شمارش معکوس برای افتتاح گمرک فناوری اطلاعات
«نخستین گمرک تخصصی فاوا بزودی در این ماه (شهریورماه) در منطقه ویژه اقتصادی پیام با حضور عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات راه‌اندازی میشود.» اواخر ماه گذشته بود که اکبر قنبری، مشاور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، در نشست خبری خود این موضوع را اعلام کرد و گفت که کارها برای استقرار این گمرک به سرعت دنبال میشود تا با افتتاح آن، روند فعالیت‌های شرکت‌های حوزه فاوا برای صادرات و واردات مواد اولیه در این منطقه تسهیل شود. به بهانه این خبر، نظر کارشناسان حوزه واردات فاوا را درباره راه‌اندازی گمرک تخصصی فاوا جویا شدیم. آنها با مثبت خواندن این اقدام دولت، وجود گمرک تخصصی را راهی برای سرعت بخشیدن به ترخیص کالاها و جلوگیری از رسوب کالا به همراه کارشناسی تخصصی کالاهای این حوزه عنوان کردند.
چابک‌سازی شالوده کار
آیدین عدالت، کارشناس حوزه سخت‌افزار، راه‌اندازی گمرک تخصصی در منطقه پیام را اتفاق خوب و مفیدی عنوان کرد و گفت: راه‌اندازی گمرک تخصصی برای فعالان خصوصی حوزه فاوا حاضر در این منطقه و واردکنندگان این حوزه که در خارج از این منطقه فعالیت دارند، اتفاق مبارکی است.
عدالت با بیان اینکه اختصاص گمرک تخصصی برای حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات از چند منظر برای گمرک و فعالان حوزه فاوا دارای اهمیت است، اظهارداشت: وقتی گمرک تخصصی راه‌اندازی میشود، پس کارشناسانی که در این بخش فعال هستند، دارای دانش و تخصص کافی در همان حوزه تخصصی خواهند بود. به عبارتی در این زمینه آموزش می‌بینند یا خود در بخش تجهیزات فناوری اطلاعات، مخابرات، زیرساخت و غیره صاحب تخصص هستند. آنها می‌توانند هر کالایی را که وارد گمرک میشود، به درستی هویت و کیفیت‌سنجی کرده و با دقت بالا مشخصات فنی کالا را ارائه داده و در نهایت بتوانند درباره قیمت‌گذاری آن نظر بدهند.وی گفت: در گمرکات عمومی پیش آمده که اس اچ کد کالای بین‌المللی به دلیل کمبود دانش و تشخیص اشتباه کارشناس، به نادرستی به گمرک اعلام شده و همین موضوع موجب شده تا واردکننده به اظهار غلط محکوم شود و حتی تعرفه بیشتر و جریمه پرداخت کند و به ضرر واردکننده تمام شود.
این فعال حوزه واردات تجهیزات سخت‌افزاری وجود گمرک تخصصی را باعث جلوگیری از سوء‌استفاده از کانال رسمی واردات کالا عنوان و تصریح کرد: یکی از وظایف اصلی گمرک، نگهبانی از مرزهای ورودی کالاست تا فقط کالای مجاز وارد کشور شود و از ورود کالاهای ممنوعه و محدود شده (به دلیل حمایت از تولید داخل) جلوگیری کند تا از سیاست‌های کلان دولت در این حوزه پاسداری کند. دوم اینکه باید کالاهای وارداتی طبق تعرفه تعیین شده از سوی سازمان توسعه تجارت الکترونیکی وارد کشور شود و مالیات و عوارض گمرکی آن به درستی پرداخت شود. در این زمینه هم ممکن است برخی کالاها به عمد یا سهوی به اشتباه اظهار شوند یا حتی برخی کالاهای ممنوعه به نام کالاهای غیرممنوعه اعلام شود و تعرفه درست آن اخذ نشود. اما اگر گمرک تخصصی باشد از این دست اتفاق‌ها کمتر رخ می‌دهد و جلوی خوداظهاری نادرست و قاچاق و فرار مالیاتی براساس کم اظهاری یا بیش‌اظهاری (برای دریافت ارز بیشتر از بانک مرکزی) گرفته میشود.
