شده است. برخی کاربران معتقدند که فیلترینگ این پلتفرم‌ها در راستای حمایت از آپارات‌گیم صورت گرفته است؛ پلتفرمی که نتوانست آنطور که انتظار می‌رفت با استقبال مخاطبان مواجه شود.
افزایش ناامیدی میان گیمرهای ایرانی
پلتفرم استریم توییچ یکی از پلتفرم‌های محبوب علاقه‌مندان به بازی‌های ویدئویی در ایران بود و افراد زیادی روزانه مشغول استریم بازی‌های مختلف از طریق آن یا تماشای استریم دیگران بودند. امکانات جذابی که توییچ برای تعامل بین استریمر و مخاطبان فراهم کرد و قابلیت‌های دیگر این پلتفرم، باعث شد تا روز‌به‌روز طرفداران آن در جهان و ایران افزایش پیدا کند.
با این حال تابستان سال گذشته در حالی که این پلتفرم به محبوبیت زیادی در بین گیمرهای ایرانی رسیده بود، مسدود شد. پس از فیلترینگ این پلتفرم، کارزاری برای رفع فیلتر آن راه‌اندازی شد و استریمرها و تولیدکنندگان محتوا طی کارزاری از وزیر ارتباطات درخواست کردند تا اقداماتی برای رفع فیلتر این پلتفرم محبوب انجام شود. در مضمون این کارزار آمده بود: «در خصوص فیلتر شدن پلتفرم توییچ، اندوه بسیاری برای استریمرها و تولیدکنندگان محتوا به وجود آمده است. چرا که این پلتفرم فضای پیشرفت را برای استریمرها در عرصه بین‌المللی هموار کرده تا بتوانند علاوه بر کسب درآمد و ارزآوری برای کشور، پرچم میهن عزیزمان ایران را در میادین بین‌المللی، ورزش‌های الکترونیکی و تولید محتوا برافشانند. شایان ذکر است استریمرهای ایرانی درون این پلتفرم بیش از ۵ سال است فعالیت دارند و تمام تلاششان و دستاوردهایشان در خطر از بین رفتن است. بنابراین از مسوولان عزیز خواهشمندیم صدای ما را بشنوند و مسیر مسدودشده پیشرفت استریمرهای ایرانی را از مسدودیت خارج کنند و پلتفرم توییچ رفع فیلتر شود.»
با این همه نه‌تنها این پلتفرم رفع فیلتر نشد، بلکه در سالگرد فیلترینگ آن، پلتفرم تازه تاسیس استریم بازی کیک هم در ایران فیلتر شد و حالا دسترسی به آن بدون ابزارهای فیلترشکن امکان ندارد. پلتفرم استریم کیک از ژانویه ۲۰۲۳ (دی ماه ۱۴۰۱) در سراسر جهان شروع به فعالیت کرد. این پلتفرم پس از آنکه ۶ ماه از عمر فعالیتش گذشت، در ایران فیلتر شد. کیک یک سرویس آنلاین برای ویدئوهای پخش زنده (Live) است که کاربران مختلف از سراسر جهان را قادر می‌سازد تا به‌صورت زنده به پخش محتوای مورد نظرشان بپردازند؛ غالب این محتوا را مسائل گیمینگ، استریم زنده بازی و گفت‌وگوی برخط کاربران و استریم‌ها تشکیل می‌دهد.
این پلتفرم پیش‌‌تر طی بیانیه‌ای اعلام کرده بود که به استریمرها طبق ساعات استریم آنها، به‌صورت روزانه مبلغی را پرداخت می‌کند. با این همه این پلتفرم در حالی در کشور ما فیلتر شده است که حتی محبوبیت بالایی هم میان استریمرها و تولیدکنندگان محتوا نداشت. پلتفرم کیک اخیرا با انعقاد قراردادهای مالی سنگین با بزرگ‌ترین استریمرهای توییچ، سعی در جذب مخاطبین بیشتر داشت و از همین طریق هم توانست به شهرتی نسبی برسد.
