یکی از مهمترین برنامههای فضایی کشور "ارتقای توانمندی ساخت بومی ماهوارههای سنجشی و مخابراتی" است که در همین راستا و در این گزارش به اطلاعات تمام ماهوارههای پرتابشده و پرتابنشده ایران میپردازیم.
ماده 67 فصل 13 برنامه پنجساله هفتم توسعه کشور بهصورت کلی به "صنعت فضایی ایران" اشاره کرده که بند چهارم آن تحت عنوان "ارتقای توانمندی ساخت بومی ماهوارههای سنجشی و مخابراتی" است.
یکی از موضوعات مهم و سؤالات اصلی این است؛ ایران تاکنون چند ماهواره را با موفقیت به فضا پرتاب کرده است و ماهوارههای پرتابنشده کداماند؟
ماهوارههای پرتابشده ایران بهشرح ذیل است:
ماهواره سینا 1 یک ماهواره مخابراتی و تصویربرداری بود که در آبان 1384 با ماهوارهبر کوسموس3ام روسی به فضا پرتاب شد.
ماهواره امید یک ماهواره مخابراتی بود که در 15 بهمن 1387 و از پایگاه سمنان و با ماهوارهبر سفیر 1آ به فضا پرتاب شد. این ماهواره در 5 اردیبهشت 1388 در مناطق آمریکای جنوبی و بر فراز اقیانوس اطلس سقوط کرد.
ماهواره رصد نخستین ماهواره تصویربرداری ایران است که در خرداد 1390 و از پایگاه سمنان و با ماهوارهبر سفیر1آ به فضا پرتاب شد. این ماهواره در 15 تیرماه 1390 بعد از سه هفته به کار خود پایان داد.
ماهواره نوید یک ماهواره تصویربرداری بود که در بهمن 1390 و از پایگاه پرتاب سمنان و با ماهوارهبر سفیر1ب به فضا پرتاب شد.
ماهواره تدبیر نمونه دوم ماهواره نوید بود که پرتاب شده و پرتاب آن نیز ناموفق بوده است.
ماهواره فجر یک ماهواره انتقال مداری است که در بهمن 1393 و از پایگاه پرتاب سمنان با ماهوارهبر سفیر1ب به فضا پرتاب شد. طبق گزارشها این ماهواره در 6 اسفند 1393 سقوط کرده است.
ماهواره طلوع1 یک ماهواره تصویربرداری است که در مرداد 1396 و از پایگاه پرتاب امام خمینی و با ماهوارهبر سیمرغ به فضا پرتاب شد که این پرتاب موفقیتآمیز نبود و ماهواره در مدار قرار نگرفت.
ماهواره پیام یک ماهواره سنجشی و متعلق به دانشگاه امیرکبیر بود که در بامداد روز 25 دی ماه سال 1397 با ماهوارهبر سیمرغ به فضا پرتاب شد، اما بنا به اعلام محمدجواد آذری جهرمی وزیر وقت ارتباطات، این پرتاب با موفقیت همراه نبود و در مدار قرار نگرفت.
ماهواره دوستی متعلق به دانشگاه شریف و دومین پرتاب ناموفق در سال 97 بود که بهکارفرمایی سازمان فضایی ایران، توسط دانشگاه صنعتی شریف طراحی و ساخته شده بود.
ماهواره ظفر1 متعلق به دانشگاه علم و صنعت و با کاربری سنجش از دور بود. ظفرـ1 در 20 بهمن 1398 با ماهوارهبر سیمرغ به مدار 530کیلومتری پرتاب شد و در مرحله سوم پرتاب بهدلیل نرسیدن به سرعت لازم سقوط کرد.
ماهواره نور1 در اردیبهشت 1399 به فضا پرتاب شده که یک ماهواره سنجشی و شناسایی است.
ماهواره نور2 در اسفند 1400 به فضا پرتاب شده که یک ماهواره سنجشی و شناسایی است.
ماهواره خیام یک ماهواره سنجش از دور است که در مرداد 1401 توسط موشک روسی سایوز از پایگاه فضایی بایکونور قزاقستان به مدار نزدیک زمین ارسال شد.
ماهواره نور3 در مهر 1402 به فضا پرتاب شده که یک ماهواره سنجشی و شناسایی است.
نمونه کیفی ماهواره ناهید1 متعلق به پژوهشکده سامانههای ماهوارهای زیرمجموعه پژوهشگاه فضایی است که یک ماهواره مخابراتی و پرتاب شده است.
ماهوارههای پرتابنشده یا در آستانه پرتاب و در حالت ساخت ایران بهشرح ذیل است:
ماهواره کوثر یک ماهواره بخش خصوصی با مأموریت کشاورزی دقیق و نقشهبرداری است که قرار بود در آذرماه 1402 با پرتابگر سایوز روسی به فضا شود که این پرتاب به تأخیر افتاده است.
ماهواره هدهد یک ماهواره بخش خصوصی با مأموریت اینترنت اشیا است که قرار بود در آذر ماه 1402 با پرتابگر سایوز روسی به فضا شود که این پرتاب به تأخیر افتاده است.
طراحی مفهومی پارس1 انجام شده که یک ماهواره سنجش از دور است.
ماهواره پارس2 یک ماهواره سنجشی است که طراحی و ساخت آن با مجموعه پژوهشگاه فضایی و مجموعه صاایران آغاز شده است.
ماهواره پارس3 یک ماهواره سنجشی است که در مرحله طراحی مفهومی و مقدماتی است.
ماهواره ناهید2 یک ماهواره مخابراتی و متعلق به پژوهشکده سامانههای ماهوارهای زیرمجموعه پژوهشگاه فضایی است که نمونه پروازی آن تا انتهای سال 1402 به اتمام خواهد رسید.
ماهواره ناهید3 که یک نسل پیشرفتهتر از ناهید2 است طراحی و ساخت آن ابلاغ و آغاز شده است که ویژگیهای پیشرفتهای نسبت به ناهید2 دارد.
ماهواره مصباح2 متعلق به پژوهشگاه فضایی و در مرحله فاز طراحی و یک ماهواره مخابراتی است.
ماهواره خلیج فارس متعلق به دانشگاه مالک اشتر و در مرحله تست و یک ماهواره مخابراتی است.
ماهواره SRI sat یک ماهواره تحقیقاتی حداقلی است که ساخت شده و آماده پرتاب است.