سرگذشت یک ایرانی که اینترنت را جهانی کرد
هرچند امروزه «روزبه یاسینی» را «پدر مودم کابلی» می‌دانند اما در اوایل دهه ۱۹۸۰، منتقدان او را به دلیل ایده رادیکال و انقلابی‌اش برای رساندن اینترنت به توده‌ها، «دیوانه» نامیدند!
روایت جذاب تیکا تیواری در palmbeachgroup درباره اختراع مودم کابلی و فراز و فرودهای آن، خواندنی است.
یاسینی در سال ۱۹۷۷، از ایران به آمریکا نقل مکان کرد. پس از فارغ التحصیلی از دانشگاه ویرجینیای غربی در سال ۱۹۸۱ در رشته مهندسی برق، جنرال الکتریک، او را برای کمک به ساخت تلویزیون، VCR و دوربین، استخدام کرد. یاسینی در حین کار روی لوازم الکترونیکی از نزدیک با کابل‌های هم‌محور (coaxial) آشنا شد؛ یک کابل مسی که برای پشتیبانی از تماس‌های تلفنی یا پخش تلویزیونی استفاده میشود. یاسینی می‌دانست که این، اینترنتِ آینده است.
وی در سال ۱۹۸۶، جنرال الکتریک را به مقصد شرکت پروتون (Proteon) ترک کرد؛ یک شرکت شبکه داده که مسیریاب‌ها و پل‌ها را می‌ساخت. اینها سخت‌افزار موردنیاز برای انتقال داده‌های اینترنتی هستند اما در روزهای اولیه اینترنت، این فناوری غیرقابل اعتماد و کند بود.
یک ایده دیوانه‌وار: تولد مودم کابلی
در دهه ۱۹۹۰، دانلود کل یک فیلم بلند، ممکن بود چند روز طول بکشد و دانلود یک آهنگ ساده حدود ۳۰ دقیقه طول می‌کشید.
اما یاسینی در پروتون کشف کرد استفاده از کابل‌های موجود، کارآمدترین راه‌حل برای افزایش سرعت انتقال اینترنت است. بنابراین او ایده انقلابی و تحول‌گرایانه خود را برای انتقال داده‌های اینترنت از طریق خطوط کابل تلویزیون پیشنهاد کرد.
او استدلال کرد اگر شرکت‌های اینترنتی از خطوط کابلی موجود استفاده نمی‌کردند، باید همه شهرهای آمریکا را دوباره سیم‌کشی کنند و هر خیابان و هر خانه، نیاز به یک‌سری کابل دیگر دارد که دستیابی به آن نیازمند ده‌ها سال و صدها میلیارد دلار است اما افرادی که شک داشتند، گفتند که ترکیب ویدئو و داده کار نمی‌کند. برخی حتی این ایده را «دیوانه‌وار» نامیدند.
آنها به یاسینی گفتند هیچ‌کس به انتقال داده اهمیت نمی‌دهد. مشتریان فقط به تلویزیون علاقه داشتند. آنها معتقد بودند شرکت‌های کابلی نیز این ایده را قبول نمی‌کنند. به گفته آنها، انتقال داده‌های اینترنتی، باعث وقفه در تجارت تلویزیونی آنها میشود اما یاسینی تسلیم نشد. او می‌دانست حل این مشکل، اینترنت را به سمت توده‌ها می‌آورد و دنیا را تغییر می‌دهد
بنابراین او در سال ۱۹۹۰، پروتون را ترک کرد تا LANcity را راه‌اندازی کند؛ جایی که می‌توانست رویای خود را برای ساخت دستگاهی دنبال کند تا داده‌ها و ویدئوهایی با سرعت بالا را روی زیرساخت‌های کابلی موجود انتقال دهد. این دستگاه به مودم کابلی معروف شد و صنعت مخابرات را متحول کرد.
