“اینترنت کودکان” اقدام مهم دولت برای صیانت دربرابر آسیب‌ها
با افزایش استفاده عموم جامعه از اینترنت از جمله کودکان به عنوان قشر آسیب‌پذیر، توجه به این حوزه هم از سوی دولت‌ها بیشتر شد؛ به دلیل همین اهمیت، طرح اینترنت کودکان توسط دولت سیزدهم و با هدف صیانت کودکان رونمایی شد.
کودکان یکی از آسیب‌پذیرترین اقشار شهروندان در مقابل آسیب‌های اینترنت هستند. آسیب‌هایی مانند آزارهای روحی و جسمی در فضای مجازی و یا حتی اساسا آگاهی زودتر از سن بلوغ نسبت به برخی از مسائل مربوط به بزرگسالان که می‌تواند باعث بلوغ زودرس و حتی آسیب‌های روانی جدی در سال‌های بزرگسالی شود؛ لازم است تا علاوه بر والدین، دولت‌ها هم وارد کار شوند و با ایجاد برخی بسترهای اختصاصی برای استفاده کودکان از اینترنت زمینه کاهش صدمه‌پذیری این قشر آسیب پذیرتر جامعه را فراهم کنند.
در ایران و در دولت‌های گذشته هم بر این مسئله تأکید شده بود که اخلاق، اینترنت کودکان و آینده جوانان و حراست از آن مهم است بنابراین یکی از طرح‌هایی که برای کاهش آفات فضای مجازی در دستور کار وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار گرفت، اینترنت کودکان بود.
راه‌اندازی اینترنت ویژه کودکان چند سالی بود که توسط دولت‌ها و مسئولان مطرح می‌شد؛ در این راستا، سند صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی، از سال ۱۳۹۸ در دستور کار شورای عالی فضای مجازی قرار گرفت تا به واسطه آن، اینترنت کودکان از اینترنت عمومی جامعه مستقل شود و هم تولید محتوای گسترده‌ای مخصوص کودکان و نوجوانان در فضای اینترنت صورت گیرد و امکاناتی را در اختیار والدین و خانواده‌ها برای کمک به فرزندانشان قرار دهد، درنهایت این سند در خرداد سال ۱۴۰۰ به تصویب شورای عالی فضای مجازی رسید.
مسئولان معتقد بودند هیچ جایی از دنیا پدر و مادرها، بچه‌ها را به این بی‌پناهی که ما آنها را در فضای مجازی رها می‌کنیم، رها نمی‌کنند. فضای مجازی فضای بسیار گسترده‌ای است که در کنار فرصت‌های بسیار، تهدیداتی هم دارد و در کل دنیا برای این تهدیدات چاره‌اندیشی شده است؛ از این رو برای حمایت از کودکان در این فضا، ابزار کنترلی در اختیار خانواده‌ها قرار داده شد تا بتوانند از بچه‌های خود مراقبت کنند.
با آغاز به کار دولت سیزدهم راه‌اندازی و اجرای این طرح به دلیل اهمیت بالای آن و تأکید مسئولان کشور تسریع یافت به گونه‌ای که یک سال پس از آغاز به کار دولت سیزدهم یعنی شهریورماه سال گذشته اینترنت کودکان با حضور مسئولان مهم کشوری از جمله وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی رونمایی شد.
در این راستا، با ورود به سایتی که اینترنت کودک معرفی شده خطاب به پدران و مادران گفته شده که با استفاده از چند روش می‌توانند دسترسی فرزندان خود را به سایت‌های مختلف اینترنت مدیریت کنند. علاوه بر موارد گفته شده در بخشی از سایت به رده بندی یا لیست سایت‌های اینترنتی اشاره شده که با ورود به این بخش چهار عنوان سایت با رنگ‌بندی سبز، سفید، زرد و نارنجی مشاهده میشود که هر کدام لیستی از سایت‌های که برای دسترسی کودکان و نوجوانان مناسب هستند را دربردارند.
