در پنل سرمایه‌گذاری مطرح شد: قانون جهش تولید دانش‌بنیان اثر مثبتی بر حوزه سرمایه‌گذاری نخواهد داشت
فعالان حوزه سرمایه‌گذاری می‌گویند قانون جهش تولید دانش‌بنیان باعث ورد سرمایه بسیار کلان به اکوسیستم میشود و مثل یک سونامی می‌تواند نابودکننده باشد.
پنل «آیا واقعا پول هست؟» در حوزه سرمایه‌گذاری در اکوسیستم فناوری اطلاعات ایران در سومین روز از الکامپ26 برگزار شد. مدیرعامل صندوق پول، مدیرعامل شرکت سرآوا، مدیرعامل حرکت اول و رئیس هیئت مدیره تجارت الکترونیک پارسیان شرکت‌کنندگان در این پنل بودند.
یکی از موضوعات مهمی که در این پنل مطرح شد صحبت از طرح‌های دولت برای رساندن سهم اقتصاد دیجیتال از GDP به میزان ۱۰ درصد، ایجاد ۱۰ یونیکورن تا سه سال آینده و همچنین، قانون جهش تولید دانش‌بنیان بود. پنلیست‌ها در خصوص این طرح و برنامه‌ها نظرات متفاوت و بعضاً متضادی داشتند.
تعدادی از آن‌ها معتقد بودند که افزایش سهم اقتصاد دیجیتال و اجرایی شدن قانون جهش دانش‌بنیان‌ها می‌تواند تا حدودی عملیاتی شود و راه‌گشا باشد اما نظر برخی این بود که چنین ایده‌هایی نه‌تنها تاثیر مثبتی بر اقتصاد دیجیتال کشور ندارد بلکه اجرای آن می‌تواند پیامدهای منفی داشته باشد.
قانون جهش دانش‌بنیان باعث رانت و فساد خواهد شد
ضا زرنوخی، مدیرعامل صندوق پول، از کسانی بود که اعتقاد داشت این قانون جهش دانش‌بنیان اثر مثبتی نخواهد داشت و به فساد و رانت منجر خواهد شد. به گفته او، قانون‌گذار به کسانی که می‌خواهند تهاتر مالیاتی کنند در اجازه داده است که در پارک‌های علم و فناوری دولتی ساختمان بسازند، CBC درست کنند و در شرکت‌هاو استارتاپ‌های دانش‌بنیان تا سقف ۳۰ درصد سرمایه‌گذاری کنند.
سرمایه‌گذاری کلان این شرکت‌ها به نظر زرنوخی آسیب بزرگی به اکوسیستم خواهد زد: «این سرمایه‌گذاری برای اکوسیستم یک سونامی خواهد بود. اول به این دلیل که به میزان این پول بزرگ اصلا شرکت نداریم. پس قاعدتا این یک بازی غیر اقتصادی خواهد شد که باعث فساد و رانت میشود. چون ظرفیت جذب از طرف شرکت‌ها وجود ندارد. و یک سونامی خواهد شد و به نتیجه نخواهد رسید.»
مدیرعامل صندوق پول به پیامد منفی دیگری در همین زمینه اشاره کرده و گفت: «با این کار تجربه VCگری در ایران نادیده گرفته خواهد شد و افراد جدید، سالم و علاقمند اما کم‌تجربه وارد عرصه سرمایه‌گذاری می‌شوند و با پول کلان استارتاپ‌های بدی را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنند.»
او با استناد به تمام این دلایل در نهایت چنین نتیجه‌گیری کرد که «قانون جهش دانش‌بنیان اثر مثبتی بر جریان سرمایه‌گذاری خطرپذیر (VC) اکوسیستم نخواهد داشت.»
میزان بهره‌وری باید ملاک اعتبار مالیاتی برای شرکت‌های دولتی باشد
علی فیاض‌بخش، مدیرعامل سرآوا، هم در این زمینه نظر رضا زرنوخی را تایید کرده و با ارائه آمار و ارقامی درباره صندوق توسعه ملی نتیجه می‌گیرد که ورود این صندوق به وزه سرمایه‌گذاری بر دانش‌بنیان‌ها مفید و موثر نخواهد بود: «۱۵۰ میلیارد دلار وارد صندوق توسعه ملی شده که ۸۹ میلیارد دلار آن را به دولت یا شرکت‌های نزدیک به دولت داده و نتوانسته پس بگیرد. حدود 50 میلیارد دلار هم در قالب تسهیلات پرداخت کرده است و ۱۱ میلیارد دلار در صندوق باقی مانده است» که به زعم فیاض‌بخش رقم خاصی بری سرمایه‌گذاری نخواهد بود.