یاسینی در سال ۲۰۱۴، در مصاحبه با موسسه Syndeo در مرکز کابلی (Cable Center)، عقب‌نشینی ایده‌اش برای ارسال تلویزیون و داده‌ها از طریق مودم کابلی را بازگو و مدیر سابق خود را از جنرال الکتریک استخدام کرد تا به او کمک کند که ایده مودم را توسعه دهد اما مدیر قبلی وی هنوز به طور کامل به شرکت او منتقل نشده بود.
یاسینی می‌گوید: من مدیر کل خود را از جنرال الکتریک استخدام کردم که به عنوان رئیس و مدیرعامل، فران اسکریکو انتخاب شد.
او گفت: «روزبه، آیا می‌دانی چگونه محصولاتی با حجم بالا و کم‌هزینه بسازیم؟ صنعت شبکه داده به چنین چیزی نیاز دارد.»
گفتم: «من چیزی درباره دیجیتال نمی‌دانم. من یک فردآنالوگ هستم.»
او گفت: «خب، ما به شما دیجیتال آموزش می‌دهیم، شما جعبه‌های باکیفیت و با کارآیی بالا را به ما یاد می‌دهید.»
وی ادامه می‌دهد: بنابراین ما این دو را کنار هم آوردیم. ایده این بود. بر اساس تجربه‌ام در جنرال الکتریک و پروتون پرسیدم: «چرا ما به دو کابل جداگانه نیاز داریم؟ ما می‌توانیم همه اینها را در قالب یک کابل انجام دهیم.» وقتی این سوال ساده را با مردم به اشتراک می‌گذارم، آنها می‌گویند دیوانه شده‌ام!
اشک و لبخندهای پدر ایرانی مودم کابلی
اگر امروز از اینترنت استفاده می‌کنید، احتمالا می‌دانید مودم چیست. مودم دستگاهی است که خانه شما را به ارائه‌دهنده خدمات اینترنت (ISP) متصل می‌کند. اندازه اولین مدل مودم ساخته‌شده توسط یاسینی، نصف یک یخچال بود و ۱۸۰۰۰ دلار قیمت داشت. ساخت یک واحد مودم، یک روز کامل طول کشید.
اولین مشتریان LANcity پایگاه‌های نظامی، دانشگاه‌ها و بیمارستان‌ها بودند، زیرا آنها تنها مشتریانی بودند که می‌توانستند چنین دستگاه گران‌قیمتی را بخرند.
این شرکت مجبور شد برای کسب سهم بازار، مودم‌هایی را به صورت رایگان در اختیار کاربران بگذارد و در نتیجه، تقریبا سه‌بار ورشکست شد. در نهایت، صنعت فناوری متوجه شد که مودم یاسینی یک راه‌حل شگفت‌انگیز برای انتقال داده است. بنابراین او شرکت را فروخت و در سال ۱۹۹۶ به CableLabs پیوست.
در CableLabs، او به توسعه داده‌ها روی Cable Services Interface Specification (DOCSIS) کمک کرد و استانداردهای صنعتی را برای مودم‌های کابلی ایجاد کرد. (اصطلاح DOCSIS، بیانگر پروتکلی است که به ISP اجازه می‌دهد سرویس اینترنت را از طریق کابل هم‌محور ارائه دهد؛ یعنی مودم می‌تواند دسترسی به پهنای باند اینترنت را فراهم کند.)
وقتی یاسینی به دیگران گفت که هدفش ایجاد شبکه‌ای متشکل از ۱۰۰ میلیون کاربر DOCSIS است، همه به او خندیدند.
