الکامپ ۲۶؛ عملیات «تزریق امید» با «دورهمی»
امیر مستکین – دیجیاتو: الکامپ که باید همبستگی جدی صنف فناوری را به‌وجود می‌آورد، خود چگونه تبدیل به محلی برای شکاف عمیق بین فعالین این حوزه شد؟
ماه منتهی به الکامپ دست‌کم ده تماس از شرکت‌های مختلفی داشتم که در قالب مشورت با یک خبرنگار از من پرسیدند «به نظرت ارزش دارد برای حضور در الکامپ هزینه کنیم یا نه». چند نفر گفتند «دیجیاتو مثل سری پیش نظرسنجی برگزار نمی‌کند که مشخص شود چه کسی می‌آید و چه کسی نه؟» گفتم «نه؛ همان زمان هم طرف مقابل ارزش این نظرسنجی را درک نکرد و حتی مستقیم و غیرمستقیم وارد حاشیه شد». واقعیت این است که به هیچ‌کدام هم نگفتم نروید. گفتم «ببینید چیزی برای عرضه‌کردن به مخاطب دارید؟ حرفی برای گفتن به مخاطبتان دارید؟ ببینید اساساً مخاطب شما قرار است آنجا باشد؟ اگر پاسختان به این سؤالات مثبت است، حتماً شرکت کنید.»
چون الکامپ دست‌کم در خاطره همه ما یک رویداد باشکوه و پر از امید حداقل در چند دوره آخری است که در دهه ۹۰ برگزار شده. حتی من که از نگاه اطرافیانم به هیچ وجه آدم خوش‌بینی نیستم هم در آخرین روز الکامپ که اوایل ۱۳۹۸ برگزار شد احساس کردم آینده‌ای بهتر در انتظار است. اما چه اتفاق‌ها که در ادامه همان سال رخ نداد.
در دوره بیست‌وششم، در دو روز اول نمایشگاه به عنوان یک بازدیدکننده به نمایشگاه سر زدم. در زمان قطع برق در سالن افتتاحیه نبودم اما در همان زمان اگر به سختی (واقعا به سختی) موفق می‌شدم به شبکه جهانی اینترنت و شبکه‌های اجتماعی متصل شوم یک مناظره جدی و شکافی عمیق بین فعالین این حوزه را می‌دیدم. بین افرادی که از حضور در نمایشگاه در قامت یک کسب‌وکار حوزه «اقتصاد دیجیتال» و البته «خالی‌نکردن میدان» با استدلالی همچون «آهای ********ها، من هنوز زنده‌ام!» دفاع می‌کردند و افراد نه‌چندان کمی که در شرایط فعلی این حضور را تهی از معنی می‌دانستند.
کدام یک درست می‌گفتند؟ بعد از چند روز بحث در این رابطه، هنوز هیچ‌کدام از گروه‌ها نتوانسته است دیگری را قانع کند. اما دست‌کم از حضور نداشتن شرکت‌های بزرگ، مهم و البته اثرگذار حوزه فناوری که کاربران عادی با آن‌ها آشنایی بیشتری دارند، می‌توان برداشت‌های زیادی داشت.
مهم‌ترین برداشت از نگاه من یک تغییر پارادایم جدی و احتمالاً همیشگی برای نمایشگاه الکامپ است. شرکت‌ها و گروه‌های بزرگی مانند دیجی‌کالا، اسنپ، تپسی، هزاردستان و ده‌ها استارتاپ متوسطی که آمدنشان به این نمایشگاه قطعاً هزینه‌ای سنگین در بر داشت و بنابراین تصمیم گرفتند که در آن حضور نداشته باشند، با تحلیلی درست به این درک رسیده بودند که نمایشگاه الکامپ بعد از حدود ۴ سال از آخرین برگزاری‌اش و در شرایط فعلی، از یک نمایشگاه با اولویت B2C به نمایشگاهی با اولویت B2B تبدیل میشود. اگر حالا هم نقشه سالن‌ها و شرکت‌هایی را که حضور داشتند، دقیق‌تر بررسی کنید، می‌بینید که با فاکتورگرفتن چند صرافی رمزارز، بخش بزرگی از نمایشگاه در اختیار شرکت‌هایی بود که حوزه فعالیتشان B2B یا حتی B2G بوده است. برای مثال، شرکت‌هایی که از نسل جدید فایروال‌های خود رونمایی کرده‌اند!
