وزارت ارتباطات: لیست سفید و سیاه اینترنت وجود ندارد
مسئولان وزارت ارتباطات بر عدم وجود لیست سفید و سیاه اینترنت تاکید و با بررسی گزارشی درباره اختلال اینترنت عنوان کردند: باید این مساله مشخص شود که کدام بخش اختلال بابت تحریم سایت‌ها است.
جلسه بررسی گزارش انجمن تجارت الکترونیک تهران با حضور تدوین‌کنندگان گزارش، فعالان اقتصاد دیجیتال و معاونین وزیر ارتباطات برگزار شد.
در ابتدای این جلسه نیما قاضی رئیس این انجمن و پویا پیرحسینلو مدیرعامل شرکت ابرآروان به مرور این گزارش پرداختند و در ادامه چند نفر از اعضای انجمن تجارت الکترونیک تهران به ارائه نقطه نظرات خود پرداختند.
امیر لاجوردی قائم مقام وزیر در امور ارتباطات و رئیس سازمان تنظیم مقررات نیز با تأکید بر اینکه گزارش انجمن تجارت الکترونیک تهران نسبت به گزارش‌های دیگر متفاوت بود، برای دقیق‌تر کردن این گزارش در نوبت‌های بعدی پیشنهاداتی را مطرح کرد.
در ادامه مسئولان و مدیران وزارت ارتباطات حاضر در جلسه به بحث و بررسی شاخص‌ها و روش‌های استفاده شده در این گزارش پرداختند.
محمد جعفرپور، مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت، رضا باقری اصل معاون امور دولت، مجلس و استان‌های و محمد احسان خرامید رئیس مرکز روابط عمومی از وزارت ارتباطات و ژوبین علاقبند، مجید رضوی، محمد خلج قاسم‌آبادی، نیما قاضی، سعید محمدی، محمدمهدی شریعتمدار، احسان جهانی، مریم نجفی، پویا پیرحسینلو، نعیم فرهادیان عزیزی، آرش حاتمی، حمیدرضا احمدی از اعضای انجمن تجارت الکترونیک تهران حضور داشتند.
امیر لاجوردی، رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در جلسه ارائه گزارش تحت عنوان «کیفیت اینترنت» توسط انجمن تجارت الکترونیک که با حضور معاونان وزارت ارتباطات، نمایندگان اپراتورها در محل وزارت ارتباطات برگزار شد به تشریح برخی جزئیات گزارش پرداخت و گفت: این گزارش نسبت به گزارش‌های دیگر بسیار متفاوت بود، چراکه نحوه جمع‌آوری داده و اطلاعات ارتقا پیدا کرده است و علاوه بر این، چند پیشنهاد برای بالا بردن کیفیت این گزارش در نسخه‌های بعدی ارائه خواهم کرد تا با تعامل، بتوانیم آن را غنی‌تر کنیم.
آمار دقیق استفاده از فیلتر شکن استخراج می شود
وی افزود: یکی از بحث‌ها، میزان استفاده مردم از فیلترشکن‌ها است. ما نیز علاقه‌مند هستیم این آمار دقیق شود و بدانیم چه تعداد از مردم از فیلترشکن استفاده می‌کنند. آیا تعداد استفاده‌کنندگان از آن بیشتر شده یا کمتر، میزان مصرف‌شان به چه حد رسیده و اکنون تغییر رفتار کاربر به چه صورت شده است؟ با همکاری یکدیگر، می‌توانیم این موضوع را بسنجیم. بدون تردید سنجیدن این موضوع در چند سکوی فیلتر شده، ارزیابی درست و دقیقی نیست. تیم‌های کارشناسی ما روی این موضوع کار کردند و آمار از میزان استفاده، کاهش یا افزایش آن را دارند؛ اما دقیق نیست ولی می‌توان آمارها را به صورت دقیق‌تر استخراج کرد.