با این حال، امروزه تقریبا هر خانه و تجارت در آمریکا، مودمی دارد که تحت DOCSIS کار می‌کند و بیش از ۵ میلیارد نفر در سراسر جهان از اینترنت استفاده می‌کنند. برای دستیابی به این مقیاس پذیرش، قیمت مودم باید به شدت کاهش می‌یافت و به لطف کمک‌های یاسینی، این اتفاق افتاد. در ادامه، اظهارات او که در مصاحبه سال ۲۰۱۴ مطرح کرده، ذکر شده است:
سی سال پیش، زمانی که ما در LANcity شروع به کار کردیم، هزینه یک مودم کابلی حدود ۱۸۰۰۰ دلار بود و ساخت آن به معنای واقعی کلمه یک روز طول کشید. با گذشت زمان، با از بین رفتن مانع هزینه در حوزه مواد و تجهیزات، مقیاس به عاملی توانمند تبدیل شد. بنابراین ۱۵ سال بعد، قیمت عمده‌فروشی یک مودم، کمتر از ۲۵ دلار در هر واحد بود. هیچ دستگاه الکترونیکی مصرفی دیگری کاهش قیمت به این سرعت را تجربه نکرده است.
به همین دلیل، امروزه مردم یاسینی را «پدر مودم کابلی» می‌دانند. دستگاه او یکی از ستون‌های صنعت اینترنت چند تریلیون دلاری است.
اگر او به سخنان مخالفان گوش می‌داد، اکنون شرکت‌هایی مانند گوگل، فیس‌بوک یا نتفلیکس را نداشتیم. آنها نمی‌توانستند با اینترنت تلفنی کار کنند. نمونه اولیه مودم او، زیرساختی را برای شرکت‌ها ایجاد کرد تا محصولات و خدمات خود را به میلیاردها نفر از طریق اینترنت پهن‌باند ارائه کنند.
امروزه بزرگ‌ترین شرکت های جهان مانند آمازون، آلفابت (هلدینگ گوگل)، اپل و مایکروسافت، به اینترنت پهن‌باند متکی هستند. آنها به ترتیب ۲۶۷۲۲۴ درصد، ۶۹۴۴ درصد، ۲۶۷۶۶۵ درصد و ۴۷۷۵۰۳ درصد سود بلندمدت سرمایه‌گذاران اولیه را دارند.
درست مانند یاسینی، گروهی از توسعه‌دهندگان، پیشگام راه‌حل‌های مقیاس‌پذیری برای نسل بعدی اینترنت یعنی بلاک‌چین هستند. استفاده از فناوری بلاک‌چین برای بسیاری از صنایع امروزی میسر نیست. استفاده از آن دشوار است، مگر اینکه متخصص باشید.
اکنون ممکن است زمان تراکنش کند باشد و کارمزد تراکنش زمانی که ترافیک زیاد است، پرهزینه باشد اما توسعه‌دهندگان در حال کار روی راهکارهای مقیاس‌بندی هستند که هزینه‌ها را تا ۹۰ درصد کاهش و سرعت تراکنش را تا ۱۰۰ برابر افزایش می‌دهد. درست مانند مودم کابلی سال‌های گذشته که داده‌های اینترنت را از طریق خطوط کابلی موجود حمل می‌کرد، اکنون پروژه‌هایی مانند آن، بلاک‌چین را برای توده‌های مردم به ارمغان می‌آورد.
از مودم کابلی تا لایه ۲ نسخه بلاک‌چین
در دسامبر ۲۰۲۰، کارمزد تراکنش در شبکه اتریوم به ۱۶ دلار رسید. این رقم، تقریبا ۲۵۰ برابر افزایش نسبت به آغاز سال ۲۰۲۰ است؛ یعنی زمانی که میانگین کارمزد تراکنش فقط ۰٫۰۷ دلار بود. صنعت به شدت به یک راه‌حل نیاز داشت. اگر جامعه بخواهد شاهد پذیرش میلیاردها کاربر از این شبکه باشد، نمی‌تواند پرداخت ۱۶ دلار به ازای هر تراکنش را بپذیرد.
در آن زمان بود که توسعه‌دهندگان با یک ایده جدید رادیکال ظهور پیدا کردند: شبکه‌های لایه ۲٫ اتریوم، راه‌حل لایه ۱ درنظر گرفته شد. لایه ۱ شبکه، پایه اساسی یک پلتفرم بلاک‌چین است. این، مشابه کابل‌های کواکسیال (هم‌محور) در زمان فکر اولیه یاسینی است. شبکه‌های لایه ۲، بالای لایه ۱ زندگی می‌کنند. این فناوری با کاهش زیاد ازدحام شبکه به مقیاس شبکه اتریوم کمک می‌کند؛ همانند مودم کابلی یاسینی.
