مدیرعامل درمان‌کالا: محدودیت عرضه کالای پزشکی به تدریج بیشتر شد
علیرضا شیخ مدیرعامل درمان‌کالا معتقد است طی سال‌های مختلف به‌تدریج محدودیت عرضه کالای پزشکی بیشتر شده و قانون‌گذار با تدوین و ابلاغ محدودیت‌های متفاوت عرضه کالا را برای فعالان حوزه عرضه و فروش آنلاین تجهیزات پزشکی سخت‌تر کرده است.
دولت با تدوین و ابلاغ محدودیت‌های متفاوت عرضه کالا برای فعالان حوزه عرضه و فروش آنلاین تجهیزات پزشکی را سخت و سخت‌تر کرده است. این در حالی است که عرضه این کالاها به صورت آنلاین و در فضایی شفاف بیش از آنکه نیاز شهرنشینان را برطرف کند، نیاز بخشی از کشور را که دسترسی مستقیم به منابع تامین تجهیزات پزشکی ندارند برطرف می‌کند. در اولین قسمت از فصل پنجم ایستگاه با علیرضا شیخ، مدیرعامل درمان‌کالا، گفت‌وگو کرده‌ایم.
شیخ بازار سلامت الکترونیکی را به دو بخش «کالا» و «خدمات و مشاوره» تقسیم می‌کند و می‌گوید: قسمت کالایی خود به پنج دسته اصلی کالاهای پزشکی، مکمل‌های دارویی، آرایشی بهداشتی، خوراکی‌های سلامت و نهایتاً خود دارو تقسیم میشود. این پنج بخشِ اصلی کالاهای حوزه سلامت و درمان است و «درمان کالا» غیر از مکمل و دارو در تمام این بخش‌ها فعال است. ما از سال ۹۱ با تجهیزات و کالای پزشکی شروع کردیم بعد وارد حوزه آرایشی بهداشتی و زیبایی شدیم و از چهار سال قبل خوراکی‌های سلامت را به دامنه فعالیت‌هایمان افزودیم و کم‌کم محدوده فعالیت‌هایمان را گسترده‌تر کردیم.
سخت‌گیری‌ها به‌تدریج بیشتر شد
شیخ راجع به مباحث و پیچیدگی‌هایی که در سال‌های اخیر متوجه پلتفرم‌های سلامت آنلاین و فروش دارو شده می‌گوید: از همان ابتدا این مسیر پیچیده و سخت بود، اما به‌مرور سخت‌گیری‌ها بیشتر شد. ما در ابتدا با کالا و تجهیزات پزشکی شروع کردیم اما از همان آغاز کارمان برای این مسائل قانونی وجود نداشت. ممنوعیتی در کار نبود اما قانونی هم وجود نداشت. ما با فروش کالاهای ساده‌تر مثل بالش و پتوبرقی شروع کردیم و بعد به گوشی پزشکی و ابزار مراقبت دهان و دندان و… رسیدیم.
او ادامه می‌دهد: اوایل کار رایزنی‌های لازم را با مسئولان وقت انجام دادیم و از آنها خواستیم در قانونمندسازی این مسیر یاری‌مان کنند. این اتفاق هم افتاد و حدود ۴۰ دسته کالایی را مجاز اعلام کردند، اما بعد از آن این لیست دیگر به‌روز نشد. به هر حال قانون تجارت الکترونیکی برای ایرانی‌ها جدید است و طبیعی است حوزه‌های کاری آن هم برای قانون‌گذار ناشناخته باشد.
شیخ می‌افزاید: ما جزو اولین فعالان حوزه سلامت دیجیتالی بودیم و طبیعی است که رفت و برگشت نظرات بین ما و سایر بخش‌ها بیشتر باشد. به خاطر دارم اولین سالی که ما فعالیت‌هایمان را شروع کردیم تازه مجوز اینماد شروع شده بود و ما جزو ۲۰ شرکت اولی بود که اینماد گرفتیم. چون می‌خواستیم همه چیز قانونی و با مجوز باشد. مجوز مسئول فنی، ناظر فنی… دوره‌هایش را گذراندیم، به‌واقع حوزه خاکستری بود و نمی‌خواستیم انگ غیرقانونی و هنجارشکنی بخوریم.
معضلی به نام تعدد مجوزها
مدیرعامل درمان کالا از تعدد مجوزها در حوزه فعالیت‌شان هم صحبت می‌کند و می‌گوید: تعداد مجوزها برای فعالیت‌هایی مثل فعالیت ما زیاد است، اینماد و آی‌مد (مجوز تخصصی اداره کل تجهیزات پزشکی) جزو مجوزهای کلیدی است. در کنار آن سامانه ساماندهی برای وزارت ارشاد هم وجود دارد که وظیفه آن نظارت بر عکس، تصویر و داده‌های چندرسانه‌ای است. مجوز اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی هم که اجباری است. تازه اینها چهارتای اصلی بودند.
