فعالین صنعت ارتباطات چالش‌های اصلاح تعرفه اینترنت را بررسی کردند: مخالفت با قیمت‌گذاری دستوری
فعالین این صنعت بر لزوم افزایش قیمت اینترنت اجماع نظر دارند.
فعالین صنعت ارتباطات طی نشستی با میزبانی گروه طیف، چالش‌های اصلاح تعرفه اینترنت را بررسی کردند. آن‌ها تأکید دارند که دولت نباید در تعرفه‌گذاری دخالت کند، همچنین از سوی دیگر باید مردم را درباره لزوم افزایش قیمت‌ها جهت بهبود کیفیت اینترنت توجیه کرد.
طی سالیان اخیر تعرفه خدمات ارتباطی و اینترنت به‌طور رسمی تغییراتی نداشته است؛ اگرچه اپراتورها با تغییرات در حجم و زمان بسته‌های خود به‌نوعی تغییرات قیمت را اعمال کرده‌اند. بااین‌حال، اپراتورها و فعالین این حوزه اعتقاد دارند با وجود رشد روند تعرفه اینترنتی در جهان از یک‌سو و افزایش هزینه‌ها و تورم سالانه در کشور از سوی دیگر، لازم است تعرفه خدمات ارتباطی به‌ویژه اینترنت افزایش یابد؛ موضوعی که «عیسی زارع‌پور»، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، در ابتدای سال به آن اشاره کرد اما به‌طور جدی پیگیری نشد.
مردم معتقد هستند که درحال‌حاضر با توجه به کیفیت، سرعت فعلی اینترنت و شرایط اقتصادی، مبلغ کمی برای اینترنت پرداخت نمی‌کنند. آمارهای رسمی نیز این موضوع را تأیید می‌کند؛ آمارهای سرف‌شارک نشان می‌دهد ایران در شاخص «مقرون‌به‌صرفه بودن اینترنت» جایگاه چهل‌وهفتم را در میان 117 کشور جهان دارد.
اما همان‌طور که گفته شد، اپراتورهای مخابراتی اذعان دارند که ادامه‌دادن با تعرفه‌های فعلی ممکن نیست. آن‌ها از افزایش هزینه‌های جاری و غیرجاری‌شان در طول سال‌های اخیر به‌عنوان عاملی یاد می‌کنند که حاشیه سود این صنعت را سال به سال کم کرده است و هشدار می‌دهند که با ادامه این شرایط، صنعت ارتباطات رو به نابودی خواهد رفت.
«محمدحسن شانه‌ساززاده»، رئیس هیئت‌مدیره شاتل، چندی پیش در نشست خبری ششمین سالگرد شاتل موبایل، با پوپولیستی خواندن عدم افزایش قیمت‌ها، گفت چنین موضوعی تیشه به ریشه‌های صنعت ICT زده است.
به گزارش روابط‌عمومی گروه طیف، گروه علمی-تحلیلی طیف با توجه به جایگاه‌اش در نقش کانون تفکر و نهاد مستقل تصمیم‌ساز در صنعت تلکام، جلسه‌ای را برای حل چالش اصلاح تعرفه اینترنتی برگزار کرد. در این جلسه مدیران و معاونان ارشد اپراتورهای مخابراتی ثابت و سیار، معاونت راهبردی و توسعه بازار و مشاور رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، نماینده‌ای از مرکز ملی فضای مجازی و سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور حاضر شدند که نظرات آن‌ها را مرور خواهیم کرد.
دغدغه‌های دولت برای اصلاح تعرفه اینترنت
«مهدی روحانی‌نژاد»، معاون راهبردی سازمان تنظیم مقررات، ضمن پذیرش نیاز به افزایش تعرفه و مصمم‌بودن سازمان و وزارت ارتباطات در این امر گفت: «در بحث اصلاح نظام تعرفه اینترنت در کشور چند دغدغه وجود دارد که تصمیم‌سازی و اقدام را با چالش مواجه کرده و لازم است اپراتورها به آن‌ها توجه و در این موارد رگولاتوری را همراهی کنند».
به گفته معاون راهبردی سازمان رگولاتوری، اولویت اول و مهم دولت و حاکمیت افزایش مصرف و سهم ترافیک داخلی در قبال اینترنت است: «هرگونه اصلاح و افزایش قیمت باید با مدلی صورت بگیرد که تقویت‌کننده ترافیک داخلی باشد.»
او همچنین به نگرانی‌ها درباره تبعات اجتماعی افزایش قیمت اینترنت اشاره کرد و گفت: «دغدغه‌های تصمیم‌گیران کلان در افزایش قیمت اینترنت و کلاً نگاهی که به کالای اینترنت دارند، با وزارت ارتباطات و بازیگران حوزه تلکام بسیار متفاوت است و نسبت به تبعات اجتماعی افزایش قیمت نگرانی‌هایی دارند؛ اما بااین‌وجود، وزارت ارتباطات و تمام بدنه آن لزوم این اصلاح را پذیرفته‌اند، اما مسئولیت اتخاذ تصمیم و اقدام برای اصلاح تعرفه‌ها چالش‌برانگیز شده است و انجام این کار به‌تنهایی توسط وزارت ارتباطات مقدور نیست.»
