روایت وزیر از سرعت اینترنت در کشور؛ فاصله نجومی بین «آنچه هست» و «آنچه باید باشد»
نمایشگاه الکامپ پس از وقفه‌ای چهار ساله سرانجام به بیست و ششمین دوره خود رسید. صبح دیروز مهم‌ترین رویداد فناوری در کشور اما کار خودش را با قطعی مکرر برق و در ادامه اختلالات گسترده اینترنتی، آغاز کرد. برگزارکنندگان این رویداد تلاش کرده بودند تا مراسم افتتاحیه با حضور حداکثری مدیران بخش‌های دولتی، خصوصی، نهادهای صنفی و فعالان اکوسیستم استارت‌آپی برگزار شود، اما قطع مکرر برق سالن برگزاری، ادامه کار را ناممکن کرد؛ به‌طوری که اگرچه طبق برنامه قرار بود عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات، سید‌محمد آقامیری دبیر شورای عالی فضای مجازی و مخبر معاون اول رئیس‌جمهور به مناسبت افتتاح این نمایشگاه سخنرانی کنند، اما این امر ممکن نشد و عملا مراسم ناتمام ماند. در ادامه سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران به عنوان متولی برگزاری نمایشگاه، قطع برق را «یک نقص فنی عادی» اعلام کرد.
یک مراسم ناتمام
نمایشگاه الکامپ روز گذشته فعالیت خود را در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران و با شعار «آینده بهتر برای اقتصاد دیجیتال» آغاز کرد. در بیست‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی الکترونیک، کامپیوتر، تجارت الکترونیک (الکامپ) از میان شرکت‌های حاضر، ۵۰ شرکت خارجی و از کشورهای ازبکستان، فرانسه، پاکستان، بوسنی، سوریه، چین، روسیه، ترکیه، ارمنستان و عراق هستند که نوین‌ترین برنامه‌ها، تولیدات و خدمات خود را ارائه می‌کنند. حسین اسلامی، رئیس سازمان نظام صنفی استان تهران، در مراسم افتتاحیه نمایشگاه الکامپ اظهار کرد: «شعار امسال آینده بهتر برای اقتصاد دیجیتال است و این نمایشگاه با نمایشگاه‌های قبلی فرق دارد. نمایشگاه الکامپ امسال را درحالی افتتاح می‌کنیم که ۴۸۰ شرکت‌کننده در آن حضور دارند.» وی در ادامه افزود: «در این نمایشگاه تمرکزمان روی محتواست و این شرایط با چهار سال قبل متفاوت است. امسال مجموعه‌های بسیاری در نمایشگاه حضور دارند. به‌طور کلی برای آینده بهتر اقتصاد دیجیتال باید به سه بخش توجه کرد؛ در بخش اول سخت‌افزار است. ما در این بخش نیازمند تولید خوب هستیم و رفع این نیاز منوط به واردات خوب است. بخش زیرساخت‌ها نیز نیازمند به‌روزرسانی است و این حجم از مقاومت‌ها باعث شده تا نتوانیم به این زیرساخت‌ها برسیم. در بخش نرم‌افزار هم ما زمانی می‌توانیم از شرکت‌ها حمایت کنیم که به صورت شفاف صورت‌های مالی آنها درج شده باشد. در حوزه خدمات هم مهم‌ترین موضوع ما تنظیم‌گری است و ما باید با یک تنظیم‌گر در ارتباط باشیم نه تنظیم‌گران مختلف.»
مجتبی توانگر، رئیس کمیسیون اقتصاد دیجیتال مجلس هم در این مراسم با تاکید بر اراده دولت برای توسعه طرح‌هایی مانند فیبر نوری، پیام‌رسان‌های بومی و ماهواره خیام، گفت که مهم‌ترین موانع رشد کسب‌وکارهای دیجیتال شامل فیلترینگ، مالیات و بیمه آزادکاری هستند. به گفته توانگر شورای عالی فضای مجازی باید طرح ساماندهی سکوها را تدوین کرده و از این طریق از انحصار جلوگیری کند.