عدالت، معتقد است هر کالای وارداتی به گمرک دارای یکسری شرایط و مجوز و انبارش خاص خود است و اگر گمرک تخصصی شود بنابراین امکانات و ظرفیت‌های خاص آن کالا هم در گمرک فراهم میشود و به این ترتیب جلوی هزینه‌کردهای اضافی گرفته میشود. اخذ استانداردها، مجوزها، صدور برگ سبز، خروج کالا و… در گمرک ساده‌سازی و تسهیل میشود و دیگر شاهد رسوب کالا نخواهیم بود.
وی گفت: وقتی رسوبی در گمرک نباشد مواد اولیه وارداتی سریع از آنجا خارج شده و به دست تولیدکننده می‌رسد و کالای مورد نظر هم سریع‌تر وارد بازار شده و سودآوری بهتری نصیب واردکننده و تولیدکننده میشود و این در نهایت به نفع مصرف کننده است.
این کارشناس حوزه سخت‌افزار اعتقاد دارد این گمرک تخصصی به پایتخت نزدیک است و چون اکثر شرکت‌های فاوا مانند تجهیزات زیرساختی، شبکه، مراکز داده، مراکز سوئیچینگ در خود منطقه پیام و برخی دیگر در پایتخت قرار دارند، بنابراین زود هم به دست مصرف‌کننده می‌رسد و این موجب سرعت گرفتن تولید میشود.
وی به زیرساخت‌های خوب گمرک اشاره کرد و گفت: چون خود گمرک در آنجا مستقر است، زیرساخت‌های خوبی مانند انبار و البته کارکنان متخصص دارد ولی به نظر می‌رسد باید آزمایشگاه و تعداد کارشناسان متخصص بیشتر شود و از آنجایی که ظرفیت خوبی وجود دارد، تا 2 سال آینده تجهیزات را به سمت خود جذب کند.
به اعتقاد عدالت در کنار اطلاع‌رسانی برای تأسیس این گمرک باید مشوق‌هایی را برای فعالان و واردکنندگان حوزه فاوا در نظر بگیرند تا آنها که سالها از طریق دیگر گمرکات واردات انجام داده و راه و چاه آن را آموخته‌اند، آن مسیر را رها کرده و از طریق گمرک تخصصی واردات خود را انجام دهند.
کاهش معضلات ترخیص کالا
علی زارعی، عضو هیأت مدیره انجمن واردکنندگان کالا و تجهیزات رایانه اتاق بازرگانی به «ایران» گفت: یکی از چالش‌های اساسی واردکنندگان فاوا این است که ارزیاب‌های مجازی که بعضاً آموزشی در زمینه کالای فاوا ندیده‌اند، نظرات شخصی خود را اعمال می‌کنند. به عنوان نمونه، یک ارزیاب کالا را به بهانه کم اظهاری و ارزیاب دیگر همان کالا را به بهانه بیش‌اظهاری رد می‌کند.زارعی افزود: به علت سرعت تغییر تکنولوژی و تغییر قیمت‌های جهانی، مدت زمان ترخیص کالا بسیار مهم است. گاهی کالایی که در زمان ورود به گمرک سود ده بوده، در زمان ترخیص زیان‌ده شده است. امیدواریم با تخصصی شدن گمرک مدت زمان ترخیص کم شود.به گفته وی، یکی دیگر از مشکلات واردکنندگان، دریافت استاندارد تکراری بر بارنامه‌های مشابه است.