روحانی‌نژاد معتقد است بایستی برای افزایش قیمت تعرفه اینترنت، آماده‌سازی اجتماعی انجام شود و ذهنیت مردم درباره لزوم افزایش قیمت‌ها و حفظ و ارتقای کیفیت شبکه‌ها توجیه گردد: «از سوی دیگر نیز باید چانه‌زنی صنفی با دیگر نهادهای تصمیم‌گیر در کشور جهت اصلاح ذهنیت مسئولین به نحو احسن صورت گیرد.»
وی تأکید کرد اصلاح تعرفه‌های عمده‌فروشی برای بازیگرانی ازجمله شرکت مخابرات ایران و شرکت زیرساخت در کنار افزایش تعرفه اینترنت، حتماً باید مدنظر قرار گیرد:
«به‌علاوه آنکه در مورد تعرفه ترجیحی ترافیک داخلی بحث اختیاری‌کردن تعرفه و توافق بین تولیدکنندگان و اپراتورها به‌احتمال‌زیاد رخ خواهد داد (چه بسا که درحال‌حاضر نیز بین این بازیگران جاری است). بنابراین نیاز است ذی‌نفعان پیشنهادها و راهکارهای خود برای کوتاه‌مدت و بلند‌مدت را ارائه کنند تا در سال‌های آینده مجدداً مباحث افزایش تعرفه و اصلاح تعرفه به‌شکل چالشی فعلی پیش نیاید.»
راه‌حل برون رفت از وضعیت فعلی چیست؟
«محمد کشوری»، مدیر گروه علمی-تحلیلی طیف، با ارائه‌ای از وضعیت فعلی صنعت ارتباطات اظهار داشت علی‌رغم افزایش مستمر مصرف ترافیک همراه در دنیا، سهم آن از کل تا پایان سال 2021 حدود یک‌پنجم است، درصورتی‌که در ایران دو‌سوم ترافیک شبکه، ترافیک همراه است و این عدم توازن در مصرف ترافیک شبکه ثابت و همراه را نشان می‌دهد:
«به‌علاوه آنکه طبق آمار، قیمت مؤثر اینترنت ثابت و سیار در ایران جزو ارزان‌ترین تعرفه‌ها در جهان است، درصورتی‌که از نظر جایگاه کیفی اینترنت در هر دو دسته اپراتور در رتبه‌های پایینی قرار داریم. بنابراین با شکل‌گیری روند چند‌ساله کاهش حاشیه سود اپراتورها مواجه هستیم که خود منجر شده است تا جریان درآمدی متناسب با سرمایه‌گذاری لازم در توسعه شبکه نباشد؛ پس قطعاً نیازمند اصلاح تعرفه‌ها هستیم.»
وی با تأکید بر افزایش قیمت و مصرف هم‌زمان در برخی صنایع دیگر، به برخی اصول و الزامات افزایش تعرفه اشاره کرد و از ذی‌نفعان خواست تا راه‌حل‌های خود را درباره مدل افزایش تعرفه بیان کنند.
«محمدعلی یوسفی‌زاده»، مدیرعامل آسیاتک، اعتقاد دارد قیمت اینترنت از سال 1399 به‌طور مستمر کاهش پیدا کرده است: «این درحالی است که تعرفه‌های فضا و برق مراکز داده و نیروی انسانی تولیدکنندگان ترافیک طی این چند سال چندین برابر شده و ارتباطی به قیمت اینترنت ندارد.»
وی با اشاره به مصوبه جدید 344 ابر انتقال اظهار داشت طی آن هزینه‌های انتقال (تا 5 برابر) افزایش پیدا کرده است: «توسعه CDN توسط تولیدکنندگان و مراکز داده در نواحی کشور روش معقول‌تری است که تا 3.5 برابر هزینه‌های سرمایه‌گذاری و عملیاتی این بازیگران را افزایش خواهد داد. با این هزینه‌ها حتی با وجود پروژه فیبر نوری، تولید محتوا ناممکن خواهد بود و بهتر است قیمت ترافیک داخلی به‌جای 15 درصد قیمت اینترنت، همانند بخش خرده‌فروشی، به نصف قیمت اینترنت بین‌الملل افزایش یابد.»
نیاز به کاهش دخالت رگولاتوری در قیمت‌گذاری
«عباس لطفعلیان»، معاون بازاریابی و فروش همراه اول، در این نشست هم‌اندیشی بر لزوم بحث آموزش برای اصلاح ذهنیت مراجع و رگولاتور برای دخالت در تعرفه‌گذاری تأکید کرد و گفت:
«به عنوان مثال، بسته‌های فعلی موبایل در سال 1395 و برای افزایش ضریب نفوذ و به‌صورت ترویجی تعریف شده‌اند. اقدامات سازمان تنظیم در سال 1397 در ایجاد مقررات برای لزوم تأیید بسته‌های ترویجی و بعد در سال 1399 در جلوگیری از افزایش قیمت اپراتورها موجب وضعیت بحرانی فعلی شده است، درحالی‌که بسته‌هایی که در بین سقف و کف قیمت مصوب کمیسیون قرار دارند، اصلاً نباید نیازی به تأییدیه سازمان داشته باشند.»