در میان صحبت‌های محمدصادق خیاطیان، رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست‌جمهوری، برق سالن دو بار و هر بار برای چند ثانیه قطع شد. قطعی برق در ابتدای سخنرانی حسن هاشمی، رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای هم رخ داد. از طرفی طبق برنامه قرار بود عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات، سید محمد آقامیری دبیر شورای عالی فضای مجازی و مخبر معاون اول رئیس‌جمهور به مناسبت افتتاح این نمایشگاه سخنرانی کنند که به دنبال قطعی‌‌های مکرر برق، این سخنرانی‌ها لغو شد و در نهایت مراسم ناتمام ماند.
اختلال گسترده اینترنت
با این وجود زارع‌پور به همراه جمعی از مدیران ارشد وزارت ارتباطات و رئیس شرکت ارتباطات زیرساخت از شماری از غرفه‌های دایر شده بازدید کردند و با فعالان حوزه به گفت‌وگو پرداختند. با اینکه وزیر ارتباطات برای افتتاحیه نمایشگاه سخنرانی نکرد، اما در حاشیه مراسم افتتاحیه و در جمع خبرنگاران به دفاع از کیفیت مطلوب و سرعت اینترنت با استناد به اطلاعات سایت اسپیدتست پرداخت و گفت: «این سایت هر ماه سرعت اینترنت ثابت و موبایل همه کشورها را اعلام می‌کند، در ابتدای شروع به کار دولت بر اساس اطلاعات سایت اسپیدتست سرعت میانه اینترنت موبایل ۱۸ مگابیت بر ثانیه بود و حالا این سرعت به ۶/ ۳۵ رسیده است. این میزان نسبت به زمان شروع به کار دولت سیزدهم تقریبا دو برابر شده است.»
وزیر ارتباطات در این مراسم در حالی از دو برابر شدن سرعت اینترنت موبایل خبر داد که همزمان شرکت‌کنندگان الکامپ از بروز اختلالات وسیعی در اینترنت همراه خبر دادند و حتی اظهار کردند که باز کردن یک سایت ساده هم امکان‌پذیر نبود. زارع‌پور اما درباره کیفیت اینترنت ثابت به خبرنگاران گفت: «البته اینترنت ثابت رشد کمی داشته، چون ۱۰ سال است که روی آن سرمایه‌گذاری نشده است. پروژه توسعه فیبر نوری منازل و کسب‌وکارها را با هدف افزایش سرعت اینترنت ثابت شروع کرده‌ایم. با این همه، سرعتی که ما آرزو داریم، ۱۰۰۰ مگابیت بر ثانیه است. در حال حاضر پروژه فیبر نوری در ۱۰۰ شهر شروع شده و امیدواریم که تا پایان دولت امکان ارائه چنین سرویسی را برای ۲۰ میلیون خانوار فراهم کنیم.»
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره اقدامات لازم در حوزه تجارت الکترونیک هم بیان کرد: «یکی از بستر‌های اصلی که در بحث توسعه تجارت الکترونیک وجود دارد، توسعه زیرساخت‌های ارتباطی کشور است. در حال حاضر ما در وزارت ارتباطات به دنبال این هستیم که زیرساخت‌های پرسرعت، با کیفیت و امن را تا دورافتاده‌ترین نقاط روستایی را برای مردم فراهم کنیم تا بستر لازم برای رشد کسب‌وکارهای اینترنتی، اقتصاد دیجیتال و تجارت الکترونیکی فراهم شود.»