علاوه بر این مدیرعامل سرآوا به موضوع قرار داشتن این صندوق در لیست تحریم اشاره کرده و گفت: «هرکس در لیست صندوق توسعه ملی قرار بگیرد وارد لیست تحریم‌ها میشود. این تحریم‌ها باعث میشود افرادی که در این شرکت‌ها کار می‌کردند نتوانند از فرصت‌های شغلی خارجی استفاده کنند. بنابراین دیگر نیروی انسانی مستعد به این شرکت‌ها وارد نخواهند شد.»
او در ادامه با ذکر این نکته که «IPS صندوق توسعه ملی با اکوسیستم ایران همخوانی ندارد» نتیجه گرفت که سرمایه‌گذاری این صندوق بر شرکت‌های دانش‌بنیان اثرگذار نخواهد بود.
او در ادامه به موضوع اعتبار مالیاتی که باعث معافیت مالیاتی شرکت‌های دولتی میشود که بر استارتاپ‌های دانش‌بنیان سرمایه‌گذاری کرده‌اند نیز گفت: «اعتبار مالیاتی فسادآور است. دولت هیچ وقت به تعهداتش پایبند نبوده و نیست. من به هیچ عنوان به دولتی که به تعهداتش پایبند نیست نمی‌توانم اعتماد کنم؛ دولتی را که ۵ سال دیگر با بحران صندوق‌های بازنشستگی روبه‌رو میشود و دولتی که با فروش نفت کسری بودجه ۴۵۰ هزار میلیارد تومانی خود را جبران می‌کند، قابل اعتماد نمی‌دانم.»
علاوه بر این مدیرعامل سرآوا اعتقاد دارد اعتبار مالیاتی نه به دلیل سرمایه‌گذاری بر شرکت‌های دانش‌بنیان بلکه متناسب با میزان بهره‌وری یک مجموعه باید تعیین شود: «شرکت‌ها به میزان بهره‌وری برای اقتصاد باید اعتبار مالیاتی به دست بیاورند نه فقط به دلیل سرمایه‌گذاری بر شرکت‌های دانش‌بنیان. بنابراین من به‌شدت مخالف اعتبار مالیاتی و… هستم.
ایجاد یونیکورن ایده 6 سال پیش ما در سرآوا بود
فیاض‌بخش نگاه مثبتی به وعده ایجاد و راه‌اندازی 10 یونیکورن تا سه سال دیگر که معاون علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس جمهور اعلام کرده، نداشته و گفت: «اگر دولت گفت من یونیکورن تاسیس می‌کنم خیلی بترسید! سال 96 من و یکی از همکارانم در سرآوا ارائه کردیم و به دولت قبل پیشنهاد کردیم با 1400 میلیارد تومان می‌توانیم پنج یونیکورن ایجاد کنیم. آقای جهرمی این گزارش را با ایده پنج یونیکورن ظرف پنج سال مطرح کرد و حالا دولت جدید وعده 6 سال پیش ما را به خودمان می‌دهد!»
رضا زرنوخی، مدیرعامل صندوق پول، نیز درباره ایده راه‌اندازی یونیکورن در ایران گفت: «در خصوص ایجاد یونیکورن به نظر من آرزو بر جوانان عیب نیست دولت سیزدهم هم یک دولت جوان است.»
او در ادامه اعلام کرد چنین برنامه‌ای در حیطه معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان نیست و نهادهای اقتصادی باید به آن ورود کنند: «این گفته در عمق هسته اقتصادی دولت ریشه ندارد. نه وزارت اقتصاد و نه بانک مرکزی با این ادبیات موافق نیست. بازی یونیکورن‌سازی بازی معاونت علمی نیست؛ بازی اکوسیستم اقتصادی است و باید در بانک مرکزی، وزارت اقتصاد، وزارت صمت و… مطرح شود.»
فقط در صورت رشد کامل اکوسیستم اقتصاد دیجیتال رشد می‌کند
محمدمهدی عباسخانی، مدیرعامل حرکت اول، هرچند اعتقاد دارد که بهبود وضعیت اقتصاد دیجیتال غیر ممکن نیست و قابل دسترس است اما اعتقاد دارد اجزای اکوسیستم هنوز به امکان تحقق این اهداف نرسیده است.