شیخ ادامه می‌دهد: گرچه امسال پنجره واحد را به عنوان درگاه یکپارچه مجوزها اعلام کردند، اما آن هم تعلل و مشکلات خودش را دارد. برای تمدید مجوز اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی سه ماه طول کشید تا توانستیم مجوز منقضی‌شده‌مان را به‌روزرسانی کنیم. البته آی‌مد در درگاه ملی مجوزها نیست. اینماد و ساماندهی هم جداست و مجوز از اتحادیه هم فقط برای فعالیت و هویت صنفی است. ما برای مکمل‌های سلامت و حوزه خوراکی‌های سالم هم جدا از غذا و دارو مجوز گرفتیم. ما باید مجوزهایمان را گرفته باشیم تا در مواقع لزوم اگر مشکلی پیش بیاید مدارکی برای اثبات فعالیت‌هایمان داشته باشیم.
در مسیر پلتفرمی شدن
شیخ در مورد نوع فعالیت‌های درمان کالا توضیح می‌دهد: در واقع ما به صورت پلتفرم و مارکت‌پلیس هستیم، اما به دلیل محدودیت‌هایی که در رابطه با حوزه مارکت پلیس تا یک ماه پیش وجود داشته مجبور بودیم همه کار را به شکل یکپارچه داخل مجموعه خودمان انجام بدهیم. از انبارش، ارسال لجستیک، تامین و غیره. این موضوع هزینه زیادی به ما تحمیل کرده است. انبار ما در حال حاضر ذیل نظارت سازمان علوم پزشکی است و سازمان اشراف کامل به انبارهایمان دارد. البته طبق مصوبه معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری برای یک ناظر بیرونی و از نظر قانون‌گذار فرقی بین مارکت‌پلیس یا فروشگاه آنلاین وجود ندارد اما ما به عنوان پلتفرم مسئولیت‌ها را پذیرفته‌ایم و باید مواردی که ناظر به آن حساس است را بپذیریم.
ما حتی خودمان کالای پزشکی که از اداره کل تجهیزات پزشکی مجوز آی‌مد نگرفته باشد را روی سایت نمی‌‌گذاریم و ملاحظات را خودمان با دقت بیشتری انجام می‌دهیم. اما به طور کلی برنامه تبدیل به مارکت‌پلیس شدن را داریم و در حال توسعه و رایزنی با داروخانه‌ها و تامین‌کنندگان کالای پزشکی هستیم تا بتوانیم از امکانات پلتفرمی استفاده کنیم.در واقع امکانات پلتفرمی فشارهایی مثل توزیع و انبارش را از روی کسب‌وکارها بر‌می‌دارد.
او ادامه می‌دهد: برنامه همکاری با داروخانه‌ها را هم داریم و طبق مصوبه اخیر امکان عرضه داروهای OTC (داروهای بدون نسخه پزشک) هم زین‌پس برای ما فراهم میشود. این مصوبه مکمل‌ها و OTC را شامل میشود و خوشحالیم که قانون‌گذار تا این حد جلو آمده است. من این اتفاق را به فال نیک می‌گیرم و آن را تاثیرگذار می‌دانم. همین قدم هم در بازار تحولی جدی و قدمی بزرگ است و خوشحالم که تتا پس از یک سال به نتیجه رسیده است. به واقع امکانات تجارت الکترونیکی راحتی را به سمت مصرف کننده می‌آورد.
به باور شیخ این مصوبه و به طور کلی تجارت الکترونیکی برای افرادی که خارج از مرکز زندگی می‌کنند امکانات مناسبی را فراهم می‌کند. او نسبت تعداد مشتریان تهران و غیرتهران در درمان کالا را نسبت پنجاه-پنجاه عنوان می‌کند و می‌گوید: نفع توسعه تجارت الکترونیکی بیشتر به غیر تهرانی‌ها می‌رسد، چون تهران امکانات بیشتری دارد و هر چقدر کالا تخصصی‌تر باشد دسترسی آن برای شهرستانی‌ها سخت‌تر میشود. ما ارسال کالا را در حال حاضر از پست انجام می‌دهیم و به سراسر ایران می‌رسانیم.
پیک آنلاین با پیک سنتی تفاوتی ندارد
شیخ همچنین راجع به اظهارات وزیر بهداشت مبنی بر اینکه اجازه فروش دارو به پیک‌های آنلاین داده نمی‌شود گفت: واقعاً چه تفاوتی بین پیک سنتی و پیک آنلاین وجود دارد. این‌قدر تفکیک آفلاین و آنلاین مشکلی را حل نمی‌کند و تنها گره را کورتر می‌کند. ما باید از امکانات آنلاین استفاده کنیم چون فضای آنلاین فضایی شفاف است و میشود از امکانات آن برای رصد بهتر شرایط استفاده کرد تا مصرف‌کننده و اکوسیستم از آن بهره ببرند. نباید فرقی بین فضای فیزیکی و آنلاین وجود داشته باشد.
پلتفرم‌های سلامت دیجیتالی در دوران کرونا خدمات ارزشمندی به کشور و مردم جامعه دادند و درمان کالا در دوران کرونا حدود سه برابر رشد کرد، در آن مقطع گشایشی برای حوزه آنلاین در حال وقوع بود اما حالا دوباره سخت‌گیری‌های بیشتری دامن‌گیر فعالان این حوزه شده است و وزارت بهداشت باید فرایندهای خود را در این حوزه بازتعریف کند.