نکته قابل توجه این است که با راه اندازی این سرویس (۴۵۶) سه امکان برای خانواده ها برای حفاظت از کودکان در فضای مجازی فراهم می شود. نخست با شماره‌گیری #۴۵۶*، دوم از طریق سایت و سوم از طریق اپلیکیشن ۴۵۶ این امکان برای خانواده‌ها فراهم شده است تا دسترسی کودکان و نوجوانان خود به اینترنت را متناسب با سن و شرایط هر کدام تعریف و مدیریت کنند. به این منظور چهار سطح دسترسی تعریف شده است که در قالب چهار رنگ تعریف شده است که فعلا رنگ سبز (برای کودکان زیر ۵ سال) در اپراتورها فعال شده است.
آنگونه که وزیر ارتباطات درباره جزئیات این طرح گفته بود یک امکان دیگر و با انعطاف بیشتری در قالب اپلیکیشن فراهم شده است؛ در این حد که پدر و مادر می‌توانند انتخاب کنند چه سرویس، چه سایت و یا چه اپلیکیشینی برای کودکان فعال شود و برای هر کدام از اعضای خانواده می‌توانند سطح دسترسی ویژه مربوط به وی را تعریف کنند. کار دیگری هم که به‌مرور تکمیل میشود که نمونه آن‌هم در کشورهای اروپایی فعال شده است فراهم کردن دسترسی ایمن به خدمات پایه و مهم مثل موتورهای جست‌وجو و دانشنامه‌ها است تا از طریق آن کودک در معرض محتوای نامناسب قرار نگیرند که این خدمات در قالب سایت در دسترس مردم عزیز است.
وزیر ارتباطات تأکید کرد حفاظت از کودکان در فضای مجازی راهبرد جدی ما در وزارت ارتباطات است و این اعتقاد را داریم که باید سرویسی که در اختیار کودکان قرار می‌گیرد، متفاوت باشد. البته سرویسی که امروز از آن رونمایی شد، یک امکان اختیاری است و هیچ اجباری در استفاده از آن وجود ندارد و این سرویس تنها ابزاری است در اختیار خانواده‌ها که بتوانند حضور کودکان در فضای مجازی را مدیریت کنند.
حال با گذشت تقریبا یک سال از رونمایی اینترنت کودکان به همت وزارت ارتباطات براساس آخرین آمار اعلامی در اردیبهشت ماه یک میلیون نفر از این خدمت استفاده کرده‌اند اما یک جامعه بیش از ۱۶ میلیون دانش آموز وجود دارند. مسئولان براین باورند هرچقدر استفاده بیشتر باشد، اشکالات کار مشخص‌تر و روز به‌روز بهتر خواهد بود.
سال گذشته هم سند صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی در راستای تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات و با هدف ارتقای بهره برداری از فضای مجازی و صیانت از خردسالان، کودکان و نوجوانان تدوین و در نهایت به تصویب رسید. از جمله اهداف اجرای طرح صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی می‌توان به فراهم سازی فضای مجازی ویژه خردسالان، کودکان و نوجوانان در چارچوب فرهنگ اسلامی-ایرانی برای استفاده مناسب از فضای مجازی و پیشگیری از آسیب‌های احتمالی آن اشاره کرد.
سیاست‌های کلان این سند عبارت است از توسعه محیط‌های صیانت شده بر بستر شبکه ملی اطلاعات ویژه خردسالان، کودکان و نوجوانان با محتوای متنوع و جذاب و قابلیت پاسخ گویی به نیاز های ضروری ارتباطی و محتوایی آنها، آگاه سازی، هشیارسازی، توانمندسازی اولیاء و مربیان و ایفای نقش محوری خانواده در هدایت و حمایت و مراقبت، رده بندی کلیه محتوا وخدمات متناسب با سن، جنسیت و ویژگی‌های جسمی و فرهنگی و تأمین اطمینان و اعتماد.
توسعه همکاری‌های بین المللی در حوزه فضای مجازی سالم، مفید و ایمن، مراقبت روانی و اجتماعی از خردسالان، کودکان و نوجوانان در برابر آسیب‌های ناشی از فضای مجازی به خصوص افراد در معرض خطر و آسیب دیده هم از سایر موارد سیاست‌های کلان این سند اعلام شده است.