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه شعار امسال نمایشگاه «آینده بهتر برای اقتصاد دیجیتال» است، ادامه داد: «دولت برای بهتر شدن آینده اقتصاد دیجیتال در برنامه هفتم توسعه بسته خوبی در نظر گرفته است. هدف‌گذاری به این شکل است که در حال حاضر سهم اقتصاد دیجیتال از کل اقتصاد کشور حدود ۸/ ۷ است و این رقم باید به ۱۵ درصد برسد. برای اینکه به این افق برسیم، دولت برنامه منسجمی در برنامه هفتم توسعه پیش‌بینی کرده است. در فصل ۱۳ در قالب چند ماده مهم، دولت توسعه اقتصاد دیجیتال در پنج سال آینده را معماری کرده است.»
زارع‌پور تاکید کرد: «در آنجا مشخص شده است که وزارت ارتباطات در مدت شش ماه سند توسعه اقتصاد دیجیتال کشور را در قالب مصوباتی که شورای عالی فضای مجازی داشته، تهیه کند و به تصویب هیات وزیران برسد. تمام دستگاه‌های کشور مکلف شده‌اند که ظرف سال اول برنامه یعنی از شهریور امسال تا شهریور سال آینده، برنامه هوشمندسازی، تحول دیجیتال و توسعه اقتصاد دیجیتال را تهیه کنند و به تصویب هیات وزیران برسد.» به گفته او در این برنامه تاکید شده است که باید به فناوری‌های جدیدی مانند هوش مصنوعی و اینترنت اشیا توجه کنند. همچنین وزارتخانه‌های صنعت، معدن، کشاورزی و پزشکی مکلف شده‌اند تا از فناوری‌های نوین استفاده کنند؛ وزارت ارتباطات هم مکلف شده است تا زیرساخت‌های لازم را برای این کار فراهم کند. همچنین سایر وزارتخانه‌ها مانند آموزش‌وپرورش، علوم و کار مکلف شده‌اند تا برنامه ملی توسعه حمایت‌های مورد نیاز اقتصاد دیجیتال را ظرف شش ماه به تصویب هیات وزیران برسانند. وزیر ارتباطات همچنین تصریح کرد: «به صورت کلی بسته خوبی در نظر گرفته شده و همچنین قرار است در دستگاه‌های اجرایی مرکز تحول دیجیتال و نوآوری تاسیس شود.»
زارع‌پور درباره همکاری‌های بین‌المللی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات توضیح داد: «یکی از راهبردهای ما برای توسعه اقتصاد دیجیتال، بازارسازی برای محصولات حوزه سخت‌افزار، نرم‌افزار و حتی پلتفرم‌هاست. جوانان ایرانی اقدامات مختلفی انجام داده‌اند و ما این ظرفیت را داریم که بتوانیم محصولات و خدمات فنی و مهندسی را صادر کنیم. در شش ماه گذشته بیش از ۲۰۰ میلیون دلار قرارداد بین شرکت‌های ایرانی و خارجی منعقد شده است و ما این مسیر را دنبال می‌کنیم تا بتوانیم زمینه صادرات محصولات فنی و مهندسی را بر بستری که دولت فراهم می‌کند، فراهم کنیم. همچنین در تیرماه اجلاس وزرای عضو سازمان اکو را در تهران خواهیم داشت و از وزرای ارتباطات برخی کشورها هم برای شرکت در آن دعوت شده است.»
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در ادامه گفت: «هر قدر نیاز به پهنای باند بین‌الملل وجود داشته باشد، ما فراهم می‌کنیم. روز جمعه ۵/ ۲ ترابیت بر ثانیه از ظرفیت کشور قطع شد، اما بلافاصله جایگزین شد؛ چون ما سه برابر ظرفیت کشور اینترنت فراهم کرده‌ایم. بنابراین هر چقدر نیاز کشور باشد، از پهنای باند داخلی گرفته تا خارجی، ما قطعا فراهم می‌کنیم و این وظیفه ماست.»