بطور مثال اگر امروز لپ تاپ با برند لنوو با مدل مشخص وارد کرده و استاندارد‌های لازم آن را دریافت کنیم و هفته آینده بارنامه با همان کالا و برند و مشخصات وارد کنیم باز نیاز به دریافت استاندارد دارد. این در حالی است که هیچ کشوری برای یک کالا دو بار درخواست استاندارد نمی‌دهد. از سوی دیگر هزینه گزاف هر بار تأیید استاندارد را مصرف کننده نهایی پرداخت خواهد کرد. بنابراین با گران‌تر شدن کالا، مصرف کننده مجبور به استفاده از کالاهای دست دوم و بعضاً معیوب میشود. امید است با راه‌اندازی گمرک اختصاصی این معضلات که در دیگر گمرکات شاهد بودیم، کاهش یابد.زارعی معتقد است راه‌اندازی گمرک تخصصی فاوا از سوی دولت سیزدهم، در نهایت باعث سرعت در ترخیص، ارزش‌گذاری دقیق و بروز و حذف استاندارد کالاهای مشابه خواهد شد.
فعالیت 24ساعته مثل خیلی از کشورها
امیر اسحاقی، یکی از واردکنندگان تلفن همراه، ایجاد گمرک تخصصی فاوا در منطقه ویژه اقتصادی پیام را اتفاقی خوب عنوان کرد و به «ایران» گفت: یکی از موارد خوب این اتفاق این است که این منطقه زیر نظر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است. از آنجا که بخشی از کارهای مربوط به ترخیص کالاهای فاوا به سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی زیر نظر این وزارتخانه مربوط میشود و نمایندگان سازمان در پنجره واحد گمرکی پیام مستقر شده و به صاحبان کالاها ارائه خدمت خواهند کرد، بنابراین به ترخیص کالا سرعت داده میشود.
اسحاقی به مشکلی که در اکثر گمرکات کشور وجود دارد اشاره کرد و افزود: متأسفانه گمرکات کشور روزهای پنجشنبه و جمعه تعطیل است و کارهای ترخیص کالاها را به تأخیر می‌اندازد. خوب است حالا که گمرک تخصصی فاوا در حال راه‌اندازی است مانند کشورهای حاشیه خلیج فارس این گمرک به صورت 24 ساعته فعال باشد و برای ارائه خدمات در غیرساعات اداری مانند دیگر کشورها هزینه بیشتری را طلب کند ولی ترخیص کالا به دلیل تعطیلی آخر هفته به تأخیر نیفتد.
پایان خط سبز و رانت
ابوالفضل ناصری سخنگوی اتحادیه موبایل که در حوزه واردات هم فعال است به «ایران» گفت: راه‌اندازی گمرک تخصصی فاوا باعث تسهیل در ترخیص کالای‌های حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات میشود و دقت کار در این بخش هم بالا می‌رود.
وی افزود: البته باید گفت راه‌اندازی سامانه اختصاصی گمرک برای حوزه فاوا در ابتدای کار دارای مشکلاتی خواهد بود ولی با انجام تراکنش‌های بالا مشکلات شناسایی و رفع شده و به پختگی لازم خواهد رسید.
این فعال حوزه موبایل معتقد است با راه‌اندازی سامانه اختصاصی همه چیز شفاف شده و رسوب کالا وجود نخواهد داشت.
ناصری، ناکارآمدی در گمرکات را به دلیل نبود آموزش در بخش نیروی انسانی دانست و گفت: برای داشتن کارآمدی در بخش گمرک تخصصی فاوا باید ضمن فراهم کردن زیرساخت قوی به آموزش کارکنان به خصوص در بخش ارزیابی که تخصصی است، پرداخته شود.
به اعتقاد این فعال بازار موبایل، با استقرار این بخش، بسیاری از صادرکنندگان خود مستقیم وارد گود می‌شوند و دیگر نیازی نیست آنها به خط سبز و استفاده از رانت ورود کنند بلکه مستقیم می‌توانند از طریق سامانه اقدام کنند.