مشابه مودم کابلی که استفاده از اینترنت را کارآمدتر کرد، راه‌حل‌های مقیاس‌پذیری لایه ۲، با کاهش هزینه‌های تراکنش و افزایش سرعت، اتریوم را کارآمدتر می‌کنند. شبکه‌های لایه ۲، تراکنش‌های خارج از زنجیره (خارج از اتریوم) را انجام می‌دهند. پس از اجرا، شبکه لایه ۲، تراکنش کامل‌شده را به اتریوم ارسال می‌کند. اجرای عملیات خارج از زنجیره، به میزان قابل توجهی از فضای بلوک کمتری در اتریوم استفاده می‌کند و این امر، هزینه‌ها را برای کاربر کاهش می‌دهد. برای کاهش بیشتر هزینه‌ها، مجموعه‌های لایه ۲، صدها تراکنش را باندل می‌کنند و آنها را به عنوان یک تراکنش به شبکه اتریوم ارسال می‌کنند.
این بخش از فرایند را می‌توان مانند پرداخت یک بار، هزینه نوشیدنی درنظر گرفت. به جای پرداخت هزینه برای هر نوشیدنی جداگانه در طول شب، ایجاد یک برگه و پرداخت هزینه آن در پایان شب در یک تراکنش، کارآمدتر است. با ساده‌سازی فرایند و حذف ازدحام از شبکه اصلی، شبکه‌ها، تراکنش‌ها را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهند.
بلاک‌چین، فناوری بعدی که بازی را تغییر می‌دهد
توسعه راه‌حل‌های مقیاس‌بندی لایه ۲، فناوری بلاک‌چین را برای میلیاردها نفر به ارمغان می‌آورد. همه روزبه یاسینی را در ابتدا دیوانه نامیدند، درست همان‌طور که ناشر من فکر کرد «دیوانه» هستم، وقتی گفتم می‌خواهم رمزارز را در سال ۲۰۱۶ توصیه کنم. زمانی که یاسینی راه‌حل بنیادین برای گسترش اینترنت با استفاده از فناوری تلویزیون کابلی موجود را پیشنهاد کرد، مردم فکر کردند که دیوانه است.
مردم چندین سال، معتقد بودند مودم‌های کابلی کار نمی‌کنند. شکاکان می‌گفتند این مودم‌ها خیلی گران هستند. شرکت‌های کابلی فکر می‌کردند مودم‌ها، سرویس‌های تلویزیون موجود آنها را مختل می‌کنند. تحلیلگران می‌گفتند مصرف‌کنندگان آنها را نمی‌خواهند اما یاسینی همچنان به اعتقاد خود پایبند بود.
اولین نمونه مودم او ۱۸۰۰۰ دلار قیمت داشت و اندازه نصف یک یخچال بود. امروزه می‌توانید یک مودم را با قیمتی معادل ۲۵ دلار، زیر میز خود قرار دهید. مقیاس‌پذیری و سهولت استفاده مودم، امروزه راه را برای پنج میلیارد کاربر اینترنت هموار کرد و سرمایه‌گذاران اولیه را در شرکت‌های اینترنتی، ثروتمند ساخت. درباره بازار صعودی بعدی، اعتقاد بر این است که راه‌حل‌های لایه ۲، بیشترین انفجار قیمت را دارند.
مردم ایده مودم کابلی یاسینی را در اوایل دهه ۱۹۹۰ رد کردند، زیرا نمی‌دانستند اینترنت چقدر بزرگ خواهد شد. کسانی که او را نادیده گرفتند، فرصت کمک به توسعه یک فناوری تغییردهنده بازی و شهرت و ثروت ناشی از آن را از دست دادند.