امیر شهیدی یکی از بازی‌سازان درباره فیلترینگ پلتفرم کیک و تبعات این فیلترینگ برای گیمرها به «دنیای اقتصاد» گفت: «پلتفرم کیک، در ایران چندان محبوب نبود. سوالی که وجود دارد این است چرا پلتفرمی که چندان هم محبوب نبوده باید فیلتر شود. گیمرهای ایرانی خیلی از این پلتفرم استفاده نمی‌کردند، اما با این همه پلتفرمی فیلتر نشده بود و جمعی از گیمرها به سمت استفاده از این پلتفرم حرکت کرده بودند. چرایی فیلترینگ این پلتفرم استریم بازی مشخص نیست و من ایده‌ای برای دلیل این فیلترینگ پیدا نمی‌کنم، اما درباره این موضوع که فیلترینگ این پلتفرم چه ضربه‌ای به صنعت بازی کشور وارد می‌کند؛ باید بگویم ضربه‌ای به گیمرها وارد نمی‌شود، اما بزرگ‌ترین ضربه‌ای که می‌زند تشدید احساس ناامیدی در میان آنهاست. چرا که وقتی پلتفرم‌های استریم یکی پس از دیگری فیلتر می‌شوند این احساس در گیمرها ایجاد میشود که فعالیتشان دیگر در ایران فایده‌ای ندارد. این رویکرد تنها باعث ایجاد ناامیدی خواهد شد.»
بسیاری از کاربران در شبکه‌های اجتماعی هم به این موضوع اشاره کرده‌اند که رویکرد فیلترینگ پی‌درپی پلتفرم‌های استریم بازی حمایت از نمونه داخلی مانند آپارات گیم است. شهیدی در پاسخ به این سوال که آیا این فیلترینگ در جهت حمایت از پلتفرم‌های داخلی انجام شده است یا خیر، اظهار کرد: «برای پلتفرم‌های استریمینگ که فیلتر شده است، مشابه داخلی وجود ندارد در یک بازه زمانی آپارات گیم سعی کرد که این کار را انجام دهد. با این حال گیمرها روی خوشی به آن نشان ندادند که فعالیتش ادامه پیدا کند. واقعیت این است که اپلیکیشن‌های خوب زیادی داریم که در داخل کشور تولید شده‌اند و خودشان بدون دریافت حمایت جذب سرمایه کردند و کیفیت محصولشان را افزایش دادند و در یک فضای رقابتی سالم توانستند نظر مثبت مخاطبان را به خود جلب کنند. در واقع کیفیت خوب محصولشان باعث جذب کاربران شد. در پلتفرم‌های مسیریابی یا پلتفرم کافه بازار شاهد این اتفاق هستیم؛ این پلتفرم‌ها با اینکه رقیب خارجی داشتند در یک فضای رقابتی تلاش کردند و استارت‌آپ‌شان را گسترش دادند و در همین راستا کیفیت، شرایط و سرورهای داخلی را تقویت کردند این امکانات توانست نظر مخاطب را جلب کند. برای جذب نظر مخاطب به یک محصول داخلی نیازی نیست که نمونه خارجی را فیلتر کنند. ما محصولات خیلی خوبی داریم که رقیب خارجی هم دارند، اما با بالا بردن کیفیت توانستند کاربرهای زیادی را جذب خوشان کنند و کارشان را گسترش دهند.»
هر چند هنوز دلیل فیلترینگ پلتفرم‌های استریم بازی مشخص نیست، اما وزارت ارتباطات مدت‌هاست که بر لزوم سالم‌سازی فضای مجازی به‌ویژه برای کودکان و نوجوانان تاکید دارد و با این اوصاف می‌توان این فرضیه را که همین موضوع دلیل فیلتر پلتفرم‌های استریم بازی باشد، محتمل دانست. با این همه تجربه‌های مشابه قبلی در زمینه پلتفرم‌های بومی این شائبه را هم ایجاد می‌کنند که فیلترینگ این پلتفرم‌ها در راستای حمایت از پلتفرم‌های داخلی باشد.