لاجوردی تصریح کرد: در بحث سناریو ارزیابی وضعیت اینترنت و رتبه‌بندی که انجام شد، چند پیشنهاد دارم که می‌توانید بررسی کنید و در گزارش بعدی که قرار است با همکاری طرفین منتشر شود، آنها را اصلاح کنیم. در این گزارش از آمار سایت similarweb استفاده شده، درست است که ما می‌خواهیم سرعت را در سطح بین‌المللی ارزیابی کنیم، اما اگر می‌خواهیم وضعیت فعلی مردم را بسنجیم، باید متناسب با جامعه خود عمل کنیم و ببینیم مردم، اغلب از چه سایت‌های داخلی و خارجی استفاده می‌کنند. استخراج این دیتا کار سختی نیست و از طریق شرکت ارتباطات زیرساخت و اپراتورها می‌توانیم هزار سایت پرکاربرد را در کشورمان استخراج کنیم. البته روش‌های دیگری نیز وجود دارد، بنابراین می‌توان جامعه آماری تعداد سایت‌هایی که بر اساس آن ارزیابی میشود را بیشتر کرد.
اختلال به دلیل تحریم رخ داده یا مشکلات شبکه
وی در ادامه با اشاره به اینکه در این گزارش روی واژه «اختلال» تأکید زیادی شده است، افزود: باید این مساله را بررسی و مشخص کنیم که اختلال‌ها چه هست و کدام بخش آن بابت تحریم سایت‌ها است. مثلاً در انتهای جدولی که پراختلال‌ترین اینترنت کشورها را نشان می‌دهد نام چین، روسیه، کوبا و ایران وجود دارد. از شش یا هفت کشوری که آخر این جدول بودند، چهار یا پنج مورد را کشورهایی تشکیل می‌دهند که تحت شدیدترین تحریم‌ها از سوی آمریکا قرار دارند. ارزیابی‌های ما نشان می‌دهد که حدود ۳۰۰ هزار سایت تحریمی داریم؛ بنابراین باید تفکیک صورت بگیرد که کدام بخش از اختلال‌ها ناشی از تحریم و کدام بخش ناشی از اشتباهی است که امکان دارد در شبکه به وجود آمده باشد. این دسته‌بندی می‌تواند منجر به مطالبه بین‌المللی در این زمینه شود.
لاجوردی با اشاره به اهمیت مبحث مربوط به ترافیک داخلی گفت: تا جایی که من اطلاع دارم این موضوع که آی. پی‌های داخلی وایت شده باشند (لیست سفید) خیلی دقیق نیست، اما می‌توان این موضوع را نیز بررسی کرد. در این گزارش بحث اختلال ۵۰ درصدی در شبکه روی چند نمونه سایت مطرح شد ولی لازم است که تعداد نمونه‌ها افزایش پیدا کند چراکه این آمار با آمار کارشناسان شرکت ارتباطات زیرساخت و اپراتورها تفاوت‌های زیادی دارد.
وی افزود: در بحث ایران اکسس (دسترسی از داخل کشور) باید بگویم که با توجه به حملات سایبری که در کشور رخ می‌دهد، شاید راحت‌ترین کار همان ایران اکسس کردن باشد. در این گزارش اعلام شده سایت‌ها ایران اکسس هستند و همچنین ۹۶ درصد مردم از VPN استفاده می‌کنند کنار هم قراردادن این دو گزاره صحیح نیست و ممکن است که اصل گزارش را زیر سوال ببرد، این موارد را می‌توان دقیق‌تر کرد.
ارائه گزارش فصلی مشترک از وضعیت شبکه ارتباطی کشور
وی تصریح کرد: با برگزاری این جلسات می‌توانیم به‌صورت فصلی، گزارشی مشترک از وضعیت شبکه ارتباطی کشور منتشر کنیم، چون همگی خواهان ارتقا کیفیت شبکه هستیم. برخی مشکلات هم ممکن است فنی نباشد و مربوط به مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی باشد و پیشنهاد می‌کنیم که در گزارش حتماً این موضوعات تحلیل شود. به‌عنوان مثال یک بحث می‌تواند تعرفه باشد. سرمایه‌گذاری اپراتور از سال ۹۶ تا الان چقدر بوده؟ این سرمایه‌گذاری افزایش پیدا کرده یا با کاهش روبه‌رو بوده است؟ یا اگر می‌خواهیم با VPN ها مقابله کنیم باید چه اقدامی انجام دهیم؟ آیا تمام این اقدامات فنی است یا مسائل غیرفنی هم در این حوزه وجود دارد؟ باید روی این موضوعات کار کرد.
