صحت‌سنجی ادعای بهبود کیفیت اینترنت
رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به تازگی با انتشار پستی در یک شبکه اجتماعی داخلی، مدعی بهبود کیفیت اینترنت از طریق کاهش نرخ تاخیر در شبکه داخل و بین‌الملل شد و در تایید ادعای خود دو نمودار از وضعیت تغییرات این پارامتر در بازه زمانی ۲تیر تا ۱۱شهریور منتشر کرد. حالا انتشار این نمودارها نیز سوال‌برانگیز شده است و کارشناسان و کاربران علاوه بر انتقاد از ابهام در چند و چون این نمودارها، از ملموس نبودن تغییرات در کیفیت شبکه گلایه دارند. آنها معتقدند کیفیت اینترنت هنوز حتی با روزهای عادی سال گذشته و پیش از آغاز فیلترینگ گسترده هم اختلاف قابل‌توجهی دارد و بهبود خاصی حس نمی‌شود.
امیر لاجوردی، رئیس رگولاتوری و معاون وزیر ارتباطات در پستی که با هدف اطلاع‌رسانی پیرامون بهبود وضعیت شبکه منتشر کرده بود، به دو پارامتر نرخ تاخیر در شبکه داخلی (IR-RTT) و بین‌المللی (RTT) اشاره و تاکید کرد که با کاهش یافتن زمان تاخیر از حدود 100 به زیر 20 میلی‌ثانیه، تجربه کاربران در استفاده از شبکه بهبود یافته است. وی در بخش دیگری از پیام خود تاکید کرد که این تغییرات حسب دستور رئیس‌جمهور انجام شده و وزارت ارتباطات در تلاش است تا با بررسی شبکه کشور از هسته تا شبکه اپراتورها، بهبود مداومی را ایجاد کند. در ادامه تاکید وزارتخانه بر تلاش خود برای بهبود شبکه، روز گذشته عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات نیز در پستی که اشاره به همان پست رئیس رگولاتوری داشت، اظهار کرد: «علاوه بر تشدید نظارت بر اپراتورها و اجزای موثر بر شبکه و تحلیل روزانه داده‌های سامانه‌های نظارتی برای علت‌یابی و رفع اشکالات احتمالی در شبکه، ان‌شاءالله با اجرای طرح‌های توسعه‌ای پیش‌رو، روز‌به‌روز کیفیت شبکه بهتر خواهد شد.»
این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که بیش از دو ماه از تشکیل کارگروهی برای پیگیری دلایل کندی اینترنت به دستور رئیس‌جمهور می‌گذرد، اما هنوز هیچ گزارشی از سوی مرکز ملی فضای مجازی منتشر نشده است. با این حال مدیران وزارت ارتباطات همچنان تاکید دارند که تغییرات مثبتی در شبکه اینترنت کشور اعمال شده است. کارشناسان اما در بهبود واقعی شبکه تردید دارند. یکی از انتقاداتی که کارشناسان مورد تاکید قرار داده‌اند آن است که نمودارهای منتشر شده از سوی رگولاتوری مبهم هستند و با استناد به این میزان داده اصلا نمی‌توان ادعاهای مطرح شده را تایید یا رد کرد. بهروز سعیدی، از کارشناسان حوزه ICT در تحلیل خود از داده‌های ارائه شده، به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «حتی اگر حقیقتا بهبود قابل‌توجهی نیز در شبکه اتفاق افتاده باشد، صرفا با استناد به چنین نمودارها و داده‌های ناقصی، نمی‌توان آن را تایید کرد.» وی تشریح می‌کند: «اگرچه این نمودارها مدعی کاهش پینگ شبکه شده‌اند، اما هیچ جزئیاتی از منبع این داده‌ها ارائه نشده و مثلا مشخص نیست تاخیر روی کدام سرویس و میان کدام دو نقطه مورد بررسی قرار گرفته و آیا اصلا در چنین حالتی می‌توان بهبود را به کل شبکه تعمیم داد یا خیر. سعیدی می‌افزاید: «با این وجود اگر بنا باشد تاثیر محسوس این بهبود مورد ادعای وزیر را در بهبود تجربه کاربران جست‌وجو کنیم، می‌توان نظر دو گروه از کاربران را جویا شد. کاربران حرفه‌ای و گیمرها، در همان لحظه می‌توانند کاهش پینگ و تاخیر را متوجه شوند. این بهبود برای کاربران معمولی شبکه نیز عموما در قالب افزایش تدریجی مصرف اینترنت آنها بروز پیدا می‌کند. زیرا وقتی تاخیر از بین می‌رود، داده‌ها سریع‌تر به دست کاربر می‌رسند و در زمان مشخص، حجم بیشتری داده دریافت خواهد کرد.»
یکی دیگر از نکاتی که کارشناسان در واکنش به انتشار این نمودارها مطرح کرده‌اند آن است که حتی اگر بهبود شبکه را به استناد همین داده‌ها نیز بپذیریم، نباید فراموش کرد که شرایط اینترنت کشور نسبت به حالت معمول و بدون اختلال، بهبود چندانی نیافته و صرفا از شدت فیلتر اعمال شده بر آن کاسته شده است. وحید فرید، از دیگر کارشناسان شبکه، در گفت‌وگوی خود با «دنیای اقتصاد» این موضوع را تشریح کرده و می‌گوید: «بهبود خاصی در زیرساخت و شبکه اتفاق نیفتاده و صرفا حسب فشار و درخواستی که با انتشار گزارش انجمن تجارت الکترونیک، از سوی مردم و کارشناسان مطرح شد، از میزان دستکاری‌ها در شبکه کاسته شد و شماری از پروتکل‌هایی که پیش‌تر مسدود شده بودند، بازگشایی شدند. این کارشناس تاکید می‌کند که حتی همین حالا نیز هنوز اختلال روی کلادفلر و پروتکل HTTP3 کاملا از بین نرفته و صرفا از شدت محدودیت‌ها کاسته شده است؛ در نتیجه نمی‌توان اندکی عقب‌نشینی در اعمال فیلترینگ را در قالب یک دستاورد فنی بزرگ ارائه کرد.
تا زمان نگارش این گزارش پیگیری‌های خبرنگار «دنیای اقتصاد» از مدیران رگولاتوری درباره جزئیات بیشتر این نمودارها و تاثیری که بر تجربه کاربران عادی داشته‌اند، نتیجه نداد و مدیران شرکت ارتباطات زیرساخت نیز ترجیح دادند تا ارائه توضیح بیشتر از سوی رگولاتوری، اظهارنظر دیگری نکنند.