باید پذیرفت که برگزاری الکامپ امسال پس از فرازو‌فرودهای مختلف، کار کوچکی نبوده است. الکامپ امسال تغییری جدی در جنس مخاطبانش داشت – چه در لایه غرفه‌داران و چه در لایه بازدیدکنندگان. اما لایه‌ای که نسبت به گذشته تغییری نداشت، حضور افراد شاغل در دولت بود. اگرچه الکامپ برخلاف اینوتکس مستقیماً توسط دولت برگزار نمی‌شود، اما به‌هرحال حتی اگر بخواهیم رابطه صنف برگزار‌کننده دوره جاری با دولت را لحاظ نکنیم، حضور کسب‌وکارها به‌عنوان دستاوردهای اقتصاد دیجیتال و همچنین دستاورد دولت، به معاون اول رئیس‌جمهور معرفی شد و خبری هم منتشر نشد که آقای مخبر شاهد مشکلات صنف فناوری در نمایشگاه الکامپ بوده باشد. در روز اول هم که وزیر ارتباطات حتی حاضر به سخنرانی در الکامپ نشد و با قطع برق، سالن افتتاحیه را ترک کرد، نماینده‌ای از صنف فناوری از آقای زارع‌پور درباره همه محدودیت‌های ۹ ماه اخیر در حوزه اینترنت سؤالی نپرسید. اگر هم می‌پرسید احتمالاً بحث با جمله «مسئولیتش با من نیست» به پایان می‌رسید؛ اتفاقی که روز آخر نمایشگاه رخ داد.
نمایشگاه‌هایی از جنس الکامپ همه‌جای دنیا و در شرایط عادی برگزار می‌شوند. مخاطب خود را هم در همه لایه‌ها دارند. نمونه‌هایی نیز در منطقه خودمان شهرت واقعاً بین‌المللی پیدا کرده‌اند. در وهله اول هم این واقعیت پذیرفته شده است که چنین نمایشگاه‌هایی یک بیزینس و ابزاری برای کسب درآمد و حتی برندینگ برگزارکنندگانش هستند. الکامپ هم اگر همین مسیر را طی می‌کرد، چنین اختلاف‌نظری درباره الکامپ بین فعالین حوزه فناوری به‌وجود نمی‌آمد. در قدم بعدی، اگر برگزارکنندگان الکامپ، مسئولان را بی‌پرده در برابر منتقدین قرار می‌دادند، حتی می‌توان گفت کارشان بسیار ارزشمند بوده است که چنین پلتفرمی ایجاد کرده‌اند. اما واقعیتی که رخ داد این‌ها نبود. خروجی الکامپ برای صنف فناوری، عکس‌ها و سلفی‌های یادگاری چند نماینده آن‌ها با مسئولان بود نه اعتراض یا حتی انتقاد؛ مسئولان دعوت شدند، حضور پیدا کردند، شاتر دوربین‌ها به صدا درآمد، عکس‌ها ثبت شد و احتمالاً رابطه‌ها و نزدیکی بیشتری بین افراد حاضر در عکس ایجاد شد.
پس بیایید با خودمان صادق باشیم. الکامپ و کارکردش را درست بسنجیم. ببینیم آیا واقعاً فعالین صنعت فناوری از نمایندگان خود می‌خواهند که در الکامپ، وزرا و مسئولان را به گردش ببرند یا از آن‌ها برای روبه‌روشدن با مشکلات واقعی دعوت کنند. در آن زمان، وقتی حتی کوچک‌ترین مشکلات با قدرت و همبستگی صنف حل شد، می‌توان از «امید» هم صحبت کرد. اما بیایید بپذیریم که امروز الکامپ این کارکردها را نداشت. پرزنت کردن و تقلیل آن به یک دورهمی به بهانه امید، نه در شأن فعالین واقعی این صنعت است و نه در شأن خود نمایشگاه.