لاجوردی افزود: پیشنهاد من این است که گزارش دقیق‌تری تهیه شود زیرا وجود چند اشتباه ریز در گزارش باعث میشود که کلیت آن زیر سوال برود؛ اما چیزی که شاید همه ما حس می‌کنیم این است که اکنون کاربر در بحث ارتباطات خود، نارضایتی دارد و بررسی دلایل این موضوع و رفع آن گام‌هایی است که باید برداریم.
از پیشنهادات برای سرعت اینترنت استقبال می‌کنیم
وی در ادامه به اقدامات شرکت ارتباطات زیر ساسخت و افزایش سرعت اینترنت گفت: در بخشی از این گزارش آمده بود که با انجام برخی اقدامات از سوی شرکت ارتباطات زیرساخت می‌توان سرعت اینترنت را سه تا هشت برابر افزایش داد. اما لازم است اعلام شود که شرکت زیرساخت و اپراتورها باید دقیقاً چه‌کارهایی را انجام دهند تا سرعت افزایش یابد، یا چه چیزی مانع گسترش لایه دسترسی شده است؟ این نکته هم بررسی شود که آیا تمام مطالبات ما باید از وزارت از وزارت ارتباطات پیگیری شود یا در مواردی باید از وزارت نیرو مثلاً در خصوص عقب ماندگی لایه دسترسی هم مطالبه کنیم؟ و اینکه چرا وزارت نیرو دارایی خود را در اختیار اپراتورها قرار نمی‌دهد تا کار پروژه فیبرنوری با سرعت بیشتری پیش برود؟
وجود ۲۲ میلیون گیمر آنلاین در ایران
در ادامه این جلسه محمد جعفرپور، مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت در رد packet loss ۵۰ درصدی که در گزارش انجمن تجارت الکترونیک به آن اشاره شده بود به رضایت گیمرها استناد کرد و گفت: طبق اعلام بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در ایران ۲۲ میلیون گیمر آنلاین داریم. حساس‌ترین سرویس نسبت به تأخیر و jitter و packet loss گیم است. اگر packet loss بیشتر از نیم درصد باشد گیمر احساس خوبی ندارد. تصور کنید این ۲۲ میلیون نفر با ۵۰ درصد پکت‌لاس مواجه باشند اما امروز میزان رضایت گیمرها نسبت به ۱۴۰۰ بسیار بالاتر است. در دولت قبل تمام کامنت‌های زیر پست‌های مسئولان مربوط به گیم بوده. آیا ما این ۲۲ میلیون نفر را تطمیع کرده‌ایم که راضی هستند؟
وی افزود: سرویس VoIP نیز یک درصد به packet loss حساس است. در همین مراسم حج اخیر در جمع دو پیام‌رسانی که آمارش را گرفتم ۶ میلیون تماس داشتیم. این اتفاق چطور با ۵۰ درصد پکت‌لاس ممکن است؟ ۵۰ درصد packet loss که می‌گوئید یعنی وجود نداشتن ارتباط. کسی که فنی است می‌دانید یعنی حتی نمی‌توانید فایل دانلود کنید. بروید از گیمرها در این مورد بپرسید.
جعفرپور همچنین تصریح کرد: وقتی ۱۰۰ کشور برتر را ارزیابی می‌کنید باید یک سری نکات را در نظر بگیرید. بیشتر از ۳۵ درصد سایت‌های اعلامی تحریمی هستند. تعداد قابل توجهی نیز سایت‌هایی هستند که دستور فیلترینگ در مورد آنها صادر شده که در اختیار وزارت ارتباطات نیست. ما در کمیته فیلترینگ یک رأی از ۱۳ رأی هستند. در میان این صد سایت بسیاری به دلیل تحریم یا فیلترینگ در دسترس نیستند، این یک واقعیت است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت.
مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت ادامه داد: این گزارش کل صنعت ICT را زیر سوال برده است و به عنوان یک کارشناس عرض می‌کنم درست نیست. من واقعاً ناراحت هستم، چرا شبکه ایران را با میانمار مقایسه کردید؟ وضعیت شبکه ما از بسیاری کشورهای منطقه نیز بهتر است.