وی در ادامه سخنانش تاکید کرد: «ما در وزارت ارتباطات تلاش می‌کنیم که زیرساخت ارتباطی کشور را توسعه دهیم و بهترین‌ها را برای استارت‌آپ‌ها فراهم کنیم. با هرگونه اختلالی مخالفیم و کوچک‌ترین اختلالی را در شبکه ارتباطی کشور بر نمی‌تابیم و شب و روز در این زمینه تلاش می‌کنیم. نظر فنی ما در وزارت ارتباطات این است که برخی از پلتفرم‌ها باید رفع فیلتر شوند، با این همه تصمیم‌گیری در مورد محدودیت‌ها و رفع محدودیت‌ها در کارگروهی انجام میشود که ۱۳ عضو دارد و متولی آن وزارت ارتباطات نیست.»
او بار دیگر با فیلترینگ گوگل‌پلی مخالفت کرد و گفت: «نظر فنی ما در وزارت ارتباطات این است گوگل‌پلی و بعضی پلتفرم‌ها باید رفع فیلتر شوند، اما شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها باید در ایران دفتر بزنند. اینکه کسب‌وکار مردم را به پلتفرمی ببرید که پاسخگو نیست، مثل این است که بخشی از اقتصاد دیجیتال کشور را روی گسل بنا کنید که با یک زلزله دو ریشتری فرو بریزد.»
با تمام اینها اما استقبال از بیست‌وششمین نمایشگاه الکامپ چندان چشمگیر نبود. هر چند انتظار می‌رفت که در روز اول این نمایشگاه مردم و شرکت‌های بیشتری حضور داشته باشند، اما ظاهرا تحریم حضور در نمایشگاه باعث شده بود تا تعداد بازدیدکنندگان و شرکت‌کنندگان بسیار کمتر از پیش‌بینی‌ها باشد. مهیار محمدی، یکی از فعالان حوزه استارت‌آپی در نقد اینکه چرا استقبال از این نمایشگاه چندان زیاد نبود، به خبرنگار «دنیای اقتصاد» گفت: «رویکرد استقبال از نمایشگاه در نسل جدید رو به افول است. نسل جدید نمایشگاه را ابزار خوبی برای تعامل نمی‌بینند، در نتیجه شوقی برای شرکت در آن ندارند. شرکت‌ها هم تمایلی برای حضور ندارند. این باعث شده است تا الکامپ هر سال کم‌رونق‌تر باشد. اگر انتظار دارند که رونق الکامپ حفظ شود، باید هر سال ارزش‌افزوده‌ای تعریف کنند، تکنولوژی را وارد آن کنند و از حوزه فیزیکی بیشتر فاصله بگیرند تا هم شرکت‌ها برای حضور رغبت بیشتری داشته باشند و هم شرکت‌کنندگان.» او در ادامه افزود: «فضای نمایشگاه فعلی هیچ جذابیتی ندارد، چرا که این امکان وجود ندارد که بتوان قرارداد خوبی در آن بست یا محصولی را معرفی کرد؛ در نتیجه با قیمت گرانی که غرفه‌های الکامپ دارند، شرکت‌ها حاضر نیستند در آن حضور پیدا کنند.» به‌طور کلی شرکت‌های خارجی حاضر هم که بارها از آنها یاد شده است، چندان شرکت‌های بزرگ و شناخته‌شده‌ای نبودند و در نهایت محصول و خدمات چشمگیری هم معرفی نشده است. بیست‌وششمین دوره نمایشگاه الکامپ در حالی آغاز به کار کرد که بازیگران حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، رویکرد دوگانه‌ای نسبت به آن داشتند؛ عده‌ای از فعالان برگزاری این نمایشگاه را در شرایط اجتماعی کنونی و با تاکید بر فیلترینگ و کیفیت نامناسب اینترنت کشور، نادرست می‌دانند و عده‌ای دیگر معتقدند که عدم حضور در این نمایشگاه شانه خالی کردن از بار مسوولیت است و باید با حضور در نمایشگاه، مطالبه‌گری را معنا کرد.