او در خصوص عدم رشد اجزای مختلف اکوسیستم این طور توضیح داد: «اکوسیستم اجزای مختلفی دارد و قوانین مالیاتی، بیمه، حسابرسی شرکتی و… به‌عنوان برخی از اجزای آن هنوز به‌روز نشده‌اند و این موضوع باعث میشود این اکوسیستم رشد کافی را نداشته باشد. برخورد با اکوسیستم مثلا در حوزه حسابرسی هنوز همان نگاه سنتی به حسابرسی در شرکت‌های سنتی است.»
مدیرعامل حرکت اول معتقد است در شرایطی که «اجزای اکوسیستم هنوز رشد نکرده‌اند» قوانین خوب و اجزایی که رشد و پیشرفت داشته‌اند هم نمی‌توانند تاثیرگذار باشند: «بعضی قوانین مثل جهش دانش‌بنیان باعث میشود بخش ورودی و پیشران اکوسیستم درست شود اما رگولیشن، مساله خروج سرمایه و… هنوز به‌روز نشده و به حد کافی رشد نکرده‌اند. این موضوع باعث میشود کل اکوسیستم هم رشد کافی نداشته و تکمیل نشده باشد.»
عباسخانی اعتقاد دارد تنها در صورتی که «از بخش ابتدا تا پایان این اکوسیستم به اندازه کافی رشد کرده باشد» قابلیت رشد اکوسیستم، رشد اقتصاد دیجیتال، ایجاد یونیکورن و… فراهم خواهد شد.
مبالغ کلان به سمت شرکت‌های دانش‌بنیان سرازیر میشود
علیرضا خداکرمی، رئیس هیئت مدیره تجارت الکترونیک پارسیان، از پنلیست‌هایی بود که اعتقاد داشت این قانون می‌تواند سرمایه کلانی را وار اکوسیستم استارتاپی کشور کند. او در این زمینه این طور توضیح داد:
«امسال با قانون حمایت از تولید دانش‌بنیان نقطه عطف بنیادین در حوزه سرمایه‌گذاری در این شرکت‌ها انجام خواهد شد و شاهد مبالغ بسیار بسیار کلان در شرکت‌های دانش‌بنیان خواهیم بود. مجموعه‌های نفتی، فولادی و… برای این که بتوانند معافیت مالیاتی بگیرند در دانش‌بنیان‌ها سرمایه‌گذاری خواهند کرد.»
او به این نکته هم اشاره کرد که «در مجموعه‌های دولتی پول نیست و اگر دل به سرمایه‌گذاری دولت بسته‌ایم رخ نخواهد داد»؛ بااین‌حال، به گفته خداکرمی، دولت ابزارهایی مثل اعتبار مالیاتی، صندوق توسعه ملی و… را در اختیار دارد که می‌تواند کمک‌کننده به تامین سرمایه و سرمایه‌گذاری باشد.»
رئیس هیئت مدیره تجارت الکترونیک پارسیان اعتقاد داشت با وجود این دو منبع اساسی هدف توسعه اقتصاد دانش‌بنیان کشور محقق خواهد شد. او بعد از بیان این نکته اضافه کرد: «به دلیل برخورداری از سرمایه و سود و آینده‌دار بودن شرکت‌هایی که با ابزار اعتبار مالیاتی وارد سرمایه‌گذاری در این اکوسیستم می‌شوند، این سرمایه‌گذاری قطعا رخ خواهد داد.» البته او باز هم تاکید کرد که این سرمایه از محل بودجه دولت تامین نخواهد شد.
خداکرمی پس از انتقادات سایر پنلیسیت‌ها از ایده‌های نظیر قانون جهش تولید دانش‌بنیان و راه‌اندازی یونیکورن این توضیح را هم اضافه کرد: «فساد ناشی از ایده معافیت مالیاتی، عدم قدرت جذب سرمایه توسط دانش‌بنیان‌ها و… نکات درستی است اما این یک طرح دولت یک فرصت سرمایه‌گذاری برای مجموعه‌های بزرگ ایجاد می‌کند. این سرمایه مثل یک سیل نابودکننده وارد اکوسیستم خواهد شد و نقطه عطفی در حوزه اقتصاد دیجیتال خواهد بود.»