وی سه مورد را در نارضایتی کاربران مؤثر دانست و گفت: یکی جو روانی است که برای مردم به وجود آمده، بعد از سالیان سال که با واتس‌اپ و اینستاگرام کار کرده‌اند برایشان سخت است فیلتر شدن آنها را بپذیرند. بحث دوم استفاده قابل توجه از VPN است که باعث اختلال در شبکه داخلی شده است. مساله بعدی نیز مربوط به شبکه دسترسی است. باید توجه کرد تغییر میزان آنتن‌دهی باعث تغییر packet loss میشود.
تکذیب وجود لیست سفید و سیاه و خاکستری
رئیس هیأت مدیره شرکت زیرساخت همچنین وجود لیست سفید و سیاه و خاکستری را تکذیب کرد و گفت: من نمی‌خواهم کل موضوع را رد کنم و بگویم اختلال وجود ندارد اما در رابطه با لیست سفید و سیاه و خاکستری چنین چیزی وجود ندارد. شما به علت اینکه دسترسی به اطلاعات نداشتید یا بار شدیدی هم به لحاظ سیاسی هم به لحاظ نتورکی روی‌تان بوده است به این تعریف رسیده‌اید که درست نیست.
وی ادامه داد: یک‌سری سایت‌ها تحریم هستند که با سازوکارهایی سعی می‌کنیم دسترسی به آنها را تسهیل کنیم. در مورد بقیه شبکه هیچ سیاستی وجود ندارد. این امکان به لحاظ فنی وجود ندارد که در یک جامعه ۸۰ میلیونی روی تمام شبکه چنین سیاستی را اعمال کنیم و روی یک لیست خاکستری اختلال انجام دهیم.
۵۵ درصد ترافیک ایران، داخلی است
جعفرپور افزود: شما می‌گوئید توانایی مسدودسازی وی‌پی‌ان‌ها را ندارید و کل شبکه را با اختلال مواجه کردید. به لحاظ فنی این در تخیل نمی‌گنجد. همچنین حدود ۵۵ درصد ترافیک ایران، داخلی است. شما در محاسبه ۱۰۰ سایت برتر این ۵۵ درصد را در نظر نگرفتید. اگر این ۵۵ درصد را در نظر بگیرید کل منطق این گزارش عوض خواهد شد.
رئیس شرکت ارتباطات زیر ساخت در مورد از دسترس خارج شدن تهران IXP نیز گفت: از مهرماه گذشته تا الان حملات DDoS بیست برابر شده است. روی یک تک‌سایت ۱۷۰ گیگابیت بر ثانیه حمله دی‌داس انجام شده است. در رابطه با تهران IXP باید بگویم سال گذشته روی ارتباطات داخلی حملات زیادی اتفاق می‌افتاد. من شبانه‌روز در ساختمان زیرساخت به همراه نفرات فنی ارشد اپراتورها مستقر شدم که در انتها قرار شد دستورالعملی طی دو هفته اجرا شود که نهایتاً دوشبه اجرا شد. ما متوجه شدیم یکی از نقاط ضعف ما تهران IXP است. کسی که حملات DDoS می‌کرد مجموع گراف‌ها را از تهران IXP برمی‌داشت.
آماده‌ایم در جلسات خصوصی تست‌ها را انجام دهیم
در ادامه پویا پیرحسینلو، رئیس کمیته اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک و مدیرعامل ابرآروان علت اصلی تفاوت در آمارها را این مساله عنوان کرد که در تست‌های انجمن، به طور آگاهانه لیست سفید کنار گذاشته شده است.
وی گفت: نقطه اصلی اختلاف نظرم با آقای جعفرپور موضوع وایت‌لیست است. بررسی‌های ما نشان می‌دهد آی‌پی‌های ایران، وایت‌لیست هستند. به خاطر همین مثلاً بلد و روبیکا خوب کار می‌کردند. آماده‌ایم در جلسات خصوصی تست‌ها را انجام دهیم.
پیرحسینلو همچنین افزود: این گزارش می‌گوید ادراک کاربر از کیفیت اینترنت این است. این مساله به بخش‌هایی مانند شرکت ارتباطات زیرساخت، مخابرات، دادستانی، کمیته تعیین مصادیق مجرمانه و جاهای دیگری ارتباط دارد. پیشنهاد می‌کنیم کمیسیونی تشکیل شود که با همراهی بخش خصوصی، شاخص‌ها در آن دقیق شود.