«خسرو ساطعی» از معاونان ایرانسل نیز عملکرد فعلی سازمان در رگولاتوری بسته‌های اینترنت و نوع تعرفه‌گذاری را کاملاً مخالف سیاست‌های رقابتی و خصوصی‌سازی دانست و گفت باید مبتنی بر قانون اجازه داده نشود که نهادهای بیرونی و غیرمسئول برای این حوزه تصمیم‌گیری کنند.
او پیشنهاد کرد که ایرانسل در کوتاه‌مدت برای افزایش قیمت، حمایت از اقشار کم‌درآمد را با حفظ بسته‌های کم‌حجم فعلی ادامه دهد و در کنار این با افزایش قیمت بسته‌های پرمصرف، بسته‌های تشویقی و تخفیفی در راستای رشد سهم ترافیک داخلی ارائه شود. همچنین با توسعه 5G بسته‌های حجیم با ظرفیت جدید و قیمت مناسب ارائه گردد.
ساطعی تأکید کرد در بلند‌مدت باید اختلاف معنادار بین قیمت اینترنت ثابت و سیار (جهت حمایت از توسعه فیبر نوری) و انتقال پرمصرف‌ها به بخش ثابت ایجاد شود.
لزوم افزایش هماهنگی اپراتورها
یکسان‌سازی تعرفه داخلی و خارجی، آزادسازی بسته‌ها و افزایش نقش نظام صنفی در قیمت‌گذاری ازجمله موارد مورد تأکید حاضرین جلسه بود. «حسین اسلامی»، از سازمان نظام صنفی رایانه‌ای، اظهار داشت اگر در بخش تلکام قیمت‌گذاری به صنف واگذار شود، خود صنف جهت هرگونه تغییر قیمت بین کیف و سقف مصوب، مسئولیت و تبعات آن را بر عهده می‌گیرد: «قطعاً با آزادسازی بسته‌ها و ایجاد رقابت بین اپراتورها، محصولات با قیمت و کیفیت مناسب به دست مردم خواهد رسید.»
«علیرضا صیدی»، مدیرعامل مبین‌نت نیز در همین راستا شکل‌گیری یک حرکت صنفی منسجم را هم در این موضوع (تعرفه) و هم در موضوعات آتی حوزه تلکام یک راهکار اصولی برای هر تصمیم‌سازی دانست.
«صابر فیضی»، مدیرعامل شرکت فناپ تلکام، خواستار مصوبه‌ای شد تا تعرفه اینترنت متناسب با تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی (یا درصدی از آن) امکان افزایش داشته باشد: «همچنین اپراتورها در بحث رسانه‌ای و در توجیه این موضوع برای مسئولین و دولت، باید موضوع انتفاع کشور، حاکمیت و خود دولت از محل این اصلاح را مؤکداً یادآوری کنند.»
«مسعود بمانی‌پور»، مدیرعامل شرکت پیشگامان، در این نشست بر لزوم یکسان‌سازی قیمت ترافیک داخلی با قیمت اینترنت تأکید کرد و گفت: «سهم هزینه‌های دیگر در اپراتورها بیشتر از سهم ترافیک است و درآمد باید پاسخگوی آن هزینه‌ها هم باشد.»
«ایمان میری»، مدیرعامل های‌وب، به آزادسازی بسته‌های خدماتی اشاره کرد و گفت این امر درنهایت منجر به رقابت در بازار و افزایش کیفیت خدمات موردنیاز مصرف‌کننده میشود.
«احمد بیدآبادی»، مدیرعامل صبانت نیز در جهت افزایش سهم ترافیک ثابت به همراه، افزایش قیمت 26 درصد برای اینترنت را بسیار ناچیز دانست و تأکید کرد اختلاف قیمت بین ثابت و سیار باید معنادار باشد.
ذی‌نفعان صنعت ارتباطات بر لزوم افزایش تعرفه اینترنت توافق نظر دارند و آن‌طور که از این سخنان برمی‌آید، تلاش خواهند کرد تا برای اصلاح تعرفه، عموم مردم و تصمیم‌گیران کشور را با خود همراه سازند.
گفتنی است نتایج این نشست در چهارمین رویداد هفته ایران دیجیتال که از نهم تا یازدهم آبان‌ماه 1402 در بوستان گفتگو برگزار میشود، ارائه خواهد شد. علاقه‌مندان و صاحب‌نظران می‌توانند جهت شرکت در این رویداد به وب‌سایت هفته ایران دیجیتال مراجعه کنند.